Του Σπύρου Νότη,
Αυτές τις ημέρες, γίνεται λόγος για το διάσημο κρυπτονόμισμα Bitcoin, το οποίο φλερτάρει με την πτώση στην τιμή του κάτω από 20,000$. Φτάνοντας μέχρι και στα 17,400$ κάποια στιγμή, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου σε αρκετούς επενδυτές, οι οποίοι άμεσα παρείχαν τη δέουσα στήριξη σε αυτό. Ίδια πορεία ακολουθήθηκε και για τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα. Από τον Νοέμβριο του 2021, καταποντίζονται συνεχώς, δίχως να δείχνουν ικανά σημάδια ανάκαμψης. Ενδεικτικό είναι πως η αξία αγοράς τους είναι σήμερα περί τα 900bn$, έναντι 3tn$ τον Νοέμβριο, σύμφωνα με το CoinGecko. Βέβαια, πολύ παραπάνω από τα 250bn$ αξίας το 2018, οπότε και η τιμή του Bitcoin στα 20,000$ έμοιαζε αδιανόητα υψηλή, πλέον το κατατάσσει ένα βήμα πριν τον θάνατο.
Το αν είναι ετοιμοθάνατο, σίγουρα δεν μπορεί να απαντηθεί μονολεκτικά. Η αλήθεια, όμως, είναι πως οι περισσότεροι οικονομολόγοι επί πολλά συναπτά έτη πέφτουν έξω, προβλέποντας ότι θα καταρρεύσει, ότι είναι φούσκα κλπ. Σήμερα, που ακόμη λέγεται δια στόματος πολλών αυτό το αφήγημα, έχουμε συνεχείς εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία, οι οποίες προκαλούν αναταραχές και κατ’ ανάγκην ρευστοποίηση.
Το παράδοξο της υπόθεσης: ενώ επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες για άνοδο των κρυπτονομισμάτων θεωρητικά, αυτό δεν αποτυπώνεται στην πράξη. Οι υπέρμαχοι των κρυπτονομισμάτων θριαμβολογούν για το blockchain και την τεχνολογία που επιτρέπει τις επικυρωμένες συναλλαγές, με απόλυτη ασφάλεια, μακριά από το τραπεζικό σύστημα. Ένα αποκεντρωμένο από τις τράπεζες σύστημα συναλλαγών θα ήταν μάννα εξ’ ουρανού για τις κυρώσεις που εδέχθη η Ρωσία για τον πόλεμο, ούσα αποκλεισμένη από το SWIFT και με τα περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής της τράπεζας παγωμένα.
Πολλοί (λανθασμένα και βασιζόμενοι σε μη οικονομικές θεωρίες) θεωρούν ότι σε περιόδους πληθωρισμού τα κρύπτο λειτουργούν ως μέσα αντιπληθωριστικών τάσεων, ως καταφύγιο αξίας. Λανθασμένα, διότι με τον όρο πληθωρισμό αναφερόμαστε στην απαξίωση χρηματικών στοιχείων και όχι στην αύξηση της προσφοράς τους. Συχνά, η αύξηση της προσφοράς χρήματος δεν επιφέρει πάντοτε πληθωρισμό – μάλιστα, συνυπάρχει με τον αποπληθωρισμό κάποιες φορές. Συγκριτικά με το 10% περίπου πληθωρισμού που βιώνουμε συνολικά, αν κάποιος βασιζόταν κατά αποκλειστικότητα στο Bitcoin για τις συναλλαγές του, θα βίωνε πληθωρισμό γύρω στο 55%! Συμπεριλαμβανομένης της υπέρογκης ενέργειας που χρειάζεται για να λειτουργήσει (σπατάλη ρεύματος όση μια ολόκληρη κωμόπολη), συναρτήσει με την παγκόσμια αύξηση κόστους ενέργειας, είναι δεδομένο ότι θα αντιμετωπίζει προβλήματα.
Τα κρυπτονομίσματα, όπως και κάθε συμβατική αγορά, έχουν άμεση επιρροή από εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες. Η μελέτη του μακροοικονομικού γίγνεσθαι, στην παρούσα φάση, μας καταδεικνύει έναν πληθωρισμό που καλπάζει, η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα έχει διαταραχθεί, υπάρχουν ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό, πρώτες ύλες και, ασφαλώς, η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία. Οι αστάθειες των αγορών δημιουργούν μια ανάγκη συνήθως, όπως και το 2008, για τοποθετήσεις επενδυτών σε “Safe Heaven”, κρατικά ομόλογα, χρυσό. Σήμερα, έχουμε υποχώρηση του χρυσού ως εργαλείο, με στόχο το hedging (αντιστάθμιση) έναντι του πληθωρισμού, η αγορά των ομολόγων που βρίσκεται στις χειρότερες φάσεις της, με τα έως τώρα μηδενικά-αρνητικά επιτόκια και ο πληθωρισμός να χτυπάει ιστορικά υψηλά 40ετίας.
Έχοντας τα επιτόκια υπό το μηδέν, για την αντιμετώπιση του Covid-19 και τις συνέπειές του, η FED εφάρμοσε παραλλαγές της ποσοτικής χαλάρωσης ύψους 700bn$ ως προς την αναχαίτιση των οικονομικών ζημιών. Η περίοδος του μέλιτος για τα χρηματιστήρια φαίνεται να έχει ημερομηνία λήξης, εξαιτίας της ανόδου των επιτοκίων, ως καταπραϋντικό εργαλείο για τον πληθωρισμό-στασιμοπληθωρισμό. Πλήξη στα χρηματιστήρια σημαίνει και πτώση στα κρυπτονομίσματα. Η αγορά αποζητεί απεγνωσμένα σημάδια που προμηνύουν την κορύφωση του πληθωρισμού, προκειμένου να προεξοφληθεί η πορεία που θα έχουν τα επιτόκια. Γενικά, όμως, οι επενδυτές, ως ανορθολογικά όντα, δίνουν την προσοχή τους κυρίως σε δύο ζητήματα. Αρχικά, στις κρατικές αποφάσεις (π.χ. Ελ Σαλβαδόρ) ή εταιρικές αποφάσεις (Shopify, Microsoft), οι οποίες δέχονται και υλοποιούν πληρωμές με κρυπτονομίσματα (ως επί το πλείστον Bitcoin). Εν συνεχεία, έπονται διατάξεις και κανονισμοί που διέπουν τραπεζικές και κρατικές λειτουργίες (SEC, Bank of China), οι οποίες κατά καιρούς βάζουν φραγμούς στο mining του Bitcoin και απαγορεύσεις σε συναλλαγές. Ενώ, αρκετοί δρουν με βάση την αγελαία συμπεριφορά (herding) και, εν προκειμένω, στις τοποθετήσεις ομάδων και ατόμων με μεγάλα κεφάλαια.
Σύμφωνα με τον παγκοσμίου φήμης νομπελίστα οικονομολόγο, Paul Krugman: «Αν ο πληθωρισμός συνεχίσει να αυξάνεται με τον τρέχοντα ρυθμό, η αγοραστική δύναμη του πλούτου που διακρατείται σε δολάρια, θα μειωθεί στο μισό τα επόμενα οκτώ χρόνια. Αλλά τα κρυπτονομίσματα μπορούν να τα πάνε καλύτερα: μπορούν να χάσουν τη μισή τους αξία σε μόλις λίγους μήνες». Τονίζεται δε, ότι τα πολυδιαφημισμένα ως αντισταθμιστικά κρυπτονομίσματα φαίνεται να καταρρέουν καθημερινά. Για τον Paul Krugman πρόκειται για σχήμα Ponzi, μία σύμπτωση, όπου έτυχε να είναι αυτή η πυραμίδα που δεν μπορεί να υιοθετήσει νέα κοροϊδία. Επιπλέον, η κατεξοχήν, για εκείνον, γενεσιουργός αιτία πτωτικής τροχιάς των κρυπτονομισμάτων είναι ο πληθωρισμός. Οι αγορές δείχνουν εμπιστοσύνη στη FED, η οποία θα αυξάνει τα επιτόκια έως ότου ο πληθωρισμός επιβραδυνθεί και κινηθεί γύρω στο επιθυμητό 2%. Αυτό ουσιαστικά καθιστά τις επενδύσεις σε ομόλογα περισσότερο ελκυστικές σε σχέση με μετοχές και πολλώ δε μάλλον με τα ριψοκίνδυνα κρυπτονομίσματα. Συνεπώς, αντί για αντιστάθμιση στον πληθωρισμό, λειτουργεί αντίθετα: αύξηση πληθωρισμού, η FED αυξάνει τα επιτόκια και οδηγεί τις μετοχές και τα κρυπτονομίσματα σε πτώση.
Παραθέτοντας το παράδειγμα του χρυσού ύστερα από το Χρηματοοικονομικό Κραχ του 2008, όπου η τιμή του εκτινάχθηκε, προσπαθεί να ενισχύσει τη γνώμη του. Πολλοί, τότε, υποστήριζαν πως η ιδιαίτερα υψηλή τιμή του θα οδηγούσε σε πληθωριστικές τάσεις, όντας το πολύτιμο αυτό μέταλλο παραδοσιακά αντισταθμιστικό εργαλείο σε περιόδους κρίσεων. Ωστόσο, δεν επήλθε ουδέποτε πληθωρισμός. Τη θέση του πήρε η δραματικά χαμηλή ανάπτυξη, αναγκάζοντας τη FED να διατηρήσει τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα, αποτρέποντας επενδύσεις τόσο σε ομόλογα όσο και σε χρυσό.
Είναι γεγονός ότι τα χρηματιστήρια τη σήμερα μοιάζουν εντελώς ασυσχέτιστα με την οικονομική δραστηριότητα των κρατών. Αυτή η ανορθολογικότητα διέπει και τα κρυπτονομίσματα. Επομένως, δύναται κανείς, προτού προβεί σε επενδυτικές κινήσεις, να λάβει υπόψιν συνιστώσες με κοινωνικοπολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες, επιδρώντας τόσο στην κοινωνία όσο και στις αγορές. Άξιο να ειπωθεί είναι η θριαμβολογία των influencers στο Διαδίκτυο, όταν η τιμή τους «εκτοξεύεται» στο 2%-5%, ενώ τόσους μήνες τώρα, που καταβαθρώνεται, κρύβονται. Η κοινωνική διάσταση του προβλήματος κρύβει εκτός από μεγάλα hedge funds, τράπεζες και μεγαλοεπενδυτές, οι οποίοι έχουν επαρκώς διαφοροποιήσει τα χαρτοφυλάκιά τους και ανθρώπους, νοικοκυριά που έχουν επενδύσει κάποια κεφάλαια ή ολόκληρες τις αποταμιεύσεις τους εκεί. Δεν ξέρουμε το τι μέλλει γενέσθαι για τα κρυπτονομίσματα. Η χρηματοοικονομική δεν είναι μαντική. Σίγουρα, το bitcoin έχει δώσει κάποια σημάδια γραφής ότι είναι πολύ σκληρό για να πεθάνει. Έχει πολύ ισχυρή βάση στις 20,000$. Αν υπάρξει περαιτέρω πτώση, τα πράγματα θα δυσκολέψουν και τότε πραγματικά θα δώσει μάχη για τη ζωή του. Είναι πια καιρός, το Bitcoin να μας αποδείξει τον λόγο ύπαρξής του. Δεν έχουμε δει τον τελευταίο χρόνο καμία κατεύθυνση στον αυτοσκοπό του, ήτοι ως μέσο συναλλαγής. Αντιθέτως, το υπόλοιπο κομμάτι των fintech και οι προηγμένοι τομείς της τεχνολογίας έχουν γνωρίσει τερατώδη άνθιση.
Με λίγα λόγια, η οικονομική σκοπιά μάς υποδεικνύει αρκετούς λόγους να πιστεύουμε πως το Bitcoin δεν είναι κάτι παραπάνω πέραν από μια σπουδαία τεχνολογία, που πήρε οστά, αλλά όχι σάρκα μέσα από υποσχέσεις και ανάγκη απαξίωσης του τραπεζικού αποκεντρωμένου καπιταλιστικού συστήματος. Έτσι, μετετράπη σε ένα στοιχείο, το οποίο ενέχει υψηλή απόδοση ανά μονάδα κινδύνου με τρομερή μεταβλητότητα. Ακόμη, όμως, κι αν καταρρεύσει όλο αυτό το οικοδόμημα, είναι ειλικρινά σπουδαίο και άξιο χρήσης το σύστημα του blockchain, το οποίο αν αξιοποιηθεί με όχι δόλιους τρόπους από κατάλληλους ανθρώπους, μπορεί να είναι αρωγός σπουδαίων εγχειρημάτων στο μέλλον!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κρούγκμαν: Το Βitcoin, ο πληθωρισμός και το… ανέκδοτο, euro2day, διαθέσιμο εδώ
- Πώς επηρεάζει τα crypto η μακροοικονομική αστάθεια, euro2day, διαθέσιμο εδώ
- Γιατί καταβαραθρώθηκε το Bitcoin, η επόμενη ημέρα, euro2day, διαθέσιμο εδώ
