Της Κωνσταντίνας Φυτάκη,
Με βάση τις τελευταίες εξελίξεις στην υπόθεση του Julian Assange και την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να τον εκδώσει στις Η.Π.Α. για την εκδίκαση της υπόθεσής του, θα γίνει μια εκτενή αναφορά στην ιστορία και το περιεχόμενο των Wikileaks. Στο παρόν άρθρο, θα δοθεί βάση κυρίως στο τι ακριβώς είναι τα Wikileaks, και πώς ένα σημαντικό μέρος αυτού του ιστότοπου οδήγησε στην ποινική δίωξη του ιδρυτή τους και όχι μόνο.
Αρχικά, τα Wikileaks είναι ένας οργανισμός μέσων ενημέρωσης παγκόσμιας εμβέλειας και μια συνεργατική βιβλιοθήκη, όπου ιδρύθηκε το 2006 από τον Julian Assange. Εκείνη τη χρονιά, δημιούργησε τον βασικό σχεδιασμό του ιστότοπου σε έναν υπολογιστή στην Αυστραλία, αλλά σύντομα τα wikileaks.org μεταφέρθηκαν σε διακομιστές στη Σουηδία (αργότερα προστέθηκαν πλεονάζοντα συστήματα σε άλλες χώρες), λόγω των ισχυρών νόμων της χώρας αυτής για την προστασία του Τύπου. Τα WikiLeaks ειδικεύονται στην ανάλυση και τη δημοσίευση μεγάλων συνόλων δεδομένων λογοκριμένου ή άλλως περιορισμένου επίσημου υλικού που αφορά τον πόλεμο, την κατασκοπεία και τη διαφθορά. Μέχρι στιγμής έχουν δημοσιευτεί πάνω από 10 εκατομμύρια έγγραφα και σχετικές αναλύσεις. Παρόλο που τα WikiLeaks βασίστηκαν σε εθελοντική εργασία για μεγάλο μέρος της καθημερινής τους λειτουργίας, παρέκκλιναν από την παραδοσιακή φόρμουλα “wiki”, καθώς το περιεχόμενό τους δεν ήταν επεξεργάσιμο από τους τελικούς χρήστες. Σύμφωνα με μία συνέντευξη του Julian Assange στη Der Spiegel, ο ίδιος αναφέρθηκε στα Wikileaks ως μια γιγαντιαία βιβλιοθήκη με τα πιο διωγμένα έγγραφα του κόσμου. Και στο γεγονός πως δινόταν άσυλο σε αυτά τα έγγραφα, τα αναλύουν, τα προωθούν και αποκτούν περισσότερα.
Τα WikiLeaks έχουν στενές σχέσεις και ασφαλή μονοπάτια επικοινωνίας με πάνω από 100 μεγάλους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης από όλο τον κόσμο. Πρακτικά, αυτό δίνει τη δυνατότητα στις πηγές του WikiLeaks να έχουν διαπραγματευτική δύναμη, αντίκτυπο και τεχνική προστασία που σε άλλες περιπτώσεις θα ήταν δύσκολο ή αδύνατο να επιτευχθούν. Αν και κανένας οργανισμός δεν μπορεί να πιστεύει ότι θα έχει για πάντα ένα τέλειο αρχείο, μέχρι στιγμής τα WikiLeaks έχουν ένα τέλειο αρχείο όσον αφορά την αυθεντικοποίηση των εγγράφων και την αντίσταση σε όλες τις προσπάθειες λογοκρισίας. Αξίζει να σημειωθεί πως τα WikiLeaks χρηματοδοτούνται εξ ολοκλήρου από τον ιδρυτή τους (Julian Assange), τις πωλήσεις των εκδόσεων και το ευρύ κοινό. Τα WikiLeaks διαθέτουν πάνω από εκατό άλλα μέλη του προσωπικού σε ολόκληρη την Αμερική, την Αφρική, την Ευρασία και την Ασία του Ειρηνικού Ωκεανού.
Τώρα, όσον αφορά τα πρώτα δεδομένα του ιστοτόπου, τα WikiLeaks έλαβαν την πρώτη τους παρτίδα ευαίσθητων εγγράφων όχι από κάποιον πληροφοριοδότη αλλά από το The Onion Router (TOR), ένα δίκτυο κρυπτογράφησης σχεδιασμένο έτσι, ώστε οι χρήστες να μεταδίδουν δεδομένα ανώνυμα. Ένας εθελοντής του WikiLeaks εξόρυξε τα δεδομένα που προέκυπταν από το TOR, συλλέγοντας τελικά περισσότερα από ένα εκατομμύριο έγγραφα και παρέχοντας στον ιστότοπο το πρώτο του «λαβράκι»: Ένα μήνυμα από έναν ηγέτη Σομαλών ανταρτών που ενθάρρυνε τη χρήση μισθωμένων ενόπλων για τη δολοφονία κυβερνητικών αξιωματούχων. Αναρτήθηκε στον ιστότοπο τον Δεκέμβριο του 2006. Τον Νοέμβριο του 2007, ο ιστότοπος δημοσίευσε τις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας των εγκαταστάσεων κράτησης του Αμερικανικού στρατού στο Γκουαντάναμο Μπέι της Κούβας. Τον επόμενο χρόνο, ο ιστότοπος wikileaks.org έκλεισε για λίγο ως αποτέλεσμα νομικών ενεργειών στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά οι «καθρέφτες» του ιστότοπου, εγγεγραμμένοι στο Βέλγιο (wikileaks.be), τη Γερμανία (wikileaks.de) και τα νησιά των Χριστουγέννων (wikileaks.cx), δεν επηρεάστηκαν. Δεν ήταν η μόνη νομική πρόκληση του ιστότοπου. Αφού το WikiLeaks δημοσίευσε εσωτερικό υλικό από το κίνημα της Σαηεντολογίας το 2008, η εν λόγω ομάδα απείλησε με αγωγή για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων. Το WikiLeaks απάντησε δημοσιεύοντας χιλιάδες έγγραφα της Σαηεντολογίας. Το 2009, ο ιστότοπος έγινε είδηση, όταν δημοσίευσε μια κρύπτη με εσωτερικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τη Μονάδα Κλιματικής Έρευνας του Πανεπιστημίου East Anglia.
Όμως, ποια ενέργεια του ιστότοπου οδήγησε στο να διωχθεί τελικά ο Julian Assange; Το 2010 τα WikiLeaks δημοσίευσαν σχεδόν μισό εκατομμύριο έγγραφα σχετικά με τους πολέμους των Η.Π.Α. στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Θα πρέπει να σημειωθεί, πως ενώ μεγάλο μέρος των πληροφοριών ήταν ήδη δημόσιο, μπορούσε, δηλαδή, να έχει πρόσβαση ο κάθε πολίτης, η κυβέρνηση του Αμερικανού Προέδρου Barack Obama έκρινε πως οι διαρροές ήταν απειλή για την εθνική ασφάλεια των Η.Π.Α.. Ο ιστότοπος δημοσιοποίησε, επίσης, ένα μονταρισμένο βίντεο, το οποίο τραβήχτηκε το 2007 από την οπλοκάμερα ενός Αμερικανικού στρατιωτικού ελικοπτέρου και απεικόνιζε τη δολοφονία δώδεκα ανθρώπων, μεταξύ των οποίων και δύο υπαλλήλων του Reuters. Τον Νοέμβριο του 2010, το WikiLeaks δημοσίευσε από έναν θησαυροφυλάκιο περίπου 250.000 διαβαθμισμένων διπλωματικών τηλεγραφημάτων μεταξύ του State Department των Η.Π.Α. και των πρεσβειών και προξενείων του ανά τον κόσμο. Τα έγγραφα αυτά χρονολογούνταν ως επί το πλείστον από το 2007 έως το 2010, αλλά περιλάμβαναν και κάποια που χρονολογούνταν από το 1966. Μεταξύ των εκτεταμένων θεμάτων που καλύπτονταν σε αυτά τα απόρρητα έγγραφα ήταν οι παρασκηνιακές προσπάθειες των Η.Π.Α. να απομονώσουν πολιτικά και οικονομικά το Ιράν, κυρίως ως απάντηση στους φόβους για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων από το Ιράν.
Στον απόηχο αυτών των διαρροών, η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών πίεσε για τη δίωξη του Assange και οποιουδήποτε δημοσιογράφου ή κυβερνητικού στελέχους που είχε συνεργαστεί με τον ιστότοπο WikiLeaks. Οι πρώτες επίσημες κατηγορίες απαγγέλθηκαν τον Μάιο του 2010, όταν συνελήφθη η Chelsea Manning, μια χαμηλόβαθμη αναλύτρια πληροφοριών του Αμερικανικού στρατού, σε σχέση με τη δημοσιοποίηση του βίντεο με το ελικόπτερο του 2007. Αν και η Manning αθωώθηκε για την κατηγορία της βοήθειας προς τον εχθρό, την πιο σοβαρή από τις κατηγορίες, τον Αύγουστο του 2013 η Manning καταδικάστηκε σε 35 χρόνια φυλάκισης.
Τον Δεκέμβριο του 2010, τα wikileaks.org αντιμετώπισαν αρκετά εμπόδια. Ο ιστότοπος τέθηκε ξανά εκτός λειτουργίας, ενώ ήτανε, όπως και τις προηγούμενες φορές, διαθέσιμο σε ιστότοπους – «κατόπτρα» ή μέσω απευθείας σύνδεσης με τη διεύθυνση IP του. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Assange συνελήφθη από τη βρετανική αστυνομία με εκκρεμές Σουηδικό ένταλμα για φερόμενα σεξουαλικά εγκλήματα. Την ίδια εβδομάδα, οι προσπάθειες της οργάνωσης για τη συγκέντρωση χρημάτων δέχθηκαν τεράστιο πλήγμα, όταν οι PayPal, Visa και Mastercard ανέστειλαν την επεξεργασία ηλεκτρονικών πληρωμών για δωρεές προς το WikiLeaks, μια κίνηση που ο Assange χαρακτήρισε «οικονομικό αποκλεισμό». Τα WikiLeaks άρχισαν να δημοσιεύουν κι άλλα μυστικά αρχεία από τις εγκαταστάσεις του Γκουαντάναμο τον Απρίλιο του 2011, με λεπτομερείς πληροφορίες για την πλειονότητα των κρατουμένων στο Γκουαντάναμο από το 2002 έως το 2008, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών, ιατρικών αρχείων και εκτιμήσεων για την πιθανή απειλή που αποτελούσε ο κάθε κρατούμενος.
Τον Οκτώβριο του 2011, ο Assange βρίσκονταν σε κατ’ οίκον περιορισμό εν αναμονή της επίλυσης της ακροαματικής διαδικασίας για την έκδοσή του και άρχισε να ηχογραφεί το The World Tomorrow (που αργότερα ονομάστηκε The Julian Assange Show), μια εκπομπή συνεντεύξεων που έκανε το ντεμπούτο της στο κρατικό ρωσικό δορυφορικό δίκτυο RT τον Απρίλιο του 2012. Με την έφεση για την έκδοσή του να έχει απορριφθεί και το Σουηδικό ένταλμα σύλληψης να εκκρεμεί, τον Ιούνιο του 2012 ο Assange ζήτησε άσυλο στον Ισημερινό (Ecuador) και κατέφυγε στην πρεσβεία της χώρας αυτής στο Λονδίνο.
Συνοψίζοντας, μπορεί να γίνει αντιληπτό πως τα Wikileaks είναι στην ουσία ένας χώρος όπου μπορείς να ενημερωθείς και να αντλήσεις πληροφορίες, οι οποίες διαφορετικά θα αποκρύπτονταν. Η δίωξη του Julian Assange, κατά κύριο λόγο μετά τη διαρροή των εγγράφων που σχετίζονταν με τους πολέμους των Η.Π.Α. στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, αποτελεί μία πράξη κατακριτέα από ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου. Στο παρόν άρθρο έγινε αναφορά κυρίως στο τι είναι τα Wikileaks και για ποιον λόγο διώχθηκε ο ιδρυτής τους, ενώ στο επόμενο άρθρο θα αναφερθώ στο ποιος είναι ο Julian Assange, για ποιον λόγο δημιούργησε τα Wikileaks, αλλά και ποια ήταν η πορεία του, από τη στιγμή της δίωξής του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What is WikiLeaks, Wikileaks , Διαθέσιμο εδώ
- WikiLeaks media organization and Web site, Britannica , Διαθέσιμο εδώ
