Της Συμέλας Θεοδοσιάδου,
Ως συνέχεια προηγούμενων, συναφών άρθρων, στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστούν συνοπτικά οι καίριες σκέψεις δύο αποφάσεων Μονομελών Εφετείων, οι οποίες εξεδόθησαν κατόπιν ασκήσεως του ενδίκου μέσου της εφέσεως. Κοινή θεματική που πραγματεύονται οι δύο αποφάσεις αποτελεί το ζήτημα του αυτοκινητιστικού ατυχήματος, ένα φαινόμενο το οποίο τείνει να μονοπωλεί σε πολλές εκφάνσεις του βίου, εκ των οποίων δεν θα μπορούσε να λείπει και η δικαστική. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για τις εξής αποφάσεις:
ΜΟΝ.ΕΦ.ΠΑΤΡΩΝ 183/2022: Εν προκειμένω, ο εκκαλών και ενάγων στην πρωτοβάθμια δίκη άσκησε το ένδικο μέσο της εφέσεως κατά της ασφαλιστικής εταιρείας και ήδη εφεσίβλητης, στην οποία ήταν ασφαλισμένο το όχημα το οποίο ενεπλάκη στο αυτοκινητιστικό ατύχημά του, με σκοπό την εξαφάνιση της εκκαλουμένης απόφασης που απέρριψε ως ουσίαν αβάσιμη την αγωγή του. Όσον αφορά τα πραγματικά περιστατικά, εν συντομία είναι τα ακόλουθα: ο εκκαλών, οδηγώντας την μοτοσυκλέτα του, κινούνταν με ταχύτητα μεγαλύτερη των 50χμλ/ώρα σε επαρχιακή οδό, πλησιάζοντας διασταύρωση με δημοτική οδό. Παράλληλα, ο οδηγός του έτερου εμπλεκομένου οχήματος –το οποίο ήταν ασφαλισμένο στην εφεσίβλητη ασφαλιστική εταιρεία κατά το χρόνο του ατυχήματος– κινούνταν με το όχημα επί της δημοτικής οδού, με ταχύτητα μη υπερβάλλουσα της επιτρεπόμενης ή επιβαλλόμενης, έχοντας σκοπό να εισέλθει στην επαρχιακή οδό, μέσω της ίδιας διασταύρωσης. Σημειωτέον —μεταξύ των αναλυτικών περιγραφών για την κατάσταση του δρόμου— για το πραγματικό σκέλος της απόφασης είναι το ότι το σημείο της διασταύρωσης είχε στένωση, συγκριτικά με το πλάτος του επαρχιακού δρόμου, έχοντας και πινακίδα ρύθμισης του ανώτατου επιτρεπόμενου ορίου ταχύτητας στα 40 χλμ/ώρα, η οποία όμως καλυπτόταν από διαφημιστική πινακίδα, καθιστώντας την έτσι μη ορατή.
Επιπλέον, κατά τον χρόνο του ατυχήματος, στο σημείο δεν υπήρχε ρυθμιστική σήμανση αναφορικά με την προτεραιότητα των οχημάτων. Το επίδικο αποτέλεσμα ήταν το εξής: όταν ο οδηγός του οχήματος εισήλθε στη διασταύρωση και στο μέσον αυτής επιχειρήθηκε αριστερή στροφή, δίχως να ολοκληρωθεί αυτή, ο οδηγός της μοτοσικλέτας και ήδη εκκαλών προσέκρουσε με ταχύτητα ανώτερης των 50 χλμ/ώρα στο μπροστινό τμήμα του οχήματος. Αποτέλεσμα αυτών ήταν η ανατροπή της μοτοσικλέτας και ο τραυματισμός του μοτοσικλετιστή-εκκαλούντα. Η μείζων σκέψη του Εφετείου συγκροτείται από το συνδυασμό των διατάξεων 297, 298, 300 εδαφ. β’ και 914 ΑΚ, περί αποζημίωσης, λόγω αδικοπραξίας, και τη διάταξη του άρ. 330 ΑΚ. Τονίζεται μάλιστα ότι αδικοπραξία και επομένως ευθύνη προς αποζημίωση μπορεί να θεμελιωθεί και εξ αμελείας, ήτοι στην περίπτωση που δεν καταβάλλεται η επιμέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές, η παράνομη συμπεριφορά του υπόχρεου σε αποζημίωση έναντι εκείνου που ζημιώθηκε και η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της παράνομης συμπεριφοράς και της ζημίας.
Εν συνεχεία, επισημαίνεται πως αποζημίωση δεν οφείλεται όταν διαπιστωθεί αποκλειστική υπαιτιότητα του παθόντος για την αδικοπραξία, ενώ επί συνδρομής συντρέχοντος πταίσματος δύναται να υπάρξει απαλλαγή από την υποχρέωση αποζημίωσης ή μείωση του καταβαλλόμενου ποσού αυτής. Τα προαναφερθέντα, βάσει του δικάζοντος Εφετείου, εφαρμόζονται και στην περίπτωση του άρθρου 10 του Ν. ΓΠΝ/1911, ως προς την υπαιτιότητα των οδηγών των αυτοκινήτων που συγκρούσθηκαν, κατά το οποίο είναι εφαρμοστέα η διάταξη του άρθρου 914 ΑΚ.
Εκ των αποδεικτικών μέσων που προσκομίστηκαν και των πραγματικών περιστατικών, απεδείχθη, όπως απεφάνθη το Εφετείο πως: «Υπό το πρίσμα των προεκτεθέντων, αποκλειστικά υπαίτιος της ένδικης σύγκρουσης είναι ο ενάγων, που, ενώ έπρεπε […] αυτός από αμέλειά του, ήτοι από έλλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε να καταβάλει σαν μέσος συνετός οδηγός (άρθρο 300 εδ. β’ ΑΚ), δεν οδηγούσε με τεταμένη την προσοχή του και εκινείτο με ταχύτητα που υπερέβαινε το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο, με συνέπεια, όταν έφθασε στη διασταύρωση, να μη σταματήσει για να ελέγξει την κάθετη προς την πορεία του οδό προς δεξιά του και να παραχωρήσει την προτεραιότητα στον από δεξιά του ερχόμενο οδηγό του αριθ. κυκλ. … αυτοκινήτου, αλλά να συνεχίσει απρόσκοπτα την πορεία του, προσκρούοντας επί του ΙΧΕ αυτοκινήτου, το οποίο είχε ήδη εισέλθει στον κόμβο. […] Σε κάθε περίπτωση, και δεδομένου ότι η ρυθμιστική πινακίδα δεν ήταν εμφανής, γνώριζε ότι το όριο ταχύτητα δεν υπερέβαινε τα 50 χλμ/ώρα εντός της κατοικημένης περιοχής και συνεπώς ο ίδιος όφειλε να μειώσει ταχύτητα, λόγω της στενότητας της οδού». Τέλος, το Εφετείο δέχτηκε τυπικώς την έφεση, απορρίπτοντάς την στην ουσία της, επικυρώνοντας το περιεχόμενο της πρωτοβάθμιας απόφασης.
ΜΟΝ.ΕΦ.ΠΕΙΡΑΙΩΣ 159/2022: Στην προκειμένη απόφαση, οι εκκαλούντες άσκησαν έφεση κατά της πρωτοβάθμιας απόφασης, η οποία είχε αποφανθεί επί της αγωγής ότι ναι μεν αυτή ήταν ορισμένη και νόμιμη, εντούτοις απερρίφθη ως ουσία αβάσιμη. Τα πραγματικά περιστατικά, όπως απεδείχθησαν και από τα αποδεικτικά μέσα που προσκομίστηκαν και ελέχθηκαν κατά την αποδεικτική διαδικασία, εκτίθενται ακολούθως ευθύς παρακάτω. Πιο συγκεκριμένα, ο πρώτος εφεσίβλητος, οδηγούσε τη μοτοσυκλέτα του, η οποία ήταν ασφαλισμένη στη δεύτερη εφεσίβλητη ασφαλιστική εταιρεία, σε λεωφόρο ευθεία διπλής κατευθύνσεως και με μία λωρίδα πορείας ανά κατεύθυνση. Στο επίδικο σημείο, το ανώτατο όριο επιτρεπόμενης ταχύτητος ήταν τα 30 χλμ/ώρα —ταχύτητα που γινόταν αντιληπτή και μέσω της σχετικής σημάνσεως.
Επιπλέον, οι λοιπές συνθήκες οδήγησης, ήτοι φωτισμός, κυκλοφορία οχημάτων στην λεωφόρο και πεζών δεν συνιστούσαν συνιστώσες που δημιουργούσαν μία δύσκολη κυκλοφορική κατάσταση. Ο οδηγός της μοτοσυκλέτας, κινούμενος με κανονική ταχύτητα προς τη λεωφόρο, όπως περιγράφηκε ανωτέρω και επιδεικνύοντας την απαιτούμενη οδηγική σύνεση και επαγρύπνηση, επειδή αντελήφθη την είσοδο στη λεωφόρο δύο αδέσποτων σκύλων, μείωσε έτι περαιτέρω ταχύτητα πορείας και προσαρμόστηκε στο επίπεδο προσοχής για την κατάσταση. Ενόψει της πορείας των ζώων που βρίσκονταν σε απόσταση περίπου 10 μέτρων από τον μοτοσικλετιστή, αυτός συνέχισε την πορεία του επί της λεωφόρου, με ταχύτητα μειωμένη. Καθώς η μοτοσυκλέτα προσέγγισε από απόσταση το ένα εκ των δύο ζώων, και προτού προλάβει να το προσπεράσει, συνέβη το επίδικο συμβάν: το ζώο αιφνιδίως άλλαξε πορεία και ο μοτοσικλετιστής, ενώ επιχείρησε ελιγμό, καθότι δεν είχε άλλη επιλογή, όπως απεδείχθη, εφόσον πίσω του βρίσκονταν οχήματα που επίσης κινούνταν επί της λεωφόρου. Δεν κατάφερε έτσι να αποφύγει την σύγκρουση με το ζώο. Το αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν το ζώο να εκτιναχθεί, προσκρούοντας σε έναν πεζό, ενώ η μοτοσυκλέτα ανετράπη.
Εν τέλει, ο πεζός, συνεπεία των βαριών κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων που υπέστη, απεβίωσε. Η μείζων σκέψη που ανέπτυξε το δικάσαν Εφετείο, ερείδεται στο συνδυασμό των άρθρων 10 του Ν. ΓΠΝ/1911, 297, 298, 300, 330 εδ. β` και 914 του AK, προκύπτει ότι η αδικοπρακτική ευθύνη προς αποζημίωση προϋποθέτει συμπεριφορά παράνομη και υπαίτια (περιλαμβάνει και την αμέλεια, ήτοι), επέλευση ζημίας και αιτιώδη σύνδεσμο μεταξύ της συμπεριφοράς του δράστη και της ζημίας. Αναλύοντας το περιεχόμενο και το μέτρο προσέγγισης της αμέλειας ως θεμελίου της αδικοπρακτικής ευθύνης, το Δικαστήριο προέβη και σε μία ερμηνεία της αληθούς εννοίας του όρου «οικογένεια του θύματος» της διάταξης 932 εδ.3 ΑΚ.
Στην οικογένεια, λοιπόν, περιλαμβάνονται οι εγγύτεροι και στενώς συνδεόμενοι συγγενείς του θανατωθέντος που δοκιμάσθηκαν ψυχικά από την απώλειά του και για την ανακούφιση του ηθικού πόνου των οποίων στοχεύει η διάταξη αυτή, αδιαφόρως αν συμβίωναν μαζί του ή διέμεναν χωριστά, υπό την προϋπόθεση την ύπαρξης δεσμών αγάπης και στοργής. Το διατακτικό της απόφασης επί της εφέσεως, συνεκτιμώντας και την αθωωτική απόφαση της σχετικής ποινικής δίκης, επικύρωσε τις εκτιμήσεις των αποδείξεων και την εφαρμογή του Νόμου από το πρωτοδίκως Δικάσαν. Δέχτηκε τυπικώς την έφεση, απορρίπτοντάς την κατ΄ ουσίαν, ενώ εξαφάνισε την εκκαλουμένη ως προς την διάταξη περί των δικαστικών εξόδων, τα οποία συμψήφισε μεταξύ των διαδίκων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚH ΠΗΓH
-
Τα πλήρη κείμενα των αποφάσεων είναι διαθέσιμα στη Νομική Βάση Δεδομένων Nomos Intrasoft
