Του Δημήτρη Βασιλειάδη,
Το περσικό βασίλειο μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία από τις πρώτες αυτοκρατορίες της ανθρωπότητας. Μέσα σε λίγες δεκαετίες κατάφερε να κυριαρχήσει σε μία έκταση από τον Ινδό ποταμό μέχρι τα ιωνικά παράλια. Ο πλούτος που συσσωρεύτηκε από αυτές τις περιοχές ήταν τεράστιος, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη της αυτοκρατορίας. Ωστόσο, συχνές ήταν και οι διαμάχες για τη διαδοχή του θρόνου, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διάφορα χρονικά διαστήματα, τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν κυβερνητικά ασταθή.
Μία απόδειξη της άνωθεν κατάστασης αποτελεί η περίοδος βασιλείας του Καμβύση Β΄. Η ολιγοετής βασιλεία του συνδέεται με την προσάρτηση νέων εδαφών για λογαριασμό της αυτοκρατορίας, η κατοχή των οποίων θα έπαιζε κομβικό ρόλο στη «μακροημέρευσή» της. Στη συνέχεια του παρόντος άρθρου θα αναλυθεί η πολυτάραχη περίοδος βασιλείας του Καμβύση.
Ο Καμβύσης Β΄ ανέρχεται στον περσικό θρόνο το 530 π.Χ. Διαδεχόμενος τον βασιλιά Κύρο Β΄, η συνεισφορά του οποίου στη δημιουργία της Περσικής Αυτοκρατορίας ήταν τόσο σημαντική, ώστε να λάβει το προσωνύμιο «Μέγας». Ο Καμβύσης δεν ήταν άπειρος σε ζητήματα διακυβέρνησης. Συγκεκριμένα, πριν ανακηρυχθεί βασιλιάς, είχε διατελέσει διοικητής της Βαβυλώνας, μία περιοχή ιδιαίτερα σημαντική για την αυτοκρατορία. Όντας βασιλιάς μιας νέας αυτοκρατορίας, θεωρούσε ότι θα έπρεπε να ισχυροποιήσει την εξουσία του στο εσωτερικό της χώρας και, παράλληλα να εξαλείψει κάθε εξωτερική απειλή.
Έτσι λοιπόν, η εκστρατεία εναντίον της Αιγύπτου, του τελευταίου ισχυρού βασιλείου που συνόρευε με την Περσική Αυτοκρατορία, φάνταζε μονόδρομος. Μάλιστα, σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν ότι η στρατιωτική επικράτηση έναντι της αφρικανικής αρχαίας υπερδύναμης αποτελούσε σχέδιο του Κύρου Β΄, το οποίο, όμως, δεν πρόλαβε να το ολοκληρώσει. Η θεωρία αυτή φαντάζει αρκετά λογική, καθώς με την υποταγή της Αιγύπτου η ασιατική αυτοκρατορία καθίσταται μία υπερδύναμη χωρίς ανταγωνισμό, δίχως να υπάρχει κάποια υπολογίσιμη δύναμη στα σύνορά της. Επιπλέον, δεν πρέπει να λησμονούμε τα οικονομικά, εμπορικά και επισιτιστικά προνόμια που θα προσέφερε στην αυτοκρατορία η κατοχή της Αιγύπτου.
Όμως, ακόμα και για μία αυτοκρατορία όπως αυτή των Περσών, η υποταγή της Αιγύπτου δεν ήταν μία εύκολη υπόθεση. Προϋπέθετε άρτια προετοιμασία και την εκμετάλλευση τυχόν ευνοϊκών συγκυριών. Τα δύο αυτά στοιχεία φαίνεται ότι ο ήρωάς μας τα είχε στο μυαλό του, ώστε να περιορίσει κάθε περιθώριο λάθους. Ο Καμβύσης, λοιπόν, είναι ο βασιλιάς που συνέβαλλε τα μέγιστα στη δημιουργία του περσικού στόλου, καθώς θεωρούσε ότι το ναυτικό θα διαδραμάτιζε καθοριστικό ρόλο στην πορεία των επιχειρήσεων. Επιπλέον, σύναψε συμφωνία με τις φυλές που βρίσκονταν στην περιοχή της Χερσονήσου του Σινά. Με αυτή τη διπλωματική συμφωνία εξασφάλιζε την ασφαλή διέλευση του εκστρατευτικού σώματος από την περιοχή, την παροχή εφοδίων από τις φυλές, καθώς και τον έλεγχο της Χερσονήσου. Σε αυτές τις κινήσεις του Πέρση βασιλέα έρχεται να προστεθεί και η αλλαγή Φαραώ στον αιγυπτιακό θρόνο, με τον Ψαμμήτιχο Γ΄ να διαδέχεται τον Άμαση Β΄, η οποία οδήγησε στη γενικότερη αποδυνάμωση του αιγυπτιακού κράτους.
Πρώτη επιτυχία των Περσών και προάγγελος όσων θα ακολουθούσαν αποτελούσε η κατάληψη της Κύπρου. Μάλιστα, η στρατιωτική επιτυχία αυτή συνέβη επί εξουσίας του Αμάση Β΄, του τελευταίου ισχυρού μονάρχη, κάτι το οποίο ενίσχυε την επιτυχία αυτή. Οι περσικές δυνάμεις εισβάλουν, λοιπόν, στην Αίγυπτο την άνοιξη του 525 π.Χ. Τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα συναντιούνται στο Πηλούσιο, όπου και δίνεται η καθοριστική μάχη. Στη σύγκρουση αυτή νικητές αναδεικνύονται οι Πέρσες, φέρνοντας τα αιγυπτιακά στρατεύματα σε δυσχερή θέση. Τα τελευταία υποχωρούν στη Μέμφιδα, όπου και οχυρώνονται. Παρά τις προσπάθειες των αμυνομένων να αντέξουν στο καθεστώς πολιορκίας που είχαν εισέλθει, η ανωτερότητα των περσικών δυνάμεων αποδεικνύεται για άλλη μία φορά. Οι οχυρωμένοι δεν μπορούν να προβάλλουν αντίσταση και ο Καμβύσης εισέρχεται στην πόλη. Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού του 525 π.Χ. ο πρωταγωνιστής μας γίνεται κύριος ολόκληρου του αιγυπτιακού βασιλείου.
Επόμενος στόχος του η περαιτέρω επέκταση στην αφρικανική ήπειρο. Οι πόλεις στην περιοχή της Κυρήνης έσπευσαν να δηλώσουν την υποταγή τους στον Πέρση βασιλέα, ώστε να μη χρειαστεί να αντιμετωπίσουν τα περσικά στρατεύματα. Ο διαρκώς φιλόδοξος Καμβύσης σκεφτόταν να εκστρατεύσει εναντίον της Καρχηδόνας, το γεγονός, όμως, ότι η πόλη ήταν αποικία των Φοινίκων προκαλούσε τη δυσαρέσκεια των τελευταίων, κάτι που ανάγκασε τον βασιλιά να αναθεωρήσει.
Η αλλαγή σχεδίων οδήγησε τον Καμβύση να ασχοληθεί με τις περιοχές νοτίως του πρώην αιγυπτιακού βασιλείου. Ένας από τους στόχους υπήρξε το βασίλειο του Κους. Δεν μπορούμε, όμως, να είμαστε βέβαιοι για τον βαθμό επιτυχίας της περσικής εκστρατείας στην περιοχή. Το σίγουρο, όμως, είναι ότι το βασίλειο πέρασε στη ζώνη επιρροής της Περσίας. Ακολούθησε μία εκστρατεία στην Αιθιοπία, η κατάληξη της οποίας δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ποια ήταν. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι επρόκειτο για μία ολοκληρωτική καταστροφή, αλλά, γνωρίζοντας την προκατάληψη που υπήρχε προς τους Πέρσες, δεν μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε ως δεδομένο.
Έχοντας πετύχει, και με το παραπάνω, τον αντικειμενικό του στόχο, ο Καμβύσης Β΄ αποχωρεί από την Αίγυπτο το 522 π.Χ., προκειμένου να αντιμετωπίσει το ξέσπασμα μιας επανάστασης στην αυτοκρατορία. Στη διαδρομή, όμως, θα αποκομίσει ένα τραύμα, το οποίο θα μολυνθεί και τρεις εβδομάδες αργότερα θα αποβεί μοιραίο για τον Πέρση Αυτοκράτορα. Ο Καμβύσης Β΄ θα κυβερνήσει μόλις για 8 χρόνια, με τη συνεισφορά του, όμως, στην ισχυροποίηση της αυτοκρατορίας να είναι σημαντική. Καθώς ήταν άτεκνος, ακολούθησε μία περίοδος συγκρούσεων για τη διαδοχή του θρόνου, από τις οποίες νικητής αναδείχθηκε ο Δαρείος Α΄.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό Έργο (1988), The Cambridge Ancient History, vol. 4, second edition, United Kingdom: Cambridge University Press
- Briant, Pierre (2002), From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire, Indiana: Eisenbrauns
