Της Στέλλας Πετρακάκη,
Ρίχνοντας μια ματιά στις εξελίξεις των τελευταίων μηνών, παρατηρείται μια αρκετά έντονη ανάγκη να πραγματοποιηθεί μια αναθεώρηση εφ’ όλης της ύλης σχετικά με την ασφάλεια και την άμυνα των κρατών στον χώρο της Ευρώπης γενικά, αλλά και της Ε.Ε. ειδικά. Το κυρίως πεδίο αυτής την αναθεώρησης έγκειται, φυσικά, στο ουκρανικό ζήτημα, ώστε να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν πιο σύντομα χωρίς περαιτέρω απώλειες τόσο ανθρώπινες όσο και υλικές. Στο σημείο αυτό, ωστόσο, αξίζει να μπει μια άνω τελεία, καθώς παράλληλα με το ουκρανικό ζήτημα, έμμεσες απειλές αντιμετωπίζει και ο χώρος των Βαλκανίων κυρίως από τη γείτονα χώρα, την Τουρκία. Αιχμές, υπόγειες απειλές αλλά και έντονη ξύλινη γλώσσα σε κατά καιρούς δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Recep Tayyip Erdoğan προκαλούν διαδοχικές αναταραχές.
Στον βαλκανικό χώρο, ειδικότερα, τις απειλές αυτές τις δέχεται κυρίως η Ελλάδα, καθώς το ζήτημα του χώρου του Αιγαίου προϋπάρχει εδώ και έναν αιώνα σχεδόν. Άλλοτε οι απειλές θα αποκτήσουν υλική υπόσταση, με εναέριες παραβιάσεις της Τουρκίας στην Ελλάδα, άλλοτε θα αποκτήσουν λεκτικές επιθέσεις από τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu προς την ελληνική Βουλή, και άλλοτε απλά θα περιμένουν τα Βαλκάνια μέρα με τη μέρα να ακούσουν άλλη μια είδηση κατά την οποία η Τουρκία θα επιτίθεται λεκτικά κυρίως προς τον χώρο αυτό. Για την αντιμετώπιση τέτοιων απειλών πάσης φύσεως, η χείρα σωτηρίας είναι η διοργάνωση του Φόρουμ Διαλόγου των Πρεσπών (Prespa Forum Dialogue) το 2022, όπως και πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα.
Το Prespa Forum Dialogue 2022 αποτελεί ένα διήμερο διεθνές συνέδριο, κατά τη διάρκεια του οποίου εξετάζονται ζητήματα τόσο φλέγοντα όσο και δρομολογημένα προς επίλυση. Σύμφωνα με το φετινό φόρουμ, η κύρια μέριμνα είναι το χτίσιμο των Δυτικών Βαλκανίων στο πλαίσιο της σύγχρονης αρχιτεκτονικής ασφαλείας, καθώς οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων αιτούνται την ένταξή τους στην Ε.Ε., συνεπώς, θα χαίρουν και της ασφάλειας που προσφέρει η Ένωση. Συγκεκριμένα, από τις πρώτες χειραψίες που πραγματοποιήθηκαν στο φετινό φόρουμ ήταν αυτή του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, με τον Τούρκο ομόλογό του, Mevlüt Çavuşoğlu. Μετά από τον τελευταίο χρόνο, κατά τον οποίο ανταλλάχθηκαν πολλές αιχμές και έμμεσα τελεσίγραφα ανάμεσα στις δύο γείτονες χώρες, η απόρροια ήταν και παρατίθεται: «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να κινούμαστε έτσι».
Το κλίμα ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα στην αρχή του φόρουμ ήταν ήρεμο και με πρόθεση συζήτησης, μέχρι τη στιγμή που ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών παρατήρησε μια παράλειψη. Η Τουρκία δεν είχε συμπεριληφθεί στον χάρτη/λογότυπο του Prespa Forum Dialogue 2022, ανοίγοντας έτσι ξανά τον ασκό του Αιόλου για νέες αντιπαραθέσεις. Ο Çavuşoğlu επέλεξε εκείνη τη στιγμή να αποχωρήσει από το Συνέδριο, καθώς βρήκε τη συγκεκριμένη κίνηση προσβλητική και προκλητική και δεν ανέβηκε στο βήμα να παρουσιάσει την ομιλία του. Εγκατέλειψε το πάνελ ως ένδειξη διαμαρτυρίας, αλλά παρέμεινε στη Βόρεια Μακεδονία, και συγκεκριμένα εντός του φόρουμ στην περιοχή της Αχρίδας, όπου συνδιαλέχθηκε με τους Βαλκάνιους ομόλογούς του. Μέχρι στιγμής καμία από τις δύο πλευρές δεν έχει τοποθετηθεί για το συμβάν, επομένως δεν μπορεί να διεξαχθεί και κάποιο πιθανό συμπέρασμα για τον λόγο που η Τουρκία δεν συμπεριλήφθηκε στον λογότυπο. Το κατά πόσο κάτι τέτοιο ήταν σκόπιμο ή απλή παράλειψη θα διευθετηθεί μέσα στις επόμενες ημέρες, ώστε να υπάρχει και μια ξεκάθαρη εξήγηση επ’ αυτού.
Μεγάλα διαστήματα πέρασαν κατά τα οποία η Τουρκία βρισκόταν από την προκλητική πλευρά, από την πλευρά του θύτη και της αποποίησης των ευθυνών. Τη στιγμή, ωστόσο, που πρακτικά είδε πως ο χάρτης της δεν υπήρχε στον λογότυπο του φόρουμ, εκεί πέρασε στην απέναντι όχθη, αυτή του θύματος, της αποκλεισμένης πλευράς. Παραθέτοντας μέχρι τώρα τις ενέργειες της Τουρκίας τόσο στο ουκρανικό ζήτημα όσο και στο ζήτημα του Αιγαίου, σε έναν βαθμό δικαιολογείται και η προκλητική στάση των Βαλκανίων. Παρά ταύτα, ο στόχος δεν είναι να προκαλούν αλλήλους, αλλά να βρεθεί η λύση κατά την οποία τόσο τα Δυτικά Βαλκάνια να ενταχθούν στην ασφάλεια της Ε.Ε. όσο και η Τουρκία να συνειδητοποιήσει πως μόνο παράταση του προβλήματος προκαλείται με αυτή τη στάση της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βόρεια Μακεδονία: Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου αποχώρησε χωρίς να μιλήσει από το πάνελ του Φόρουμ Διαλόγου των Πρεσπών, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
- Τσαβούσογλου: Ο χάρτης που τον εξόργισε και αποχώρησε από το Φόρουμ Διαλόγου των Πρεσπών, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
