Της Λαμπρινής Μπάντου,
Με τις διατάξεις των άρθρων 48-54 του Ν. 4921/2022 (ΦΕΚ Α 75/18.4.2022), θεσπίστηκε η διαδικασία της έκδοσης συντάξεων “fast track” και «συντάξεων εμπιστοσύνης». Πρόκειται για δύο νέους θεσμούς, στόχος των οποίων είναι αφενός η αντιμετώπιση του διαχρονικού προβλήματος των καθυστερήσεων απονομής συντάξεων, οι οποίες οφείλονται στη χρονοβόρα διαδικασία της επαλήθευσης των στοιχείων των ασφαλισμένων, και αφετέρου η εξάλειψη του «στοκ» των εκκρεμών κύριων συντάξεων, εντός του καλοκαιριού. Ειδικότερα, προβλέπεται:
Έκδοση «συντάξεων εμπιστοσύνης»
Για τις αιτήσεις κύριων συντάξεων που έχουν υποβληθεί έως 31 Μαρτίου 2022, αναστέλλεται κάθε αλληλογραφία για την επαλήθευση στοιχείων και εκδίδονται πράξεις απονομής σύνταξης ή απορριπτικές αποφάσεις άμεσα με βάση, πρώτον, το ηλεκτρονικό ασφαλιστικό ιστορικό του ασφαλισμένου, όπως αυτό βρίσκεται στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΑΤΛΑΣ» ή σε άλλο ηλεκτρονικό σύστημα που τηρείται στον ΕΦΚΑ (Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης), και, δεύτερον, τη δήλωση του αιτούντος για ασφαλιστικό χρόνο, πέρα από αυτόν που έχει καταγραφεί ηλεκτρονικά, χωρίς να απαιτείται πλέον η προσκόμιση φυσικών παραστατικών που τον τεκμηριώνουν. Βέβαια, οι ασφαλισμένοι υποχρεούνται να φυλάττουν τα παραστατικά από 5 έως και 10 έτη, ώστε να τα προσκομίσουν, αν τους ζητηθεί, κατά τη διάρκεια ελέγχων. Σε αντίθετη περίπτωση, θα ανασταλεί η καταβολή της σύνταξης.
Πρέπει να αναφερθεί πως απορριπτικές είναι οι αποφάσεις, όταν από το ηλεκτρονικό ιστορικό του αιτούντος και από τη δήλωση για επιπλέον χρόνο ασφάλισης δεν θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Βέβαια, αν από τον έλεγχο προκύψει απόκλιση –μικρότερη των δύο ετών– μεταξύ της δήλωσης και της πραγματικής ασφάλισης, τότε ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να καλύψει τη διαφορά ως προς τις ασφαλιστικές εισφορές, εντός ενός έτους, ώστε να συνεχίσει να λαμβάνει τη σύνταξή του. Επίσης, σημειώνεται πως στην περίπτωση που ο συνταξιούχος προσκόμισε πλαστά στοιχεία, τότε του επιβάλλονται οι ανάλογες ποινές για εξαπάτηση της Δημόσιας Διοίκησης.
Η φιλοσοφία των «συντάξεων εμπιστοσύνης» είναι η έκδοση των συντάξεων άμεσα, με βάση μόνο τη δήλωση του ασφαλισμένου, θέτοντας σε πλήρη εφαρμογή την αρχή της εμπιστοσύνης του Κράτους προς τον διοικούμενο. Ασφαλώς και γίνεται επαλήθευση των υποβληθέντων δηλώσεων και των στοιχείων σχετικά με τον ασφαλιστικό χρόνο, αλλά εκ των υστέρων, δηλαδή αφότου εκδοθούν οι αντίστοιχες πράξεις απονομής σύνταξης. Ο έλεγχος οφείλει να έχει γίνει εντός 5ετίας από την έκδοση της πράξης.
Έκδοση “fast track” συντάξεων
Για τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν μετά την 1η Απριλίου 2022, αν έχει παρέλθει η τρίμηνη προθεσμία από την υποβολή τους και δεν έχει εκδοθεί συνταξιοδοτική απόφαση, τότε εφαρμόζεται μία ταχεία διαδικασία απονομής σύνταξης. Τι σημαίνει, λοιπόν, “fast track” διαδικασία; Μετά την πάροδο του τριμήνου, δηλαδή μετά την 1η Ιουλίου 2022, διακόπτεται κάθε αλληλογραφία για την επαλήθευση των υποβληθέντων, από τον αιτούντα, στοιχείων και εκδίδεται εγκριτική ή απορριπτική απόφαση για την απονομή σύνταξης, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, τα οποία συλλέγονται από τα αρχεία του ΕΦΚΑ και από τη δήλωση του αιτούντος, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Αυτό σημαίνει ότι ο αιτών δεν θα χρειαστεί να περιμένει, έως ότου ολοκληρωθεί ο έλεγχος των παραστατικών για να παραλάβει τη σύνταξή του.
Στην περίπτωση των “fast track” συντάξεων, απαιτείται τα παραστατικά να έχουν προσκομιστεί εντός 15 ημερών, από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης στον e-ΕΦΚΑ ή να έχουν αναρτηθεί εντός της ίδια προθεσμίας, ηλεκτρονικά στο πληροφοριακό σύστημα μαζί με την αίτηση. Σε αντίθετη περίπτωση, δεν λαμβάνεται υπόψη ο επιπλέον χρόνος ασφάλισης για την επεξεργασία της αίτησης και αν έχει εκδοθεί πράξη απονομής σύνταξης, τότε αυτή μεταρρυθμίζεται ή ανακαλείται. Ο έλεγχος των παραστατικών θα πρέπει να γίνεται εντός τριετίας από την έκδοση της απόφασης. Ο επιπλέον χρόνος ασφάλισης μπορεί να αποδειχθεί και με βεβαιώσεις πιστοποιημένων επαγγελματιών, δικηγόρων και φοροτεχνικών.
Με αυτή τη νέα διάταξη, λοιπόν, δίνεται η δυνατότητα στους υπαλλήλους του ΕΦΚΑ να ελέγχουν όχι μόνο τον ασφαλιστικό χρόνο, αλλά και οποιοδήποτε στοιχείο επηρεάζει τη θεμελίωση ή την έκταση του δικαιώματος συνταξιοδότησης του αιτούντος (προσωπική κατάσταση, χρόνος ασφάλισης, ασφαλιστέα ιδιότητα, καταβολή ή οφειλή ασφαλιστικών εισφορών), με βάση κάθε διαθέσιμο δημόσιο έγγραφο, επιταχύνοντας έτσι τη διαδικασία απονομής συντάξεων. Με αυτόν τον τρόπο, «λύνονται τα χέρια» των δημοσίων υπαλλήλων, οι οποίοι μπορούν πλέον να αποδείξουν τον έξτρα χρόνο ασφάλισης με απλές βεβαιώσεις.
Κερδισμένοι από τις παραπάνω διατάξεις, πέρα από τους δημοσίους υπαλλήλους, είναι και οι αγρότες του πρώην ΟΓΑ (Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων), στους οποίους δίνεται πλέον η δυνατότητα να εξαγοράσουν έως και 150 ένσημα, για να θεμελιώσουν δικαίωμα πλήρους συνταξιοδότησης. Αυτό αφορά όσους έχουν συμπληρώσει τα 67 έτη ηλικίας ή τα συμπληρώνουν έως 31/12/2022 και που έχουν τουλάχιστον 4.350 ένσημα (περίπου 14,5 χρόνια) πραγματικής ασφάλισης.
Στην εγκύκλιο που εξέδωσε ο διοικητής του ΕΦΚΑ, Παναγιώτης Δουφεξής, καθίσταται σαφές ότι ο ασφαλιστικός χρόνος που έχει δηλωθεί χωρίς τεκμηρίωση, θα υπολογίζεται με βάση τις χαμηλότερες εισφορές, οι οποίες αντιστοιχούν, αν πρόκειται για μισθωτό, στο ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη, ενώ αν πρόκειται για ασφαλισμένο επαγγελματία ή αγρότη, στην κατώτερη ασφαλιστική κατηγορία. Υπάρχει, λοιπόν, ο κίνδυνος η σύνταξη να είναι χαμηλότερη από αυτή που πραγματικά αντιστοιχεί στον ασφαλισμένο.
Αναφορικά με την επιτάχυνση λοιπών συντάξεων, προβλέπεται ότι οι επικουρικές θα καταβάλλονται εντός τριών μηνών από την έκδοση των κύριων συντάξεων και το εφάπαξ βοήθημα, μέσα σε έξι μήνες από την υποβολή του σχετικού αιτήματος. Παραδείγματος χάρη, για τον ασφαλισμένο που υπέβαλε αίτηση συνταξιοδότησης την 1η Απριλίου 2022, θα πρέπει να έχει λάβει τη συνταξιοδοτική απόφαση μέχρι τέλος Ιουνίου, ειδάλλως η εν λόγω σύνταξη θα πρέπει να έχει εκδοθεί εντός τριμήνου, δηλαδή τον Σεπτέμβριο.
Πόσο έτοιμος είναι, όμως, ο ΕΦΚΑ και γενικότερα το δημόσιο να υποδεχθεί αυτούς τους δύο νέους θεσμούς; Όσον αφορά το τεχνικό κομμάτι της διαδικασίας, σύμφωνα με το Ενιαίο Δίκτυο των Συνταξιούχων, δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα σχετικό λογισμικό για να υποστηρίξει αυτή διαδικασία για τις “fast track” συντάξεις. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αποστέλλονται σχετικές λίστες από την εκάστοτε δομή, στην αρχή κάθε μήνα, στη Γενική Διεύθυνση Πληροφορικής και Επικοινωνιών.
Εκτός αυτού, πρέπει να τακτοποιηθούν ζητήματα, όπως το με ποιόν τρόπο θα απονέμονται οι συντάξεις για τους ελεύθερους επαγγελματίες που έχουν χρέη προς το ΚΕΑΟ (Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών), τα οποία ξεπερνούν τις 20.000 και που απαιτείται πληρωμή του ποσού αυτού, για να ξεκινήσει να μετράει ο χρόνος επεξεργασίας και απονομής της σύνταξης. Επιπλέον, δεδομένου ότι θα λαμβάνονται υπόψη μόνο τα στοιχεία που δηλώνει ο ίδιος ο αιτών για την απονομή πράξης σύνταξης, πώς μπορούν να προληφθούν οι τροποποιήσεις ή και ανακλήσεις των συντάξεων, στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος έχει ισχυριστεί ότι έχει μικρότερο πόσο οφειλών από το πραγματικό;
Εν προκειμένω, αναμένεται απάντηση από τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών του ΕΦΚΑ για το πώς θα πραγματοποιείται η αναζήτηση και ο καταλογισμός των αχρεωστήτως καταβληθέντων συντάξεων, δηλαδή στην περίπτωση που ο συνταξιούχος έλαβε μεγαλύτερο ποσό από αυτό που του αναλογούσε. Η νέα διαδικασία “fast track” συντάξεων θα ξεκινήσει από το ΓΛΚ (Γενικό Λογιστήριο του Κράτους), επειδή πρέπει να εκκαθαρίσει 75.000 κύριες εκκρεμείς συντάξεις μέχρι τέλος Ιουνίου, αλλά και επειδή η διαδικασία είναι απλούστερη, λόγω του ότι δεν υπάρχουν σοβαρές περιπτώσεις να γίνουν λάθη για τον υπολογισμό του χρόνου ασφάλισης και του ποσού σύνταξης, καθώς τα στοιχεία αντλούνται μέσω του ΔΑΥΚ (Δελτίο Ατομικής και Υπηρεσιακής Κατάστασης).
Οι νέες αυτές ρυθμίσεις δίνουν τη δυνατότητα στον ΕΦΚΑ να επιταχύνει την απονομή τους, ώστε να μην ξαναδημιουργηθεί «στοκ» εκκρεμών συντάξεων. Αναμφίβολα, οι συνταξιούχοι θα επωφεληθούν από τη διαδικασία της ταχείας απονομής των συντάξεων, όμως εδώ προκύπτει το ερώτημα αν θα επωφεληθεί και το δημόσιο από αυτή τη διαδικασία ή αν θα επιβαρυνθεί με περισσότερα προβλήματα, από τη διαδικασία τροποποίησης ή και ανάκλησης των συντάξεων, από τον εκ των υστέρων έλεγχο των στοιχείων των ασφαλισμένων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ξεκινά η έκδοση συντάξεων fast track και “συντάξεων εμπιστοσύνης”, capital.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Συντάξεις εμπιστοσύνης»: Πόσες θα εκδοθούν μέχρι το καλοκαίρι, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Fast track συντάξεις: Από το Δημόσιο ξεκινάει η νέα διαδικασία, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πώς θα εκδίδονται οι συντάξεις fast track και οι «συντάξεις εμπιστοσύνης», taxheaven.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εγκύκλιος e-ΕΦΚΑ 17/2022 Εξέταση αιτήσεων συνταξιοδότησης με διαδικασίες ταχείας απονομής σύνταξης. Παροχή οδηγιών για την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 48-54 του Ν. 4921/2022, taxheaven.gr, διαθέσιμο εδώ
