Του Δημήτρη Σπυριδάκη,
Το πρωί της Τετάρτης 8 Ιουνίου, στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε στο Δημογραφικό πρόβλημα, στα πλαίσια του συνεδρίου «Δημογραφικό 2022 – Η Μεγάλη Πρόκληση», φέρνοντας ξανά το φλέγον αυτό ζήτημα στο προσκήνιο. Είναι ένα θέμα το οποίο, δυστυχώς, δεν απασχολεί την επικαιρότητα τόσο συχνά και δεν έχει λάβει την προσοχή που του αναλογεί. Παρόλα αυτά, είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας, καθώς αποτελεί πλέον έναν «υπαρξιακό κίνδυνο».
Το δημογραφικό, βέβαια, δεν είναι μονάχα ένα ελληνικό ζήτημα, αλλά και πολύ πιο ευρύτερο. Η Ευρώπη «γερνάει» και μάλιστα με γρήγορους ρυθμούς, με το δημογραφικό να αποτελεί, συνεπώς, μία πρόκληση που απειλεί τον δυτικό κόσμο συνολικά. Η Ελλάδα κατέχει την τρίτη χειρότερη θέση στην Ευρωζώνη, με εκτιμώμενη μείωση του πληθυσμού κατά 24% το 2100, σε σχέση με το 2021. Από το 2011 και μετά, ο πληθυσμός στη χώρα μας άρχισε να μειώνεται για πρώτη φορά μεταπολεμικά και συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτες, μειώθηκε κατά 441 χιλ. την περίοδο 2011-2021, δηλαδή περίπου κατά 4%. Οι λόγοι που συντέλεσαν σε αυτό το γεγονός είναι πολλοί, όπως η οικονομική κρίση και η θεαματική άνοδος των μεταναστευτικών εκροών που προκάλεσε, αλλά και τα γενικότερα δυτικά πρότυπα τρόπου ζωής.
Είναι, όμως, αυτή η κατάσταση αναστρέψιμη; Αν ναι, με ποιον τρόπο; Καταρχάς, πρώτο μέλημα θα έπρεπε να είναι η αντιμετώπιση του Brain Drain, γεγονός που βρίσκεται σε άμεση σχέση με την οικονομική και κοινωνική κατάσταση της χώρας. Η δεκαετής οικονομική κρίση ώθησε χιλιάδες νέους ανθρώπους να φύγουν από την Ελλάδα και να αναζητήσουν την τύχη τους στο εξωτερικό. Ο μόνος τρόπος για να γυρίσουν είναι η δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών, που θα τους επιτρέψουν να διατηρήσουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης αντίστοιχο με εκείνο άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Επίσης, το κράτος καλείται να λάβει κοινωνικά και οικονομικά μέτρα για τη διευκόλυνση των γονέων. Ήδη, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει λάβει κάποια μέτρα, ενώ ανακοίνωσε πως θα ληφθούν ακόμη περισσότερα, αλλά η προσπάθεια αυτή πρέπει να γενικευτεί. Αποτελεί χρέος της πολιτείας να στέκεται δίπλα στους νέους γονείς και να τους ενισχύει με κάθε τρόπο. Η ενθάρρυνση των νέων να κάνουν παιδιά θα πρέπει να καθιερωθεί ως προτεραιότητα των ελληνικών κυβερνήσεων και ενδεχομένως θα μπορούσε να γίνει πρώτη αρμοδιότητα ενός ξεχωριστού υπουργείου.
Τέλος, ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στο θέμα της ενσωμάτωσης μεταναστών από άλλες χώρες, ζήτημα το οποίο διχάζει και προκαλεί σημαντική αντιπαράθεση. Είναι μια βιώσιμη λύση για την αντιμετώπιση του δημογραφικού ή πρόκειται για πολιτισμική «αυτοκτονία»; Οι απόψεις πάνω στο θέμα αυτό είναι πολλές. Στην Ελλάδα στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, με την κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ, χιλιάδες άνθρωποι ήρθαν με σκοπό να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον από διάφορες χώρες και κυρίως την Αλβανία. Η συνεισφορά τους ως εργατικό δυναμικό στην ελληνική οικονομία κρίθηκε καθοριστική, καθώς συνέβαλαν στην κινητοποίηση των παραγωγικών τομέων της χώρας.
Σήμερα, 30 χρόνια μετά, οι περισσότεροι έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα, έχοντας δημιουργήσει οικογένειες και έχοντας ενταχθεί στην ελληνική κουλτούρα. Οι άνθρωποι αυτοί, προερχόμενοι από ένα πολιτισμικό υπόβαθρο που δεν διέφερε σημαντικά από το ελληνικό, με θέληση και προσπάθεια έφτιαξαν τη ζωή τους και εντάχθηκαν στον κοινωνικό ιστό της Ελλάδας. Επομένως, η χώρα μας θα πρέπει να εκπέμψει το μήνυμα ότι είναι ανοιχτή σε ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να εναρμονιστούν με την ελληνική κουλτούρα και θέλουν να ενταχθούν στον παραγωγικό και κοινωνικό ιστό της. Η μετανάστευση μπορεί να αποτελέσει μια από τις λύσεις του δημογραφικού, αλλά ασφαλώς δεν είναι πανάκεια.
Συμπερασματικά, γίνεται αντιληπτό πως το δημογραφικό αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα μας. Βέβαια, λύσεις, όπως και για κάθε ζήτημα, υπάρχουν. Αυτό που απαιτείται είναι η δημιουργία οργανωμένου σχεδίου με συγκεκριμένους στόχους, το οποίο θα υλοποιηθεί με πολιτική ωριμότητα και υπευθυνότητα. Με τη φράση του Χαρίλαου Τρικούπη: «Η Ελλάς προώρισται να ζήση και θα ζήση» έκλεισε την ομιλία του ο Πρωθυπουργός στο συνέδριο, θέλοντας να δώσει έναν τόνο αισιοδοξίας για το μέλλον του έθνους μας. Έχει πραγματικό ενδιαφέρον να δούμε πώς θα αντιμετωπίσει η χώρα μας τη μεγαλύτερη, ίσως, πρόκληση του 21ου αιώνα για τον Δυτικό κόσμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μέτρα για το δημογραφικό: Οφέλη για μαθητές και οικογένειες, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το Δημογραφικό Πρόβλημα της Ελλάδας, dianeosis.org, διαθέσιμο εδώ
- Μητσοτάκης για το Δημογραφικό: Τα 10 μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- Δημογραφικό: Μείωση πληθυσμού κατά 4% σε 10 χρόνια – Στην τρίτη χειρότερη θέση η Ελλάδα, in.gr, διαθέσιμο εδώ
