Της Ιωάννας Χριστακοπούλου,
Η μαζική είσοδος της τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας έχει επιφέρει αλλαγές σε όλους τους τομείς και ιδιαίτερα στο εμπόριο. Είναι πλέον πασιφανές ότι οι εκάστοτε συναλλαγές μπορούν να εκτελεστούν με πολύ μεγάλη ευκολία από την άνεση του ίδιου μας του χώρου. Ο καθένας από εμάς, ανεξάρτητα από τις γνώσεις που διαθέτει ως προς το κομμάτι των επενδύσεων και εν γένει της κεφαλαιαγοράς, μπορεί να επενδύσει τα κεφάλαιά του ακόμη και σε κλάσματα δευτερολέπτων. Παρατηρούμε, συνεπώς, ότι σύμφωνα με το επενδυτικό του προφίλ, ο κάθε άνθρωπος έχει αναρίθμητες επιλογές. Άλλοι, για παράδειγμα, επιλέγουν στοιχεία, η αξία των οποίων μεταβάλλεται με μεγάλη ευκολία, όπως οι μετοχές και τα κρυπτονομίσματα, ενώ από την άλλη, υπάρχουν επενδυτές οι οποίοι προτιμούν μια πιο αργή αλλά συνάμα σταθερή απόδοση του κέρδους μέσω των ομολόγων.
Ωστόσο, όσο θελκτικές και αν ακούγονται οι παραπάνω προοπτικές, άλλο τόσο αυξάνεται ο αριθμός των κινδύνων. Μάλιστα, θα μπορούσε κάλλιστα να ειπωθεί ότι η μαζικότητα με την οποία συντελούνται αυτές οι αλλαγές προσδίδει στους επενδυτές χαρακτηριστικά καταναλωτών. Τούτο δεν θα έπρεπε να προκαλεί εντύπωση, ιδίως αν αναλογιστούμε το γεγονός ότι η σύμβαση παροχής επενδυτικών υπηρεσιών λαμβάνει χώρα μεταξύ δύο μερών με τους επενδυτές να αποτελούν το πλέον αδύναμο.
Οι ανωτέρω συνθήκες είχαν ως απότοκο να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο η αλληλεπίδραση μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου. Εξάλλου, ουκ ολίγες φορές τα δικαστήρια και η επιστήμη καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα αν περιοριζόμαστε εντός του πλαισίου της προαγωγής συλλογικών στόχων, όπως είναι η εύρυθμη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς και η προστασία της εμπιστοσύνης του επενδυτικού κοινού, ή εάν παράλληλα έχουμε να κάνουμε με ζητήματα ιδιωτικού δικαίου, κοινώς επίδραση και στο οριζόντιο πεδίο του προσυμβατικού ή συμβατικού ενοχικού δεσμού ανάμεσα στην τράπεζα ή την ΕΠΕΥ και τον εκάστοτε πελάτη, η παραβίαση της οποίας έχει ως απότοκο τη θεμελίωση ενδοσυμβατικής ή εξωσυμβατικής ευθύνης για ζημίες που υφίσταται ο επενδυτής λόγω αθετήσεως ή πλημμελούς συμμορφώσεως.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο του δημοσίου δικαίου έχουν υιοθετηθεί οι Οδηγίες της MiFID I και MiFID II που αποσκοπούν στην προστασία των επενδυτών με τους κάτωθι τρόπους: α) θέσπιση κανόνων συμπεριφοράς για τις ΕΠΕΥ και ιδιαίτερα υποχρεώσεις αξιολόγησης και πληροφόρησης των επενδυτών, β) μέσω θέσπισης κανόνων ασφαλιστικής αποζημίωσης σε περιπτώσεις αφερεγγυότητας, και γ) μέσω της υποχρέωσης για δημοσίευση ενημερωτικού δελτίου σε περίπτωση δημόσιας προσφοράς ή διαπραγμάτευσης. Από την άλλη, δύνανται να έχουν αξιώσεις αστικού χαρακτήρα για την ανόρθωση της ζημίας με βάση τις διατάξεις του άρθρου 330 ΑΚ για την παράβαση των συμβατικών υποχρεώσεων των ΕΠΕΥ, είτε του άρθρου 914 εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της αδικοπραξίας, θεμελιώνοντας έτσι αξίωση προς αποζημίωση.
Συνοψίζοντας, παρατηρούμε ότι πράγματι παρέχεται ένα αποτελεσματικό πλέγμα προστασίας των επενδυτών από τους επικείμενους κινδύνους τόσο από πλευράς δημοσίου δικαίου όσο και από πλευράς ιδιωτικού δικαίου. Πλην όμως, με τις εξελίξεις να τρέχουν, είναι πασιφανές ότι υπάρχουν περιθώρια για βελτίωση και δη στον χώρο της χρηματοοικονομικής καινοτομίας, η οποία συνιστά ένα σύνθετο οικονομικό αλλά τεχνολογικό φαινόμενο που θα πρέπει να διέπεται από τους ανάλογους κανόνες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ζ. Τσολακίδης, Η έννοια του καταναλωτή μετά τον ν. 4512/2018
- Γ. Δέλλιος, Ευθύνη από επενδυτικές συμβουλές – ιδίως η ιδιότητα του επενδυτή ως καταναλωτή
- Κ. Φουντεδάκη, Η ευθύνη του παρέχοντος υπηρεσίες στο ελληνικό δίκαιο
- Απ. Καραγκουνίδης, Προστασία του επενδυτή στο δίκαιο των επενδυτικών υπηρεσιών, 2007.
