Του Δημήτρη Καψή,
Ο μήνας Ιούνιος αποτελεί τον «Μήνα Υπερηφάνειας». Έναν μήνα όπου οι κοινότητες ΛΟΑΤΚΙ+ συγκεντρώνονται για να γιορτάσουν την ελευθερία του «να είναι ο εαυτός τους». Ο έκτος μήνας επιλέχθηκε, γιατί τότε διενεργήθηκε η εξέγερση του Στόουνγουολ το 1969 στη Νέα Υόρκη, η οποία συνιστούσε αρωγό της πυροδότησης του σύγχρονου κινήματος για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων.
Ακόμη, με μια ματιά προς τον κοντινό βορρά, μπορεί να συναγάγει κανείς το συμπέρασμα ότι δεν είναι απίθανο να δει η χώρα μας ΛΟΑΤΚΙ+ πρωθυπουργό, αφού η Σερβία ανέδειξε ως πρωθυπουργό την Ana Brnabić το 2017, την πρώτη γυναίκα και ανοιχτά ομοφυλόφιλη που κατέχει το αξίωμα. Ένα ακόμη παράδειγμα προς επίρρωση του προαναφερθέντος είναι ο Pete Buttigieg των ΗΠΑ, ο οποίος έθεσε υποψηφιότητα για πρόεδρος στις προεδρικές εκλογές του Δημοκρατικού Κόμματος το 2020. Έγινε ένας από τους πρώτους ανοιχτά ομοφυλόφιλους άνδρες που ξεκίνησε μια προεδρική εκστρατεία μεγάλου κόμματος. Μάλιστα, το 2021 διορίστηκε στο Αμερικανικό Υπουργείο Μεταφορών. Στη σύγχρονη Ελλάδα, τα νησιά όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη συνιστούν ισχυρούς «μαγνήτες» για πολλούς ομοφυλόφιλους τουρίστες από όλη την υφήλιο.
Αδιαμφισβήτητα στη χώρα μας υπάρχουν ακόμα κοινωνικά συντηρητικές ιδέες, που δεν συνάδουν με τον συλλήβδην φιλελεύθερο χαρακτήρα της Ελλάδος. Σύμφωνα με έρευνα από τον οργανισμό έρευνας και ανάλυσης «διαΝΕΟσις», η ελληνική κοινωνία δείχνει, ωστόσο, να αλλάζει. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι πλέον, το 2022, η πλειοψηφία των Ελλήνων πιστεύουν ότι πρέπει να επιτραπούν οι γάμοι μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών (51,7% απάντησαν «μάλλον ναι» και «σίγουρα ναι»), ενώ υπάρχει και μια αύξηση στο ποσοστό των ατόμων που υποστηρίζουν την τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια (πλέον 38,9%). Η πλειοψηφία (60,2%) δε πλέον συμφωνεί και με τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.
Υπάρχει μεγάλη ερευνητική βιβλιογραφία για τις οικογένειες λεσβιών μητέρων, η οποία άρχισε να πολλαπλασιάζεται κατά τη δεκαετία του 1980, που δείχνει σταθερά ότι τα παιδιά λεσβιών μητέρων δεν διαφέρουν από τα παιδιά των ετεροφυλόφιλων γονέων, όσον αφορά την ψυχολογική τους προσαρμογή ή την ποιότητα των σχέσεών τους με τους γονείς τους. Η έρευνα για τις οικογένειες ομοφυλόφιλων πατέρων είναι πιο πρόσφατη και έχουν, συνεπώς, διεξαχθεί λιγότερες μελέτες. Βέβαια, υπάρχουν ενδείξεις ότι το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά των ομοφυλόφιλων πατέρων. Με βάση ερωτηματολόγια γονέων και δασκάλων, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που υιοθετήθηκαν στη βρεφική ηλικία από ομοφυλόφιλους πατέρες ήταν εξίσου καλά προσαρμοσμένα με αυτά που υιοθετήθηκαν από λεσβίες ή ετεροφυλόφιλους γονείς, χωρίς διαφορές στο άγχος των γονέων, τη γονική πειθαρχία ή την ικανοποίηση των γονικών σχέσεων ανάλογα με τον τύπο της οικογένειας.
Δεν γίνεται να λησμονηθεί η πρόοδος σε αυτό το πλαίσιο στη χώρα μας. Στις 22 Δεκεμβρίου του 2015, τέθηκε σε ισχύ νομοσχέδιο που έδωσε και στα ομόφυλα ζευγάρια τη δυνατότητα να υπογράψουν σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Το νομοσχέδιο αυτό ψηφίστηκε επί της αρχής από τους βουλευτές των ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι και Ένωση Κεντρώων. Απούσα ήταν η πλειονότητα του ΚΚΕ, με 11 από τους 15 βουλευτές να μην παρίστανται, συμπεριλαμβανομένου του Δημήτρη Κουτσούμπα και της Λιάνας Κανέλλη. Απών ήταν, επίσης, ο πρόεδρος των «Ανεξαρτήτων Ελλήνων» (ΑΝΕΛ), Πάνος Καμμένος. Παρά τις προσπάθειες αντιδραστικών συντηρητικών στοιχείων να ανατραπεί, το νομοσχέδιο συνεχίζει να υφίσταται κανονικά. Μάλιστα, το 2018 το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο απέρριψε σχετικές αιτήσεις των προαναφερθέντων.
Αποτελεί ένα τόσο αυτονόητο και συνάμα σημαντικό δικαίωμα, το οποίο μέχρι και ο Πάπας Φραγκίσκος έχει αποδεχτεί, αναφέροντας ότι: «οι ομοφυλόφιλοι έχουν το δικαίωμα να είναι σε μια οικογένεια. Είναι παιδιά του Θεού. Κανένας δεν πρέπει να πετιέται έξω ή να τον κάνουν να αισθάνεται άσχημα. Αυτό που πρέπει να έχουμε είναι ο νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης, με τον τρόπο αυτό καλύπτονται νομικά». Εκτός αυτού, είναι γεγονός ότι τα ομόφυλα ζευγάρια στην Ελλάδα δεν δύνανται προς ώρας να υιοθετήσουν τέκνα. Ωστόσο, ο νόμος τους επιτρέπει να παρέχουν ανάδοχη φροντίδα. Παρ’ όλα αυτά, επί της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, τέθηκε, επίσης, σε ισχύ προοδευτικό θεσμικό πλαίσιο για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου των διεμφυλικών.
Ο πρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξης Τσίπρας, δήλωσε χαρακτηριστικά την ημέρα κατά της ομοφοβίας (17η Μαΐου): «Η ολοκληρωμένη πρόταση νόμου που καταθέσαμε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση, με σκοπό να κατοχυρωθεί ο Γάμος για όλα τα άτομα χωρίς αστερίσκους, είναι μία πρόταση-πακέτο που θα περιλαμβάνει όλες τις διεκδικήσεις της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, για βελτίωση του νόμου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, για τη νομιμοποίηση της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής από ομόφυλα ζευγάρια, τη νομιμοποίηση και την ελεύθερη μετακίνηση των Οικογενειών Ουράνιο Τόξο κ.ά. Σκοπός μας είναι η φωνή των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στα αστικά κέντρα και στην επαρχία να δυναμώσει τόσο, ώστε κανείς να μην χρειάζεται να κρύβεται ή να κάνει διπλή ζωή. Θέλουμε οι ΛΟΑΤΚΙ+ φωνές να ακούγονται κάθε μέρα, όλο τον χρόνο».
Επιπροσθέτως, στις 10 Μαΐου υπερψηφίστηκε από τη Βουλή η τροπολογία του Υπουργείου Υγείας, που αφορά την απαγόρευση «θεραπειών» μεταστροφής ανήλικων ατόμων. H τροπολογία ψηφίστηκε από τη Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Απλώς «παρών» δήλωσαν ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και ΜέΡΑ 25, ενώ η Ελληνική Λύση καταψήφισε. Με την τροπολογία: απαγορεύεται η διενέργεια πρακτικών μεταστροφής σε ευάλωτα πρόσωπα και όποιος εφαρμόζει σε άλλους πρακτικές μεταστροφής πρέπει να έχει εξασφαλίσει προηγουμένως τη ρητή συναίνεσή τους. Ακόμη, απαγορεύεται για τους επαγγελματίες η με οποιονδήποτε τρόπο πρόσκληση, προβολή ή διαφήμιση πρακτικών μεταστροφής που διενεργούν τόσο οι ίδιοι όσο και άλλοι τρίτοι, επαγγελματίες ή μη. Τέλος, οι παραβάτες μπορούν να υποστούν πειθαρχικές και διοικητικές κυρώσεις, ενώ μπορεί να τιμωρηθούν με ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή. Η επανειλημμένη τέλεση της ανωτέρω πράξης συνιστά επιβαρυντική περίσταση».
Prima facie αυτή η τροπολογία είναι ένα βήμα μπροστά, αλλά υπάρχουν επιμέρους αμφιβολίες. Ο Βασίλης Σωτηρόπουλος, δικηγόρος που ασχολείται με ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων, διαφάνειας, πνευματικής ιδιοκτησίας και ανθρώπινων δικαιωμάτων, δηλώνει ότι η τροπολογία κάνει μια κυκλική σκέψη. Ο ίδιος αναφέρει πως: «Ξεκινώντας από την ορθή αφετηρία που λέει ότι δεν μπορείς να αντιμετωπίζεις τον ομόφυλο σεξουαλικό προσανατολισμό ως πρόβλημα, ως ψυχική διαταραχή, καταλήγει στο ότι μπορείς τελικά να το κάνεις, εάν το άτομο δώσει τη συγκατάθεσή του. Ή θα ισχύει το ένα, ή το άλλο».
Υπάρχει, βέβαια, και μεγάλο ιστορικό κακοποίησης ομοφυλοφίλων. Τρανό παράδειγμα είναι αυτό του Alan Turing. Ο τελευταίος ήταν ο επιστήμονας που έσπασε τον μυστικό κώδικα επικοινωνίας των Ναζί, αλλά εκδιώχθηκε ποινικά για την ομοφυλοφιλία του και επιβλήθηκε σε χημικό ευνουχισμό, που εντέλει τον οδήγησε στην αυτοκτονία. Επιπρόσθετα, όσον αφορά τον ρόλο του σχολείου, η κ. Σκαρπίδου, που είναι εκπαιδευτικός στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, παρατήρησε ότι τα τελευταία χρόνια δεν έχουν υπάρξει ουσιαστικές αλλαγές και δεν αντανακλάται πουθενά η νέα κοινωνική πραγματικότητα. «Το σχολείο ως θεσμός κινείται σε ένα δικό του σύμπαν, αποφεύγοντας την πραγματικότητα», ανέφερε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά είτε υφίστανται ομοφοβικό ή τρανσφοβικό εκφοβισμό είτε ζουν με τον φόβο ότι θα γίνουν αντικείμενο εκφοβισμού, αν αποκαλυφθεί η ταυτότητά τους. Μάλιστα, η κ. Σκαρπίδου επικαλέστηκε έρευνες, σύμφωνα με τις οποίες τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν στρες, άγχος και κατάθλιψη σε σχέση με τα μη ΛΟΑΤΚΙ+, διπλάσιες πιθανότητες αυτοτραυματισμού και τριπλάσια πιθανότητα απόπειρας αυτοκτονίας.
Τέλος, ευελπιστεί κανείς ότι αυτά τα ειδεχθή στατιστικά θα αποτελέσουν παρελθόν, με την προϋπόθεση, βέβαια, να διενεργηθούν οι κατάλληλες πολιτικές αλλαγές υπέρ των ΛΟΑΤΚΙ+, που εντέλει θα οδηγήσουν στην κανονικοποίηση των διαφορετικών έμφυλων ταυτοτήτων και σεξουαλικών προσανατολισμών, ώστε να μην υπάρξει, επί παραδείγματι, ένας νέος Ζακ Κωστόπουλος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βουλή: Υπερψηφίστηκε η τροπολογία για την απαγόρευση των «θεραπειών» μεταστροφής, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Χαμηλή εκπροσώπηση στην πολιτική, στερεότυπα στα ΜΜΕ και μη συμπεριληπτική εκπαίδευση για τους ΛΟΑΤΚΙ+, kmop.gr, διαθέσιμο εδώ
- Έκθεση: Τι Πιστεύουν Oι Έλληνες 2022 – Α’ Μέρος, dianeosis.org, διαθέσιμο εδώ
- Ψηφίστηκε το σύμφωνο συμβίωσης, vouliwatch.gr, διαθέσιμο εδώ
