Του Νίκου Μελιτσιώτη,
Μετά τον θάνατο του τρομερού Genghis Khan το 1227, ένα μεγάλο κενό ηγεσίας παρουσιάστηκε στο κράτος των Μογγόλων, κενό, το οποίο κλήθηκε να αναπληρώσει ο γιος του, Ogatai Khan, ο οποίος συνέχισε τα επεκτατικά σχέδια του πατέρα του. Κατέκτησε την Κορέα το 1231 και κατατρόπωσε την Αυτοκρατορία των Τσιν έως το 1234. Το επόμενο έτος εκπόνησε ένα αρκετά φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο περιλάμβανε περεταίρω επέκταση της αυτοκρατορίας προς την Κίνα, την Κορέα, τη Νοτιοανατολική Ασία και την Ανατολική Ευρώπη.
Η επίθεση προς τον τελευταίο στόχο του ξεκίνησε τα επόμενα δύο έτη (1236-1237), με τον ικανό ηγέτη να στέλνει στράτευμα 130.000 ανδρών στην Ευρώπη, διοικούμενο από τους Batu Khan και Subotai. Ο τρομερός αυτός στρατός προήλασε προς την καρδιά της Ευρώπης, επιτυγχάνοντας νίκες εναντίον των Βουλγάρων και των Ρώσων το 1237. Στα μέσα του έτους, οι δυνάμεις των Μογγόλων εισήλθαν στην Ουκρανία ανασυνταγμένες και ανεφοδιασμένες.
Τα δύο επόμενα έτη, ο Subotai, ο οποίος ασκούσε ουσιαστικά τη διοίκηση του μογγολικού στρατού, εδραίωσε την μογγολική κυριαρχία στις κατακτημένες περιοχές, συγκεντρώνοντας, παράλληλα, πληροφορίες και για την κατάσταση των Ευρωπαίων αντιπάλων τους. Οι τελευταίοι γνώριζαν ελάχιστα για τους εξ Ανατολάς αντιπάλους τους, γεγονός που έμελλε να τους κοστίσει ακριβά. Τον Νοέμβριο του 1240, έχοντας υπό τις διαταγές του 150.000 άνδρες, εκστράτευσε εναντίον του Κιέβου, το οποίο κατέλαβε στις 6 Δεκεμβρίου.
Επανδρώνοντας τα κατακτημένα εδάφη και τις γραμμές επικοινωνίας και ανεφοδιασμού, ο πολέμαρχος εισβάλλει στην Κεντρική Ευρώπη με 120.000 άνδρες, τους οποίους χωρίζει σε τέσσερις άξονες. Ο πρώτος, με ηγέτη τον εγγονό του Ogatai, Kaidu, κινήθηκε βόρεια. Οι δύο επόμενοι, με ηγέτες τους Batu και Ogatai, κινήθηκαν στο κέντρο της Ευρώπης, ενώ ο άξονας στα Νότια, με ηγέτη τον Kadan, γιο του Ogatai, προς διαφύλαξη των πλευρών του κέντρου.
Οι δυνάμεις στα βόρεια προέλασαν νικηφόρα, συντρίβοντας τους αντιπάλους τους, με ηγέτες τους πρίγκιπα Ερρίκο της Σιλεσίας και τον βασιλιά Wenceslas της Βοημίας, στην αιματηρή μάχη της Legnica. Επιτυγχάνοντας τους επιδιωκόμενους σκοπούς, ο εγγονός του Ogatai ανέκοψε την πορεία του, καθώς ενδεχόμενη προωθημένη προέλαση θα εξέθετε τα πλευρά του κέντρου. Αντίστοιχη επιτυχία είχε και η νότια πτέρυγα, με την οποία ο Kadan κατέλαβε την Τρανσυλβανία και κινήθηκε βόρεια, με σκοπό να ενώσει τις δυνάμεις του με τον πατέρα του.
Παρατηρώντας τη φρενήρη προέλαση των Μογγόλων, ο βασιλιάς Béla IV της Ουγγαρίας συγκάλεσε έκτακτο συμβούλιο των ευγενών στη Βούδα, στα δυτικά του Δούναβη. Τρεις μέρες αργότερα, στις 15 Μαρτίου 1241, πληροφορήθηκε πως οι μογγολικές εμπροσθοφυλακές βρίσκονταν έξω από την Πέστη, ακριβώς απέναντι. Κινούμενος αστραπιαία, συγκέντρωσε εντός 2 εβδομάδων στράτευμα 100.000 ανδρών και στις αρχές Απριλίου το οδήγησε εναντίον των εισβολέων, εξερχόμενος από την Πέστη.
Μπροστά στον όγκο των δυνάμεων του Ούγγρου βασιλιά οι Μογγόλοι αναδιπλώθηκαν. Στις 10 Απριλίου, πραγματοποιήθηκε η πρώτη αψιμαχία μεταξύ των δύο πλευρών, στην οποία ο ουγγρικός στρατός εξολόθρευσε μια φρουρά Μογγόλων στη γέφυρα του Mohi, στον ποταμό Sanjo. Προκειμένου να διασφαλίσει το πέρασμα, ο βασιλιάς Béla εγκατέστησε ισχυρή φρουρά στα ανατολικά της γέφυρας, με το μεγαλύτερο μέρος της δύναμής του να στρατωνίζεται στη δυτική όχθη.
Οι πανούργοι Μογγόλοι επιτέθηκαν τη νύχτα της 10ης προς 11η Απριλίου 1241. Το πρώτο κύμα επίθεσης το δέχτηκε η φρουρά της γέφυρας, η οποία αμύνθηκε απέναντι σε έναν καταιγισμό βελών και βλημάτων από καταπέλτες, τα οποία ακολουθήθηκαν από εφόρμηση των δυνάμεων. Η άμεση κινητοποίηση και η ισχυρή αντίσταση που πρόβαλαν, έδωσαν τον χρόνο στις δυνάμεις του στρατοπέδου να προετοιμαστούν και να συνδράμουν στην άμυνα.
Παρόλα αυτά, αποδείχτηκε πως η επίθεση αυτή δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένας αντιπερισπασμός. Ο οξυδερκής Subotai είχε διασχίσει με 30.000 στρατιώτες τον ποταμό Soja σε ένα σημείο μακριά από το στρατόπεδο του αντιπάλου. Τη στιγμή εκείνη η δύναμη αυτή έκανε την εμφάνισή της, εγκλωβίζοντας τις ουγγρικές δυνάμεις σε έναν εξαιρετικά περιορισμένο χώρο. Παρά τις σοβαρές απώλειες που υπέστησαν οι Μογγόλοι, ο ουγγρικός στρατός διαλύθηκε. Οι απώλειές του υπολογίζονται σε 50.000-70.000 άνδρες, ανάμεσα στους οποίους και η πλειοψηφία των ευγενών, που συμμετείχαν με τα σώματά τους. Ο Βασιλιάς Béla IV κατάφερε να ξεφύγει με τμήμα του στρατού του, κατευθυνόμενος βόρεια, προς το Pozsony (σημ. Bratislava). Μετά την ήττα αυτή, οι Μογγόλοι σταμάτησαν τη φρενήρη προέλασή τους στον Δούναβη, αλλά, όπως ήταν φυσικό, το ουγγρικό κράτος υπέστη μεγάλες καταστροφές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Allsen, Thomas (1987), Mongol Imperialism, Berkeley: University of California Press
- Nicolle, David (1998), The Mongol Warlords: Genghis Khan, Kublai Khan, Hulegu, Tamerlane, London: Brookhampton
