Του Ελευθέριου Χονδρού,
Ο Γερμανός Καγκελάριος Olaf Scholz υποσχέθηκε να βοηθήσει τα Δυτικά Βαλκάνια να αναζωογονήσουν τη μακροχρόνια εκστρατεία τους για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μια κίνηση που στοχεύει στην άμβλυνση των περιφερειακών εντάσεων και στην αποτροπή της επιρροής αντίπαλων δυνάμεων, όπως η Ρωσία. Ο Scholz είχε ζητήσει τον Απρίλιο να επιταχυνθούν οι προσπάθειες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων να ενταχθούν στην Ε.Ε. εν μέσω μιας «νέας εποχής» στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τον περασμένο Οκτώβριο, οι ηγέτες της Ε.Ε., σε μια σύνοδο κορυφής στη Σλοβενία, επανέλαβαν μόνο τη «δέσμευσή τους στη διαδικασία διεύρυνσης», σε μια δήλωση που απογοήτευσε τους έξι υποψηφίους για ένταξη στην Ε.Ε. που ήλπιζαν για ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Ο Γερμανός Καγκελάριος είχε δηλώσει με ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι τα Δυτικά Βαλκάνια ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μιλώντας μαζί με τον Πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου Albin Kurti στην Πρίστινα κατά την έναρξη ενός διήμερου ταξιδιού, ο Scholz είπε ότι η κυβέρνησή του έθεσε την ένταξη του στην Ε.Ε. ως προτεραιότητα και θα υποστηρίξει επίσης τη φιλοδοξία του Κοσσυφοπεδίου για απελευθέρωση της βίζα στην Ε.Ε..
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει προσδώσει μια νέα αίσθηση επείγοντος στην ανάγκη σύνδεσης του Μαυροβουνίου, της Σερβίας, της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και του Κοσσυφοπεδίου πιο κοντά στα 27 μέλη της Ε.Ε., είτε μέσω πλήρους ένταξης είτε μέσω μιας εναλλακτικής κοινότητας. Η Ουκρανία και η γειτονική Μολδαβία πίεσαν να επιταχύνουν τις δικές τους προσπάθειες για ένταξη στην Ε.Ε. μετά την εισβολή, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το εάν η ένταξή τους θα πρέπει να γίνει γρήγορα ή να περιμένουν τη σειρά τους μετά τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Οι χώρες της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, έχουν πει ότι δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν συντομεύσεις για την ένταξη της Ουκρανίας. Ο Kurti είπε πως είναι υπέρ της ένταξης της Ουκρανίας της Ε.Ε., κατακρίνοντας μάλιστα, κατά τη δήλωσή του, τον πόλεμο που λαμβάνει χώρα εκεί. Παρόλα αυτά υπογράμμισε πως θεωρεί πως απαραίτητη συνθήκη ώστε να ενταχθεί η Ουκρανία στην Ε.Ε. είναι η ένταξη και των Δυτικών Βαλκανίων. Η επίσκεψη του Scholz έγινε καυτή μετά την επίσκεψη του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel και ενόψει της συνόδου κορυφής των ηγετών Ε.Ε.-Δυτικών Βαλκανίων στις 23 Ιουνίου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να δώσει την επίσημη γνώμη της για την υποψηφιότητα της Ουκρανίας για ένταξη την Παρασκευή (17 Ιουνίου). Στη συνέχεια, το θέμα θα συζητηθεί και θα αποφασιστεί επίσημα από το Συμβούλιο στη Σύνοδο Κορυφής.
Είναι αλήθεια ότι η διαδικασία διεύρυνσης στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων ήταν μάλλον πιο προβληματική από εκείνη των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης πριν από το 2004. Έκτοτε, η Ε.Ε. έχει ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις με δύο κράτη των Δυτικών Βαλκανίων (Μαυροβούνιο και Σερβία) και την Τουρκία. Έδωσε επίσης το πράσινο φως για ενταξιακές συνομιλίες με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, αν και ακόμη περιμένουν την έναρξη των συνομιλιών. Αλλά για τη διαδικασία, υπάρχουν δύο βασικά σημεία που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Το ένα είναι ότι η διεύρυνση της Ε.Ε., πρωτίστως, είναι μια γεωπολιτική διαδικασία και η απόφαση που θα ληφθεί από τους ηγέτες της Ε.Ε. αργότερα αυτόν τον μήνα πρέπει να θεωρηθεί ως τέτοια. Η ηγεσία της Ε.Ε. αναγνώρισε γρήγορα τη στρατηγική σημασία της περιοχής και η σύνδεση μεταξύ των υπολογισμένων επενδύσεων και της γεωπολιτικής είναι ένα σαφές μέσο για να κρατήσει τα Δυτικά Βαλκάνια κοντά. Αυτό είναι ζωτικό όταν οι ανταγωνιστές της Ε.Ε. συναγωνίζονται για επιρροή στην περιοχή χωρίς σχεδόν κανέναν περιορισμό. Παρόμοια σκέψη παρατηρείται στις 3 χώρες με τις οποίες υπάρχουν διαπραγματεύσεις, αλλά με μια βασική διαφορά. Η χορήγηση του καθεστώτος υποψηφιότητας στην Ε.Ε. σημαίνει επιβίωση. Τους δίνει έναν νέο γεωστρατηγικό στόχο να αγκυροβολήσουν σταθερά με τις Βρυξέλλες αντί να πρέπει να προφυλάσσουν συνεχώς την πλάτη τους για το επόμενο δυνητικά επικίνδυνο βήμα της Μόσχας.
Η κατώτατη γραμμή είναι ότι εάν η Ε.Ε. δεν επανεξετάσει την πολιτική της για τη διεύρυνση, περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσαν να πέσουν θύματα της ρωσικής επιθετικότητας ή επιρροής. Δεύτερον, η διεύρυνση της Ε.Ε. είναι μια χρονοβόρα διαδικασία. Η προσχώρηση στην Ε.Ε. είναι αορίστου χρόνου και δεν εγγυάται την ένταξη εάν οι χώρες που υποβάλλουν αίτηση δεν ανταποκριθούν στο κοινοτικό κεκτημένο και τις διαδικαστικές προσδοκίες. Θα χρειαστεί να εργαστούν για τα παραδοτέα, αλλά μπορούν να το κάνουν μόνο εάν η διαδικασία ξεκινήσει πραγματικά. Καμία από αυτές τις χώρες δεν πιστεύει ότι μπορεί να ενταχθεί αύριο. Αλλά το να πεις «όχι» ή «κάποια στιγμή αργότερα» μπορεί να κάνει όλη την προσπάθεια, τη δουλειά και τις επενδύσεις που έχουν γίνει για να έρθουν αυτές οι χώρες πιο κοντά, άκυρες και άκυρες. Εμείς, οι Ευρωπαίοι, που καθόμαστε αναπαυτικά σε ένα ειρηνικό, ευημερούν μπλοκ, τείνουμε να υποτιμούμε πόσο ισχυρό μπορεί να είναι το σύμβολο μιας ξεδιπλωμένης σημαίας της Ε.Ε. σε χώρες που για πάρα πολύ καιρό συγκλονίζονται από αναταραχές και εξωτερικές απειλές.
Η Γερμανίδα Υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock δήλωσε πως η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης και δεν σκοπεύουν να την αφήσουν να παρασυρθεί από τη Μόσχα. Στα επικείμενα πλάνα του Scholz είναι πρώτα η επίσκεψη του Κοσσυφοπέδιου και μετά της Σερβίας την Παρασκευή. Ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Sergei Lavrov είχε επίσης προγραμματιστεί να επισκεφθεί τη Σερβία, η οποία προσπαθεί να εξισορροπήσει τις φιλοδοξίες της για την Ε.Ε. με τη συμμαχία αιώνων με το Κρεμλίνο, αυτή την εβδομάδα. Όμως η επίσκεψή του ακυρώθηκε όταν οι κοντινές χώρες έκλεισαν τον εναέριο χώρο τους. Ο Καγκελάριος πρόκειται να ταξιδέψει αργότερα στη Θεσσαλονίκη στην Ελλάδα για δείπνο με εκπροσώπους της Διαδικασίας Συνεργασίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEECP), ενός περιφερειακού φορέα των Βαλκανίων 12 χωρών ενώ το Σάββατο, ταξιδεύει στη Βόρεια Μακεδονία και τη Βουλγαρία, οι οποίες είναι εγκλωβισμένες σε μια διαμάχη που εμποδίζει την έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών. Το ερώτημα τελικά είναι αν η κυβέρνηση του Scholz, που ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Δεκέμβριο, μπορεί να βρει μια πραγματική στρατηγική για να προωθήσει τη διαδικασία ή αν απλώς θα την καταστήσει πιο δύσκολη όπως η πρώην Καγκελάριος Angela Merkel, η οποία δήλωσε την υποστήριξή της στην περιοχή αλλά έκανε ελάχιστα για να αλλάξει η δυναμική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Scholz backs giving chance to Western Balkans on EU membership, aljazeera.com, διαθέσιμο εδώ
- Scholz to travel to Western Balkans lobbying for its place in EU, aljazeera.com, διαθέσιμο εδώ
- Global Europe Brief: A ‘new dawn’ for EU enlargement?, euractiv.com, διαθέσιμο εδώ
- Germany’s Scholz wants Western Balkans in EU, reuters.com, διαθέσιμο εδώ
