Της Νίκης Καραχάλιου,
Κάποτε ένα παιδάκι της έκτης δημοτικού μου είχε πει για το μάθημα της Ιστορίας: «Είναι μία σκέτη απελπισία! Μα καλά, όλο πολέμους κάναμε;». «Δεν έχεις άδικο», του απάντησα κι εγώ, που ένιωσα για τα καλά την απελπισία της αγαπημένης μου ξαδέρφης για το μάθημα της ελληνικής Ιστορίας! Σκέφτομαι πως δεν είναι καθόλου απίθανο να είναι φιλοπόλεμος ή πολεμοχαρής λαός οι Έλληνες! Ξετυλίγοντας το κουβάρι της Ιστορίας αυτού του τόπου, θα βρούμε μάχες, εμφυλίους πολέμους, ήττες, νίκες, συνθήκες. Τις περισσότερες φορές, όμως, τα δεινά δεν τα προκαλέσαμε εμείς, ήρθαν από αλλού! Τουρκοκρατία, Μικρασιατική Καταστροφή, Παγκόσμιοι Πόλεμοι κ.τ.λ. Στιγμές εθνικής υπερηφάνειας και… μπόλικης απελπισίας για τους μικρούς μαθητές της έκτης δημοτικού!
Περίεργο, βέβαια, για έναν τόσο μικρό λαό, αλλά παρά τα όσα δεινά μας βρήκαν, αντέξαμε και επιβιώσαμε σε κάθε δοκιμασία, κρατώντας πάντοτε ηρωική στάση έναντι όσων συνέβαιναν. Και ακριβώς τον ίδιο απαράμιλλο ηρωισμό, που έδειχναν πάντοτε οι πρόγονοί μας από την αρχαιότητα μέχρι και την εθνεγερσία του 1821, επέδειξαν και οι Έλληνες κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν για άλλη μια φορά με πραγματική αυτοθυσία υπερασπίστηκαν το αγαθό της ελευθερίας και της ειρήνης και έκαναν μέχρι και τον ίδιο τον Χίτλερ να εκθειάζει το παράτολμο θάρρος των Ελλήνων στρατιωτών! Άλλωστε, φαίνεται να το είχε παραδεχτεί και ο Winston Churchill ότι «οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες». Στις διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις που συμμετείχαν οι Έλληνες στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου συγκαταλεγόταν και η Μάχη του Rimini ή, όπως είναι γνωστή με την κωδική της ονομασία, «Συμμαχική Επιχείρηση Ελαία» (“Operation Olive”). Θα επιχειρήσουμε, λοιπόν, να αναλύσουμε τα γεγονότα που συνέβησαν τότε, δίνοντας έμφαση στην ελληνική συμμετοχή.
Καταρχάς, ως Μάχη του Rimini είναι γνωστή η κύρια επίθεση των Συμμάχων στη «Γοτθική Γραμμή» των Γερμανών, ενώ πρόκειται για τη μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση που έλαβε ποτέ χώρα πάνω σε ιταλικό έδαφος, αφού πήραν μέρος περίπου 1.200.000 άνδρες. Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν από τον Αύγουστο του 1944 ως τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, πράγμα που σημαίνει ότι είχε ήδη προηγηθεί η κατάληψη της Ρώμης από τις συμμαχικές δυνάμεις (4 Ιουνίου 1944). Οι γερμανικές δυνάμεις, λοιπόν, μετά τη νίκη αυτή των συμμάχων, συγκέντρωσαν τις δυνάμεις τους στην Ιταλία επί της «Γοτθικής Αμυντικής Γραμμής», η οποία εκτεινόταν από την Pisa ως το Rimini στις ακτές της Αδριατικής.
Σημειώνεται ότι το Rimini ήταν μία πόλη που υπέστη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πολλές λεηλασίες, εξαιτίας των συχνών βομβαρδισμών. Ο στόχος των Συμμάχων, φυσικά, δεν ήταν άλλος από τη διάσπαση αυτής της αμυντικής γραμμής. Την ηγεσία της επιχείρησης είχαν αναλάβει η Βρετανική 8η Στρατιά, υπό τον αντιστράτηγο Oliver Leese (ανατολικός τομέας), και η Αμερικανική 5η Στρατιά, υπό τον αντιστράτηγο Mark Clark (δυτικός τομέας). Όταν ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες εναντίον της 10ης και της 14ης Γερμανικής Στρατιάς, το ημερολόγιο έγραφε 25 Αυγούστου. Χρειάστηκε λιγότερο από έναν μήνα στις συμμαχικές δυνάμεις, για να καταλάβουν την πόλη του Rimini.
Στην 8η Βρετανική Στρατιά είχε ενταχθεί και η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία. Κι εδώ πολλοί θα αναρωτηθούν πώς είναι δυνατή η ύπαρξη αυτού του σώματος και οποιουδήποτε άλλου ελληνικού, δεδομένου ότι η χώρα βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή. Μάλιστα, όπως ήταν και επόμενο, άλλωστε, όταν οι γερμανικές και ιταλικές δυνάμεις κατέλαβαν την ηπειρωτική Ελλάδα στις 20 Απριλίου και στη συνέχεια κατέλαβαν και τα νησιά του Αιγαίου στις 8 Μαΐου (με εξαίρεση την Κρήτη), διέλυσαν όλες τις στρατιωτικές μονάδες της χώρας και αφόπλισαν τους άνδρες. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μπορεί η χώρα να υπέκυψε στρατιωτικά στις δυνάμεις του Άξονα, αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι εγκατέλειψε ουσιαστικά τα όπλα. Τα γεγονότα που ακολουθούν είναι καθοριστικά, όχι μόνο για τη Μάχη του Rimini, αλλά και για την τύχη της ίδιας της χώρας.
Λίγο πριν κυματίσει ο αγκυλωτός σταυρός στην Ακρόπολη, ο Βασιλιάς, η κυβέρνηση και πλήθος στρατιωτικών μεταφέρονται στην Κρήτη, προκειμένου να οργανώσουν εκεί την εθνική αντίσταση, η εξέλιξη, ωστόσο, των πραγμάτων, τους οδηγεί στην Αίγυπτο. Το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν βρίσκεται σε εθνικό έδαφος δεν σηματοδοτεί τη διακοπή της αντίστασης. Οι Έλληνες που μένουν στη χώρα οργανώνονται σε μικρές αντιστασιακές ομάδες, ενώ πίσω στην Αίγυπτο η ελληνική κυβέρνηση κάνει σοβαρές προσπάθειες να οργανώσει τον Ελληνικό Στρατό Μέσης Ανατολής. Στις 31 Μαΐου, η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας κατέληξε στην απόφαση να συγκροτηθεί ο νέος στρατός από επιλεγμένους αξιωματικούς και οπλίτες των μονάδων που διαλύθηκαν ή από μονάδες που δεν είχαν λάβει μέρος στο στασιαστικό κίνημα της 6ης Απριλίου (Εαμικό στασιαστικό κίνημα). Έτσι, οργανώθηκε και η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία, ενώ ως χώρος συγκροτήσεώς της ορίστηκε το Στρατόπεδο Insariye του Λιβάνου. Πρώτος διοικητής της υπήρξε ο συνταγματάρχης πεζικού Τσακαλώτος Θρασύβουλος. Την 19η Ιουνίου μεταφέρθηκε στον Λίβανο, με σκοπό τη συμμετοχή της στις επιχειρήσεις στην Ιταλία.
Πώς, λοιπόν, κατέληξε αυτή η Ελληνική Στρατιά να συμμετέχει στα γεγονότα του Rimini; Τον Σεπτέμβριο, η Ελληνική Ταξιαρχία, που υπαγόταν μέχρι τότε στη Βρετανική Στρατιά, αλλάζει τακτική υπαγωγή και τίθεται υπό τις διαταγές της Καναδικής Μεραρχίας, η οποία τη διατάζει να μετακινηθεί στην περιοχή Santa Maria in Pietrafitta, μόλις οκτώ χιλιόμετρα από τη γραμμή του μετώπου. Η Καναδική Μεραρχία σχεδιάζει την επίθεσή της στο Rimini και καλεί την Ελληνική Ταξιαρχία να τη συνδράμει. Ήταν 14 Σεπτεμβρίου κατά τις 6:30, όταν η Ελληνική Ταξιαρχία πέρασε στην επίθεση, έχοντας στην κατοχή της πυροβολικό και τεθωρακισμένα των Καναδών. Στις 15 Σεπτεμβρίου, οι άνδρες της 3ης Ταξιαρχίας επιτέθηκαν στο αεροδρόμιο του Rimini, το οποίο κατέλαβαν μετά από τριήμερη μάχη. Ο δρόμος για την κατάληψη της πόλης ήταν πια ανοιχτός. Στις 21 Σεπτεμβρίου η ελληνική σημαία κυμάτιζε στο Δημαρχείο του Rimini. Χρειάστηκαν περίπου 9 μέρες στους άνδρες του Τσακαλώτου, για να καταλάβουν την πόλη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας (2019), Ιστορικό Αφιέρωμα στη Μάχη του Ρίμινι και στη Δράση της 3ης Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας. Διαθέσιμο εδώ
- Militaire News (2021), ΡΙΜΙΝΙ: Η μάχη της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας σαν σήμερα το 1944. Διαθέσιμο εδώ
