Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Την ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται εδώ και τουλάχιστον τρεις μήνες, ανησυχία και έντονες αντιδράσεις έγειραν οι δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου, Emanuel Macron, ο οποίος πρότεινε να μην επιβληθούν κυρώσεις που θα ευτελίζουν τη ρωσική ισχύ. Αιτιολογώντας την παραπάνω στάση, υποστήριξε εν ολίγοις πως, αν η Ευρωπαϊκή Ένωση ευτελίσει τη Ρωσία, μέσω των κυρώσεων που θα της επιβάλλει, οι διαδικασίες των διαπραγματεύσεων θα ενέχουν κινδύνους. Η θέση του απομονώθηκε από πολλούς ευρωπαίους, αλλά και διεθνείς σχολιαστές, προκαλώντας αντιδράσεις λίγο πριν το έκτο πακέτο κυρώσεων που σκοπεύει να επιβάλλει η Ένωση στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Σε τι πλαίσιο διατυπώθηκε η παραπάνω άποψη;
Οι δημοσιογράφοι αρχικά ρώτησαν τον Emmanuel Macron εάν έχει επισκεφτεί την ουκρανική πρωτεύουσα κι εκείνος απάντησε πως όντως την επισκέφτηκε τον Φεβρουάριο, προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο του πολέμου. Στη συνέχεια, ερωτώμενος για το εάν υπάρχει κίνδυνος κλιμάκωσης των σχέσεων λόγω της τελευταίας παράδοσης του πακέτου από όπλα στην Ουκρανία και λόγω της επιθυμίας της Σουηδίας και της Φινλανδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, ο ίδιος απάντησε με ειλικρίνεια λέγοντας:
«Η κατάσταση είναι ανησυχητική, είναι η αλήθεια. Γι’ αυτό έχω αφιερώσει πολύ χρόνο και ενέργεια. Έχω χάσει τον αριθμό των συνομιλιών που είχα με τον Putin από τον Δεκέμβριο. Συνολικά, περίπου εκατό ώρες διαφάνειας και κατόπιν αιτήματος του Zelenskyy. Δεν πρέπει να ταπεινώνουμε τη Ρωσία, έτσι ώστε την ημέρα που θα σταματήσουν οι μάχες, να μπορέσουμε να οικοδομήσουμε μια διέξοδο μέσω διπλωματικών διαύλων. Είμαι πεπεισμένος ότι ο ρόλος της Γαλλίας να είναι μια μεσολαβούσα δύναμη».
Πολλοί, λοιπόν, βασίστηκαν στις παραπάνω δηλώσεις και έσπευσαν να στηλιτεύσουν την άποψή του. Ο Yπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Dymytro Kuleba, ως άμεσα εμπλεκόμενος, επέκρινε τη στάση του Macron στο Twitter, αναφέροντας ότι «οι εκκλήσεις για αποφυγή ταπείνωσης της Ρωσίας μπορούν μόνο να ταπεινώσουν την ίδια τη Γαλλία και κάθε άλλη χώρα που θα το ζητήσει. Γιατί είναι η Ρωσία αυτή που ταπεινώνεται».
Πέρα από τον πολιτικό, αντιδράσεις προήρθαν και από τον ακαδημαϊκό χώρο. Ειδικότερα, η Βελγίδα ιστορικός Helene von Bismarck σχολίασε τις δηλώσεις του καυστικά, λέγοντας: «Αυτό που με ενοχλεί με την προειδοποίηση Macron να μην ταπεινώσει τη Ρωσία δεν είναι μόνο ότι ακούγεται ανάλγητη, μετά τη Bucha, αλλά ότι αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα συζήτησης της μακροπρόθεσμης σχέσης με τη Ρωσία, σαν να μην επηρεάστηκε από τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη του πολέμου». Από την άλλη, μία από τις πιο ηχηρές επικρίσεις προήλθε από τον νυν καταξιωμένο καθηγητή του Standford και πρώην πρεσβευτή Barack Obama στη Ρωσία, Michael McFaul, ο οποίος χρησιμοποίησε τη φράση του Macron για να τον ειρωνευτεί. Συγκεκριμένα, ανέφερε: «Ο Putin σχεδιάζει να προσαρτήσει τα πρόσφατα κατακτημένα εδάφη. Ελπίζω ότι ο Macron δεν θα συναινέσει απλώς σε κατάφωρα παράνομες ενέργειες προκειμένου να μην ταπεινώσει τον Putin. Όσοι προσαρτούν εδάφη στον 21ο αιώνα θα πρέπει όχι μόνο να ταπεινωθούν, αλλά και να σταματήσουν».
Κρατώντας λοιπόν μία μετριοπαθή στάση, υποστηρίζοντας τον ρόλο της χώρας του ως μεσολαβητική δύναμη, ο Γάλλος Πρόεδρος ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων με τη φράση του «Do not humiliate Russia». Βέβαια, για να αποδώσουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, ο ίδιος δικαιολόγησε τα όσα είπε σε μία δεύτερη ομιλία του, στις 9 Μαΐου, στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, στο Στρασβούργο. Συγκεκριμένα, υπογράμμισε πως η ειρήνη κάποια στιγμή θα επιτευχθεί και πως οι διαπραγματεύσεις και οι συμφωνίες δεν θα πρέπει γίνουν ούτε με πνεύμα αποκλεισμού, ούτε με άρνηση, αλλά ούτε και με ταπείνωση της μίας ή της άλλης μεριάς. Επίσης, τόνισε ότι είναι σημαντικό «να μην ενδίδουμε ποτέ στον πειρασμό είτε της ταπείνωσης είτε του πνεύματος εκδίκησης». Παραλλήλισε τις δηλώσεις του με το «diktat» που επέβαλαν στη Γερμανία το 1919 οι νικητές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με βαριές εδαφικές απώλειες και αποζημιώσεις, που δεν μπορούσαν να εκπληρωθούν και οδήγησαν εν τέλει σε νέο Παγκόσμιο Πόλεμο το 1939.
Πολλοί έσπευσαν να πουν πως η δήλωση του Προέδρου παρεξηγήθηκε και πως ο ίδιος θα έπρεπε να ξεκαθαρίσει τη θέση της χώρας του με διαφάνεια, δεδομένου του γεγονότος πως η Ένωση ετοιμάζεται να επιβάλει και έκτο πακέτο κυρώσεων προς τη Ρωσία. Βέβαια, δεν θα μας φαινόταν παράξενο εάν όντως ο Macron δεν επιθυμεί την κατακρεούργηση των ρωσικών στρατευμάτων και την ταπείνωση της Ρωσίας. Ίσως η Γαλλία να θέλει να υιοθετήσει μία πιο διπλωματική στρατηγική, προκειμένου μακροπρόθεσμα να συνεχίσει τις εμπορικές επαφές της με τη Ρωσία.
Άλλωστε κάτι τέτοιο έχει γίνει στο παρελθόν, με έναν άλλο παίκτη του ευρωπαϊκού συστήματος, τη Γερμανία. Τον Μάιο 2016, ένεκα της εισβολής στην Κριμαία, ήδη από το 2014, ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Frank-Walter Steinmeier δήλωσε ότι η Γερμανία θα εξετάσει το ενδεχόμενο σταδιακής χαλάρωσης των κυρώσεων στη Ρωσία, εάν υπάρξει «ουσιαστική» πρόοδος στο θέμα της Ουκρανίας. Και πάλι, βλέπουμε πως μία από τις ισχυρότερες κρατικές οντότητες της Ένωσης, με εμβληματική παρουσία (για να μην την χαρακτηρίσουμε αυταρχική), προέβη σε πιο συμβιβαστικές δηλώσεις (ανεξαρτήτως του αν τις έκανε πράξη), προκειμένου να διασφαλίσει μελλοντικά τα συμφέροντά της. Αλλά ακόμη και οκτώ χρόνια πριν, που ο πλανήτης βρισκόταν στα σκαριά ενός ακόμη Ψυχρού Πολέμου, η Γερμανία δεν φρόντισε να απαγκιστρωθεί από τις ρωσικές πηγές, ώστε μακροπρόθεσμα να διατηρήσει στο μέγιστο την ακεραιότητα της οικονομίας της. Αυτό φαίνεται από το γεγονός πως μέχρι πέρσι το 35% του πετρελαίου αλλά και το 55% του φυσικού αερίου της ήταν «ρωσικής καταγωγής».
Σε κάθε περίπτωση, η συγκεκριμένη δήλωση του Macron κάθε άλλο παρά επιτυχημένη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Δεν είναι οι κατάλληλοι καιροί για να θίγεται η ενότητα της Ένωσης, όταν ο ρωσικός στρατός προελαύνει του ουκρανικού εδάφους. Ευτυχώς, η απάντησή της ήταν ταχεία. Το έκτο πακέτο κυρώσεων επιβάλλει την απαγόρευση εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία μέσω θαλάσσης. Σε συνδυασμό με τις αποφάσεις της Γερμανίας και της Πολωνίας, το embargo αυτό θα μειώσει κατά 92% τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στην Ε.Ε. ως το τέλος του 2022.
Όντας μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Γαλλία καλείται να «συγχρονίσει» τα συμφέροντά της με τη γραμμή των υπολοίπων. Εάν παρόλα αυτά, οι Γάλλοι εταίροι κρίνουν πως τους συμφέρει η συνεργασία με το «ξανθό γένος», θα πρέπει να διαλέξουν με ποια μεριά θα συμπορευτούν, προκειμένου να μην παρακωλύεται η πολιτική της Ένωσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “Ukraine anger as Macron says Don’t humiliate Russia”, bbc.com, διαθέσιμο εδώ
- «Εγκρίθηκε το έκτο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας- Εξαιρέθηκε ο Κύριλλος», euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- “Germany looks to ease Russian sanctions”, euractiv.com, διαθέσιμο εδώ
- “Ukraine war: What has Macron said about the need not to ‘humiliate Russia’?”, euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- “Macron draws new wave of criticism over call not to ‘humiliate’ Russia”, france24.com, διαθέσιμο εδώ
- «Η Γερμανία μειώνει την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία», capital.gr, διαθέσιμο εδώ
