Του Κωσταντίνου Γκαμπή,
Πριν από μερικές μέρες, άρχισε η μεγαλύτερη δοκιμή για τετραήμερη εργασία την εβδομάδα στο Ηνωμένο Βασίλειο με 70 επιχειρήσεις και περίπου 3300 εργαζομένους. Η δοκιμή αυτή διοργανώνεται από την “4 Day Week Global” σε συνεργασία με το think tank “Autonomy”, τη “4 Day Week Campaign” και τα πανεπιστήμια της Οξφόρδης, του Cambridge και του Boston College.
Οι ερευνητές ενδιαφέρονται για τις αλλαγές που αυτό θα φέρει στην παραγωγικότητα των εργαζομένων, τον βαθμό ικανοποίησής τους από την εργασία τους και τη ζωή τους, αλλά και τις επιπτώσεις που θα έχει συνολικά στις επιχειρήσεις, όπως τα έσοδα και τα κόστη τους. Οι εργαζόμενοι αναμένεται να δουλεύουν με τις ίδιες οικονομικές απολαβές και τον ίδιο καθημερινό ωράριο και φόρτο εργασίας.
Η πρακτική αυτή στηρίζεται στην ιδέα ότι οι λιγότερες ώρες εργασίας οδηγούν στην αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων. Πρώτοι ίσως στη σύγχρονη Ιστορία ήταν επιχειρηματίες, όπως ο Ford στις ΗΠΑ που ανακάλυψαν ότι η μείωση των ωρών εργασίας από 60 την εβδομάδα σε 40 αύξησε την παραγωγικότητα στα εργοστάσια τους. Μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το οκτάωρο με πληρωμένες υπερωρίες καθιερώθηκε, τουλάχιστον στις ανεπτυγμένες χώρες.
Σήμερα, το οκτάωρο εξακολουθεί να είναι η καθιερωμένη πρακτική, ωστόσο, έχει αρχίσει να αμφισβητείται όπως και πολλά άλλα εργασιακά μοντέλα τα τελευταία χρόνια και ιδίως μετά τον Covid-19. Πολλές εταιρείες αλλά και χώρες έχουν αρχίσει να πειραματίζονται και να υιοθετούν το μοντέλο του τετραημέρου. Η Microsoft, για παράδειγμα, στην Ιαπωνία το εφάρμοσε και σημείωσε αύξηση παραγωγικότητας 40%, καθώς και μείωση χρήσης ηλεκτρικού ρεύματος 25%. Το νέο αυτό μοντέλο έχει, λοιπόν, και περιβαλλοντική προέκταση.
Μια επιχείρηση που ακολουθεί το παράδειγμα της Microsoft το κάνει αναμένοντας ότι η παραγωγικότητα θα αυξηθεί από τη στιγμή που οι εργαζόμενοι θα νιώθουν ξεκούραστοι και αποδοτικοί και ικανοποιημένοι από τη ζωή-δουλειά τους. Επιπλέον, τα λειτουργικά κόστη θα μειωθούν προφανώς, ενώ η επιχείρηση θα καταφέρει να γίνει και πιο ελκυστική στην αγορά εργασίας.
Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι αυτό ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό. Φυσικά και κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να εφαρμοστεί σε όλες τις επιχειρήσεις. Μερικές δεν είναι και ούτε θα είναι ανοιχτές στο εγγύς μέλλον σε μια τέτοια προοπτική, ενώ άλλες που θέλουν να το επιχειρήσουν, δεν θα είναι ικανές να προσαρμόσουν το modus operandi τους σε μια τέτοια νέα συνθήκη.
Παρά τις όποιες αντιστάσεις μπορεί να παρουσιάζουν ορισμένες επιχειρήσεις, νομίζω ότι οδεύουμε προς μια εποχή στην οποία η γνώση σε όλες τις μορφές της γίνεται το χαρακτηριστικό αυτό το οποίο ξεχωρίζει μια επιχείρηση. Επομένως, οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, αποδεχόμενες νέα εργασιακά μοντέλα, όπως αυτό της τετραήμερης εργασίας στην προκειμένη περίπτωση, τα οποία αποτελούν πρόσφορο έδαφος για αυτή. Όποιες επιχειρήσεις δεν αποδεχτούν την αλλαγή αυτή, θα γίνονται όλο και λιγότερο ανταγωνιστικές και εντέλει θα πάψουν να υπάρχουν.
Κεντρικό ρόλο στη μεταμόρφωση του εργασιακού προτύπου θα έχουν οι κυβερνήσεις. Άλλωστε, η τετραήμερη εργασία δεν πρόκειται από μόνη της να αυξήσει τα κέρδη των επιχειρήσεων, αλλά κι ως ένα μέσο να ανακτήσουν οι άνθρωποι ένα μέρος από τη ζωή τους. Η δουλειά αλλοτριώνει τις περισσότερες φορές τον άνθρωπο με πολλούς τρόπους, όπως το στρες, τον κυνισμό, και τον χρόνο που καταβάλλει κάποιος για αυτή, χαμηλώνοντας έτσι το βιωτικό του επίπεδο. Οι κυβερνήσεις, λοιπόν, μέσω της νομοθεσίας και του παραδειγματισμού θα μπορούσαν να διευκολύνουν την υιοθέτηση του νέου μοντέλου εργασίας.
Η τετραήμερη εργασία θα μπορούσε να είναι η αρχή για μια πιο ανθρωποκεντρική οικονομία, η οποία δεν αποβλέπει μόνο στην αύξηση της παραγωγής η οποία σήμερα αποτελεί αυτοσκοπός, αλλά στην «ευδαιμονία» του ατόμου μέσω τόσο των υλικών αγαθών όσο και των άυλων. Η εργασία τις περισσότερες φορές δεν είναι αρκετή για να νιώθει κάποιος ικανοποιημένος με τη ζωή του, καθώς μπορεί να έχει ανησυχίες οι οποίες δεν καλύπτονται από αυτή, χωρίς ταυτόχρονα να έχει χρόνο ή κι ενέργεια για να αφοσιωθεί σε κάτι άλλο.
Ίσως η επικράτηση του μοντέλου αυτού να αργεί λίγο ακόμα, αλλά νομίζω πως μπορούμε να πούμε ότι για τις ανεπτυγμένες οικονομίες είναι το επόμενο βήμα στην πορεία τους προς τον ανθρωποκεντρισμό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Microsoft Japan tested a four-day work week and productivity jumped by 40%. Διαθέσιμο εδώ
- The world’s biggest four-day work week pilot begins. Διαθέσιμο εδώ
