Της Περσεφόνης Βλαχούτσικου,
Ο γνώριμος εαυτός δεν γεννιέται, δεν πεθαίνει. Εμφανίζεται από το τίποτα, τίποτα δεν εμφανίζεται από αυτόν. – Αίσωπος
Το γνωμικό που παρατίθεται αποτελείται από δύο προτάσεις, στις οποίες έχει στηριχθεί μία από τις πιο βασικές θεωρίες του φιλόσοφου Martin Heidegger, σχετικά με την αντιπαραβολή μίας άλλης σκέψης· της διαλογιστικής σκέψης του ανθρώπου σε συνάρτηση με τον χρόνο, στον οποίο πραγματοποιείται. Είναι προφανές ότι βρίσκει τη διαλογιστική σκέψη μια δύσκολη και πολύπλοκη επιχείρηση, έστω και αν είναι μία από τις οποίες είναι ικανός να κατακτήσει κάθε άνθρωπος. Στο κείμενό του με τίτλο Discourse on thinking, η προτροπή του είναι να μας εμπνεύσει με θάρρος και επιμονή, δύο αρετές που είναι απαραίτητες, για να μπορέσουμε να σκεφτούμε όντας απελευθερωμένοι από εξωτερικούς παράγοντες. Διότι κατά αυτόν, η ζωή του ανθρώπου εξαρτάται ακριβώς από τις σκέψεις που κάνει, τις απόψεις που σχηματίζει και τις εμπειρίες που κατακτά.
Πράγματι, έχουμε εμείς στην εποχή μας απάντηση στο ερώτημα του τι πραγματικά εννοούμε λέγοντας τη λέξη «είναι»; Καθόλου. Άρα, είναι σωστό να αναλύσουμε σωστότερα και εκ νέου το ζήτημα της σημασίας του «είναι». Όμως, σήμερα είμαστε ακόμη μπερδεμένοι με την αδυναμία μας να καταλάβουμε την έκφραση «να είσαι». Πρώτα από όλα, πρέπει να κατανοήσουμε το νόημά της. Ο Martin Heidegger ισχυρίζεται πως η μόνη λύση σε αυτό είναι να συνειδητοποιήσει ο κάθε ένας από εμάς τη σημαντικότητα της φύσης της ύπαρξής του. Αναπτύσσει μία περιγραφή της εμπειρίας που αποκαλύπτει τον άνθρωπο ως ον από το οποίο διακυβεύεται η ίδια του η ύπαρξη.
Η ανάλυση των εμπειριών που κατακτώνται στο Είναι και στον Χρόνο, φαίνεται πως πραγματοποιείται με έναν φαινομενολογικό τρόπο, δηλαδή αποσπά από μία συνολική ποικιλία εμπειριών ορισμένες διάχυτες δομές εμπειρίας. Αυτές οι διάχυτες δομές, σύμφωνα με τον M. Heidegger, αποκαλούνται οντολογικές, δηλαδή δομούν όλη την εμπειρία. Παρέχουν μία αντίληψη της ύπαρξης του ανθρώπου ως προσωρινού. Όμως, επειδή είναι δομές της ανθρώπινης εμπειρίας, μπορούν να το κάνουν με περιορισμένο τρόπο, ανάλογα τους ορίζοντες που επιθυμεί να έχει το κάθε άτομο. Οι ορίζοντες αποτελούν ουσιαστικά μια ανθρώπινη επίγνωση. Όταν επεκτείνονται εξαιτίας του χρόνου, η σκέψη πραγματοποιείται πέρα από το περιεχόμενο της επίγνωσης. Οι συνθήκες, στις οποίες υπάρχει η επίγνωση, αποκαλύπτουν τον άνθρωπο ως χρονικό, διότι επηρεάζουν το αποτέλεσμα, τον χαρακτήρα που φαίνεται προς τα έξω.
Εφόσον πάντα θα δρούμε μέσα σε ένα σύνολο συνθηκών, φαίνεται αδύνατο να ξεφύγουμε από υποκειμενικές στρεβλώσεις και να μάθουμε τα πάντα σχετικά με το τι σημαίνει το Είναι μέσα στον Χρόνο. Αυτό που είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε είναι μία μέθοδος που μπορεί να συλλάβει τη φύση του ανθρώπου ως προσωρινή, από την άποψη του εδάφους της, και όχι με όρους που αφορούν τους ορίζοντες και τις εμπειρίες. Μία τέτοια μέθοδος θα μπορέσει να ξεχωρίσει πως η σκέψη που μπορεί να σχηματιστεί ανάλογα με τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας είναι κάτι πέρα από τον άνθρωπο, κάτι το οποίο υπάρχει σε όλους, αλλά δεν αποκαλύπτεται.
Εφόσον το Είναι αλλάζει κατά τη διάρκεια του Χρόνου μένει πάντα ατελές. Αυτό αποτελεί τις περισσότερες φορές ένα ξεκάθαρο πρόβλημα. Διότι ο Χρόνος πολλές φορές δεν αρκεί, για να σχηματιστεί μία αποτελεσματική οπτική των πραγμάτων. Δεν αρκεί, για να αφομοιωθεί στον νου μία ολοκληρωμένη εμπειρία. Όμως, αυτό είναι και το ενδιαφέρον που συμβαίνει σε μία βασική καθημερινότητα. Κανείς δεν μοιάζει με κανέναν, οι σκέψεις διαφέρουν και αλλάζουν. Κάθε κομμάτι των εμπειριών μπορεί ταυτόχρονα να μοιραστεί και να βοηθήσει στον σχηματισμό άλλων, σε διαφορετικό άτομο. Μόνο κατά αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να τελειοποιηθεί η σκέψη και η άποψη.
Εν τέλει, με βάση τους παραπάνω ισχυρισμούς που αναλύθηκαν, υπονοείται πως η φύση του ανθρώπου βρίσκεται πάντα σε σχέση με κάτι άλλο. Είναι μία πρόταση που δείχνει πως για να κατανοήσει κανείς τον άνθρωπο, πρέπει να υπερβεί το ειδικό και το απλώς ανθρώπινο, το υποκειμενικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Martin Heidegger, Discourse on thinking, Harper and Raw publishes, New York
