Του Νίκου Διονυσάτου,
Η Γαλλία είναι η χώρα που γέννησε τον σύγχρονο εθνικισμό, με τη Γαλλική Επανάσταση, και, επομένως, αποτέλεσε κατά κάποιον τρόπο και το πρότυπο για τη δημιουργία του σύγχρονου έθνους-κράτους, όπως το ξέρουμε σήμερα. Οι Γάλλοι δεν αποτελούν, άλλωστε, παραδοσιακά έναν από τους πιο σοβινιστικούς λαούς του κόσμου, άδικα. Η λατρεία τους για τη γλώσσα, την κουλτούρα, την κληρονομιά και γενικότερα όσα συνθέτουν τη γαλλική ταυτότητα, είναι τεράστια και αυτό εκφράζεται τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό. Το ζήτημα της αντίληψης των Γάλλων για τον υπόλοιπο κόσμο, όμως, έχει ήδη εξεταστεί πολλάκις, επομένως, στο συγκεκριμένο άρθρο θα μιλήσω σχετικά με την αντιμετώπιση του γαλλικού έθνους απέναντι στις εθνοτικές μειονότητές του και το πώς αυτές εκφράζονταν και εκφράζονται εκλογικά, σε μια Γαλλία εν μέσω κρίσης.
Καταρχάς, θα πρέπει να ξεκαθαρίσω ποιες είναι οι εθνοτικές μειονότητες, στις οποίες θα αναφερθώ. Σε αντίθεση με τους πληθυσμούς προσφύγων και μεταναστών που κατοικούν στη Γαλλία, οι οποίοι παρουσιάζουν διαφορετικά δημογραφικά και πολιτικά χαρακτηριστικά, θα περιορίσω το άρθρο στις μεγάλες παραδοσιακές μειονότητες εθνοτικού τύπου της Γαλλίας, οι οποίες αποτελούνται από τους Γερμανούς της Αλσατίας και της Λωραίνης, τους Κελτόφωνους κατοίκους της Βρετάνης, Βάσκους και Καταλανούς του νότου, ορισμένους Φλαμανδούς, αλλά και μειονοτικούς που θεωρητικά αποτελούν τμήμα του γαλλικού έθνους, όπως είναι οι Οξιτανοί, οι Κορσικανοί και οι Γάλλοι Ρομά. Αρκετές από αυτές τις μειονότητες έχουν βιώσει σαφή μείωση της επιρροής τους και έχουν στερηθεί εν πολλοίς το δικαίωμά τους στον αυτοπροσδιορισμό, εξαιτίας των αφομοιωτικών πολιτικών που εφάρμοσε το γαλλικό κράτος από τον 19ο αιώνα και μετά. Παραταύτα, μέχρι και σήμερα, αυτοί οι πληθυσμοί έχουν διατηρήσει σε σημαντικό βαθμό τις παραδοσιακές τους γλώσσες και κουλτούρες, επιβιώνοντας ως κοινότητες στον άγριο κόσμο της παγκοσμιοποίησης.
Κάποιες από αυτές τις μειονότητες, όπως είναι οι Γερμανοί και οι Φλαμανδοί, διαθέτουν ισχυρά έθνη-κράτη, για να υπερασπιστούν σε έναν βαθμό τα μειονοτικά τους δικαιώματα απέναντι στο γαλλικό κράτος, όμως, για τους περισσότερους «ξεχασμένους» μειονοτικούς της Γαλλίας δεν υπάρχει κάποια τόσο σημαντική εξωτερική δύναμη να πιέζει για τα συμφέροντά τους. Δεδομένης, λοιπόν, αυτής της κατάστασης και της αυστηρής πολιτικής του γαλλικού κράτους απέναντι στα δημογραφικά στοιχεία τα οποία καταγράφει, σήμερα είναι δύσκολο να υπολογίσει έστω κανείς πόσοι κάτοικοι της Γαλλίας ανήκουν σε κάποιο από τα μειονοτικά έθνη εντός της γαλλικής επικράτειας. Στις περιπτώσεις των Οξιτανών και των Κορσικανών, μάλιστα, υπάρχει και πλήρης άρνηση της ύπαρξής τους από το γαλλικό κράτος ως διακριτών πληθυσμών, εξαιτίας της πολιτιστικής εγγύτητας ανάμεσα σε εκείνους και τους Γάλλους.
Αναφέροντας παρεμπιπτόντως τους Κορσικανούς, οι οποίοι είναι διάσημοι για τους πολυετείς αγώνες τους για αυτονομία ή και ανεξαρτησία από τη Γαλλία ακόμα, θα πρέπει να προχωρήσω και στους Βάσκους και τους Καταλανούς, οι οποίοι κατοικούν από τη γαλλική πλευρά των συνόρων. Αν και δεν είναι τόσο μεγάλος ο πληθυσμός τους, όσο στη γειτονική Ισπανία, όπου και οι δύο εθνοτικές ομάδες διεκδικήσαν και διεκδικούν μεγαλύτερη αυτονομία, και στη Γαλλία υπάρχουν αρκετές δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, οι οποίοι αποτελούν τμήματα των δύο αυτών εθνών, τα οποία υποεκπροσωπούνται σε σαφώς χειρότερο βαθμό από ό,τι στην Ισπανία, με το ήδη βεβαρημένο παρελθόν.
Στη συνέχεια, όμως, θα πρέπει να σταθώ λίγο στις δύο πιο ενδιαφέρουσες, κατ’ εμέ, ομάδες που εξετάζονται σε αυτό το άρθρο, που δεν είναι άλλοι από τους Βρετονούς και τους Ρομά της Γαλλίας. Οι κάτοικοι της Βρετάνης είναι φορείς ενός πολύ αρχαίου πολιτισμού, με καταγωγή από τους Κέλτες των απέναντι βρετανικών νησιών, και σήμερα αποτελούν, όσοι εξ αυτών τουλάχιστον έχουν διατηρήσει τη γλώσσα και τα ήθη των προγόνων τους, έναν από τους πιο ξεχωριστούς και ιδιαίτερους μειονοτικούς πληθυσμούς της ηπειρωτικής Ευρώπης. Σε ό,τι αφορά τώρα τους Ρομά της Γαλλίας, όπως και στα περισσότερα μέρη της Ευρώπης, οι Αθίγγανοι αποτελούν με τον διακριτό τρόπο ζωής τους και τα ήθη τους ένα κοινωνικό φαινόμενο που χρήζει μελέτης από πάρα πολλές απόψεις.
Συγκεκριμένα, η πολιτική τους συμπεριφορά, από τη στιγμή που έπαψαν να είναι ανιθαγενείς στις διάφορες χώρες όπου έχουν τις κοινότητές τους, είναι μια μόνο πτυχή όσων αξίζουν παρατήρησης για τους Ρομά. Στη Γαλλία ειδικά, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, ειδικά στη νότια και ανατολική Ευρώπη, υπάρχει το φαινόμενο της αθιγγανοφοβίας, την οποία εκμεταλλεύονται διάφορα ακροδεξιά μορφώματα, από το νέο-φασιστικό Chega στην Πορτογαλία, μέχρι το Fidesz του Victor Orban στην Ουγγαρία. Και αν και η αθιγγανοφοβία αποτελεί μάλλον τριτεύον ζήτημα για την αλαζονική γαλλική ακροδεξιά, επηρεάζει πάντοτε το συγκεκριμένο εκλογικό κοινό.
Σε αυτό το σημείο, ωστόσο, θα πρέπει να αναλυθεί και το ποιες είναι τέλος πάντων οι πολιτικές τάσεις των συγκεκριμένων πληθυσμών, με αφορμή τις γαλλικές εκλογές. Πρώτα απ’ όλα, καθένας από αυτά τα γκρουπ έχει διαφορετικές ανάγκες και διαφορετικά συμφέροντα προφανώς. Οι γερμανόφωνοι και οι σαφώς λιγότεροι φλαμανδόφωνοι γενικά κατοικούν σε περιοχές της βόρειας Γαλλίας, οι οποίες στερεοτυπικά είναι πιο πλούσιες και, φυσικά, δεξιότερες, κάτι που μεταφράστηκε και φέτος με καλά αποτελέσματα για τη Marine Le Pen, και σε κάποιο βαθμό για τον Macron στις περιοχές τους. Οι Βάσκοι, όπως και οι Καταλανοί, μαζί με τους πολιτιστικούς συγγενείς τους Οξιτανούς και Κορσικανούς, είναι αντίθετα πιο αριστεροί κατά κανόνα, ακολουθώντας τη γενικότερη τάση του γαλλικού νότου, ο οποίος παραδοσιακά στήριζε το Σοσιαλιστικό και το Κομμουνιστικό Κόμμα, προτού στραφεί προς το πολιτικό άστρο του Jean–Luc Mélenchon στις φετινές εκλογές. Αξιοσημείωτη, φυσικά, ήταν, ωστόσο, και η άνοδος της ακροδεξιάς σε αυτές τις περιοχές της χώρας, τόσο στον πρώτο όσο και στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, λόγω των κακών οικονομικών συνθηκών που επικρατούν εκεί.
Οι Ρομά, όπως και στην ελληνική περίπτωση, βρίσκονταν πιο απλωμένοι στο πολιτικό τόξο, βασίζοντας την ψήφο τους στις διάφορες επιδοματικές πολιτικές και αποφεύγοντας κυρίως τους πιο ακροδεξιούς υποψήφιους, όπως η Le Pen, o Dupont–Aignian και ο Zemmour. Τέλος, η Βρετάνη, φαίνεται ότι στήριξε δυναμικά τον Macron, σε μια χρονιά με υψηλό συμβολισμό, καθώς το φετινό τραγούδι της Γαλλίας στην Eurovision (έστω και αν πήγε άπατο) ήταν στα Βρετόνικα, τα οποία ουσιαστικά έχουν αγνοηθεί ως πολιτιστικός πλούτος από το γαλλικό κράτος, από όταν ο Καρλομάγνος πρωτοκατέκτησε αυτή την περιοχή στο δυτικότερο σημείο του εξάγωνου, περίπου 1300 χρόνια πριν. Η θετική στάση του προέδρου Macron για περισσότερη αυτονομία στην Κορσική, μετά τα απίστευτα επεισόδια που σημειώθηκαν εκεί, επίσης πιθανολογείται ότι συνέβαλλε στη στήριξη των ψηφοφόρων στο πρόσωπο του προέδρου, με την ελπίδα μιας αυξημένης αυτονομίας και για τη Βρετάνη τα επόμενα χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση, οι εθνοτικές μειονότητες της Γαλλίας, σίγουρα δεν αποτελούν έναν ασήμαντο παράγοντα της γαλλικής πολιτικής και η Γαλλία δεν είναι όσο μονοπολιτισμική θα ήθελε να δείχνει. Γι’ αυτό, και εν όψει των βουλευτικών εκλογών, ας δώσουμε λίγο παραπάνω σημασία στις διάφορες πτυχές της ποικιλότητας που κρύβεται μέσα στο εκλογικό σώμα των Γάλλων και ας ελπίσουμε σε μια Γαλλία πιο ανεκτική, πιο αποκεντρωμένη και πιο ολοκληρωμένη, μετά από μια χρονιά που σίγουρα σημάδεψε για τα καλά την πολιτική ζωή της ισχυρότερης δύναμης στην Ευρώπη…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Brittany votes to ask for autonomy from France after Corsica statement , The Connexion, διαθέσιμο εδώ
- French election: Why the small town of Moissac is on edge, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Why is Basque and Catalan separatism much weaker in France than in neighboring Spain?, David Plus World, διαθέσιμο εδώ
- Election map: In which parts of France did Macron win?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
