Της Ιωάννας Χριστακοπούλου,
H κύρια νομική πηγή του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού (εφεξής “SSΜ”) είναι ο κανονισμός (ΕΕ) υπ’ αρ. 1024/2013 του Συμβουλίου, της 15ης Οκτωβρίου 2013, με τίτλο «Ανάθεση ειδικών καθηκόντων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σχετικά με πολιτικές που αφορούν την προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων» (εφεξής “κανονισμός SSΜ”). Η έκδοση του παρόντος κανονισμού αποτελεί σημαντικό άλμα προς τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης.
Στο πλαίσιο αυτό και σύμφωνα με το άρθρο 1, πρώτο εδάφιο, ο κανονισμός SSΜ αναθέτει στην ΕΚΤ ειδικά καθήκοντα «σχετικά με τις πολιτικές που σχετίζονται με την προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων», ήτοι:
- Συμβολή στην ασφάλεια και την ευρωστία των πιστωτικών ιδρυμάτων και στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος εντός της ΕΕ και κάθε κράτους μέλους, που είναι ο στόχος της ΕΚΤ βάσει του κανονισμού SSM,
- Την πρόληψη του ρυθμιστικού αρμπιτράζ, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη και φροντίζοντας για την ενότητα και την ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς (καθήκον με το οποίο της είχε ανατεθεί) που βασίζεται στην ίση μεταχείριση των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Τα καθήκοντα που ανατίθενται στην ΕΚΤ εκτελούνται στο πλαίσιο του «ενιαίου εποπτικού μηχανισμού», του SSM. Αυτός ο ομοσπονδιακός μηχανισμός δεν είναι ούτε αρχή ούτε υπηρεσία και δεν έχει νομική προσωπικότητα. Ορίζεται ως το «σύστημα χρηματοπιστωτικής εποπτείας» που αποτελείται, όπως περιγράφεται στο άρθρο 6, από: α) την ΕΚΤ και, β) τις εθνικές αρμόδιες (εποπτικές) αρχές των συμμετεχόντων κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των κρατών μελών με παρέκκλιση, εάν οι τελευταίοι έχουν δημιουργήσει μια «στενή συνεργασία» σύμφωνα με το άρθρο 7.
Σημειώνεται δε ότι ο SSM έχει διαφορετική θεσμική αρχιτεκτονική από το Ευρωσύστημα, στον βαθμό που μέλη του τελευταίου είναι η ΕΚΤ και (αποκλειστικά) οι εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ (ΣΛΕΕ, άρθρο 282, παράγραφος 1, δεύτερη πρόταση), που λειτουργούν βάσει της αρχής της αποκέντρωσης. Οι εθνικές αρμόδιες αρχές, πλην των εθνικών κεντρικών τραπεζών, δεν είναι μέλη του Ευρωσυστήματος. Το ίδιο ισχύει για τις κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών με παρέκκλιση, οι οποίες, ωστόσο, είναι μέλη του ΕΣΚΤ (σε αντίθεση με τις αρμόδιες εθνικές αρχές).
Το άρθρο 6 του κανονισμού του SSΜ θέσπισε ένα «σύστημα δύο βαθμίδων» όσον αφορά την κατανομή αρμοδιοτήτων στο πλαίσιο του SSΜ, με διάκριση μεταξύ «σημαντικών» και «λιγότερο σημαντικών» εποπτευόμενων οντοτήτων, δηλαδή: πιστωτικά ιδρύματα, εταιρείες χρηματοπιστωτικών συμμετοχών και μεικτές χρηματοοικονομικές εταιρείες συμμετοχών.
Επιπρόσθετα, αν διαπιστωθούν παραβάσεις, η ΕΚΤ μπορεί να επιβάλλει τις κάτωθι (χρηματικές) διοικητικές κυρώσεις: i) έως το διπλάσιο του ποσού των κερδών ή των ζημιών που αποφεύχθηκαν λόγω της παράβασης, εάν μπορούν να προσδιοριστούν, ii) έως το 10% του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών, όπως ορίζεται στην ευρωπαϊκή τραπεζική νομοθεσία, νομικού προσώπου κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος, ή iii) άλλες χρηματικές κυρώσεις που μπορεί να προβλέπονται στην ευρωπαϊκή τραπεζική νομοθεσία. Εάν το νομικό πρόσωπο είναι θυγατρική μητρικής επιχείρησης, ο σχετικός συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών που αναφέρεται παραπάνω είναι ο συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών που προκύπτει από τον ενοποιημένο λογαριασμό της τελικής μητρικής επιχείρησης κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος. Οι δε κυρώσεις πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές. Κατά τον καθορισμό της επιβολής κύρωσης προκειμένου να κριθεί η καταλληλόλητά της, η ΕΚΤ πρέπει να συνεργάζεται στενά με τις αρμόδιες εθνικές αρχές σύμφωνα με το άρθρο 9, παράγραφος 2.
Συνοψίζοντας, η εξουσία της ΕΚΤ να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος της παράβασης εκ μέρους των εποπτευόμενων οντοτήτων που σχετίζονται με τα εποπτικά καθήκοντα που της ανατίθενται από τον κανονισμό SSM: α) παραβίαση κανονιστικών απαιτήσεων, βάσει άμεσα εφαρμοστέων νομικών πράξεων της ΕΕ (π.χ. CRR) ή β) παραβίαση νομικών πράξεων της ΕΚΤ (Κανονισμοί και Αποφάσεις). Επιπλέον, έχουν θεσπιστεί διαδικασίες συνεργασίας μεταξύ της ΕΚΤ και των εθνικών αρμόδιων αρχών όσον αφορά παραβιάσεις της εθνικής νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων παραβιάσεων των εθνικών κανόνων μεταφοράς των Οδηγιών της ΕΕ (δηλαδή του CRD IV). Με βάση αυτές τις εξουσίες, μπορεί εύλογα να υποστηριχθεί ότι η ΕΚΤ είναι, από τις 4 Νοεμβρίου 2014, πλήρης εποπτική αρχή εντός του SSM.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Evolution of European (EU) Banking Law under the Influence of (Public) International Banking Law: A Comprehensive Overview, Professor Dr. Christos V. Gortsos
- Legal aspects of the ECB, Professor Dr. Christos V. Gortsos
- The Power of the ECB to Impose Administrative Penalties as a Supervisory Authority: An Analysis of Article 18 of the SSM Regulation, Professor Dr. Christos V. Gortsos
