Του Μάριου Κριτίδη,
Την Κυριακή 29 Μαΐου, ο λαός της Κολομβίας κλήθηκε στις κάλπες για να ψηφίσει στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών τους. Μεταξύ άλλων, οι τρεις κύριοι αντίπαλοι που θα κονταροχτυπιόντουσαν για την πρωτιά και για τον δεύτερο γύρο ήταν οι: Gustavo Petro, Federico Gutierrez και Rodolfo Hernadez, με την καταμέτρηση να αναδεικνύει νικητή τον αριστερό υποψήφιο Gustavo Petro και καθιστώντας τον μεγάλο φαβορί για την Προεδρία εν όψει του δεύτερου γύρου.
Ο Federico Gutierrez εκπροσωπεί τη συστημική δεξιά της χώρας η οποία έχει καταφέρει να μονοπωλήσει την εξουσία της χώρας από το 2002, μέχρι σήμερα. Η περίοδος Uribismo, όπως έχει χαρακτηριστεί, ξεκινάει με την ανάληψη της εξουσίας από τον Πρόεδρο Alvaro Uribe Velez το 2002. Η προεδρία του Uribe είχε ως χαρακτηριστικά της σημεία την πάταξη του εγκλήματος (το οποίο στην Κολομβία είχε σπάσει κάθε ρεκόρ), την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας με νεοφιλελεύθερη οικονομική ατζέντα και κυριότερα τη συνθηκολόγηση και τον κατευνασμό των ένοπλων συγκρούσεων μεταξύ Μαρξιστών παραστρατιωτικών που αμφισβητούσαν τη νόμιμη κυβέρνηση της χώρας και έφερναν οριακά τη χώρα σε ένα κλίμα εμφυλίου πολέμου. Οι προσπάθειες του Uribe στέφθηκαν με επιτυχία. Η κυβέρνηση μπόρεσε να αναθερμάνει τις σχέσεις της με τις Η.Π.Α. και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις στη χώρα, εκτοξεύοντας μέσα σε λίγα χρόνια το ΑΕΠ της χώρας. Η εγκληματικότητα μειώθηκε σημαντικά, ενώ έγιναν και σημαντικά βήματα για να κατευναστούν τα πνεύματα μεταξύ των παραστρατιωτικών ομάδων, που έκαναν κουμάντο σε διάφορες απόμερες περιοχές της χώρας, υπογράφοντας την πρώτη εύθραυστη, αλλά σημαντική συνθήκη ειρήνης μεταξύ κυβέρνησης και FARC (από τις μεγαλύτερες Μαρξιστικές παραστρατιωτικές ομάδες της χώρας).
Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση Uribe περιορίστηκε στη μία τετραετία και αναγκάστηκε να αναθεωρήσει το Σύνταγμα, ώστε να επιτραπεί η επανεκλογή Προέδρου μόνο για μία φορά. Τελικά, ο Uribe κατάφερε να παραμείνει στα ηνία της χώρας για μία οκταετία συνολικά, όμως η απόσυρσή του από την εξουσία παρέμεινε μόνο τυπικά. Ο επόμενος Πρόεδρος της Κολομβίας, Juan Manuel Santos Calderon, ήταν ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας του Uribe και πολύ στενός του συνεργάτης, ο οποίος κρατούσε παρόμοια ατζέντα με τον προκάτοχό του. Οι σχέσεις Uribe και Calderon βρέθηκαν σε κρίση στο ζήτημα αντιμετώπισης των παραστρατιωτικών ακροαριστερών ομάδων. Η ρήξη των σχέσεών τους οδήγησε τον Uribe να ιδρύσει το δικό του κόμμα “Centro Democratico” (Δημοκρατικό κέντρο). Ο Calderon μπόρεσε και αυτός να εξασφαλίσει μία οκταετία για το κόμμα “Partido de la Unión por la Gente” (Κόμμα Εθνικής Ενότητας), κινούμενος στον ίδιο δρόμο με τον πρώην Πρόεδρο Uribe.
Τη σειρά του Calderon ανέλαβε ο υποψήφιος από το Δημοκρατικό Κέντρο του Uribe, Ivan Duque Marquez, το 2018. Ο Marquez, εξίσου με τον Calderon, θεωρήθηκε και αυτός «μαριονέττα» και υποκινούμενος πολιτικός του Uribe, διατηρώντας την ίδια πολιτική με τους προκάτοχούς του, ενώ εκεί άρχισαν να φαίνονται οι πρώτες ρωγμές της περιόδου Uribismo. Αρχικά, η αναθεωρητική στάση του Marquez απέναντι στις συμφωνίες ειρήνης, που υπέγραψε η προηγούμενη κυβέρνηση με την παραστρατιωτική ομάδα FARC, προκάλεσε την ανησυχία στους Κολομβιανούς πολίτες για την ανάδυση των βιαιοπραγιών μεταξύ κυβέρνησης και παραστρατιωτικών κάθε μορφής στη χώρα. Επίσης το 2020, ο Alvaro Uribe τέθηκε υπό κατ’ οίκον περιορισμό, διότι κατηγορείται ότι υποκινούσε ακροδεξιές παραστρατιωτικές οργανώσεις στην ύπαιθρο. Στόχος του, σύμφωνα με τις κατηγορίες, ήταν να αποδυναμώσει σημαντικά τις ακροαριστερές παραστρατιωτικές οργανώσεις και να επωμιστεί η δικιά του μεριά από το εμπόριο ναρκωτικών, από το οποίο πλουτίζουν οργανώσεις, όπως η FARC. Τέλος η επί 20 χρόνια οικονομική πολιτική της Uribismo, αν και πετυχημένη στην ανόρθωση της Βολιβαρινής οικονομίας, άφησε πίσω από τα μεγαλύτερα ποσοστά οικονομικής και κοινωνικής ανισότητας στη Λατινική Αμερική.
Κάνοντας αυτήν τη σύντομη ανασκόπηση των τελευταίων 20 ετών στην Κολομβία, μπορούμε να αντιληφθούμε καλύτερα τη σημαντικότητα και ιστορικότητα των αποτελεσμάτων του πρώτου γύρου της 29ης Μαΐου, στα οποία θα αναφερθούμε. Ο Federico Gutierrez, εκπρόσωπος της πολιτικής Uribismo, έλαβε μόλις το 23.91% των ψήφων, ερχόμενος τρίτος πίσω από το “outsider” της αναμέτρησης, τον δεξιό, λαϊκιστή, Rodolfo Hernadez, ο οποίος έχει λάβει το 28.15%, και το φαινομενικό φαβορί για την προεδρία, τον πρώην παραστρατιωτικό και μαρξιστή Gustavo Petro, ο οποίος έλαβε το 40.32%. Στον δεύτερο γύρο περνάνε ο Rodolfo Hernadez και ο Gustavo Petro, αφήνοντας εκτός τον υποψήφιο του Uribe, καθιστώντας αυτήν την πρώτη και μεγαλύτερη ήττα του συνασπισμού του, σπάζοντας 20 χρόνια συνεχούς εξουσίας.
Όσο για τους νικητές του πρώτου γύρου, θα μονομαχήσουν για την προεδρία στον δεύτερο γύρο στις 19 Ιουνίου, κυνηγώντας τη μερική πλειοψηφία, για να κερδίσουν την προεδρία. Ο Gustavo Petro, γερουσιαστής και πρώην δήμαρχος της Bogota, αποτελεί από τους πιο έμπειρους πολιτικούς της φετινής αναμέτρησης και έχει καταφέρει να συσπειρώσει γύρω από το πρόσωπό του όλα τα κατώτερα στρώματα της Κολομβίας, τους αγροτικούς πληθυσμούς και τις προοδευτικές φωνές της χώρας. Η ατζέντα του, σύμφωνα με τον ίδιο, περιλαμβάνει αύξηση της φορολογίας στα πλουσιότερα κοινωνικά στρώματα, αγροτική μεταρρύθμιση, «πράσινη» ενεργειακή μετάβαση, μείωση των εξαγωγών πετρελαίου, ενώ ελπίζει πως με μία σημαντική αλλαγή στον αγροτικό τομέα της χώρας, η παραγωγή να απομακρυνθεί από την παραγωγή κοκαΐνης. Επίσης, είναι θετικός στην αποποινικοποίηση μερικών ναρκωτικών ουσιών υπό όρους, θέτοντας ένα τέλος, σύμφωνα με τον ίδιο, «στον πόλεμο κατά τον ναρκωτικών, ο οποίος έχει σκοτώσει πολύ περισσότερο κόσμο στη χώρα μας από ό,τι η κατάχρηση των ουσιών αυτών». Όσο για την εμπλοκή του στις ακροαριστερές παραστρατιωτικές ομάδες (συγκεκριμένα την M-19), ο ίδιος ισχυρίζεται ότι δεν συμμετείχε σε ένοπλες επιχειρήσεις της ομάδας αυτής.
Από την άλλη, αντίπαλος του Gustavo Petro θα είναι ο 77-χρονος «σταρ του Tiktok», Rodolfo Hernadez. Κάνοντας την προεκλογική του καμπάνια στο Tiktok και εμφανιζόμενος σε όποιο κανάλι διεθνές ή εθνικό βρει ευκαιρία, ο πρώην δήμαρχος της πόλης Bucaramanga δεν άργησε να γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής και να κινητοποιήσει μεγάλο πλήθος ψηφοφόρων προς τις κάλπες. Το πρόγραμμά του στηρίζεται κυρίως στην καταπολέμηση της πολιτικής διαφθοράς των τελευταίων 20 ετών της Uribismo, καθιστώντας την κεντρικό άξονα της καμπάνιας του. Κατά τα άλλα, η ατζέντα του δεν είναι ακόμα ιδιαίτερα ξεκάθαρη, όμως, με βάση τον λόγο του και τις πολιτικές που υποστηρίζει, αρκετοί τον τοποθετούν στο κέντρο ή την κεντροδεξιά, ενώ άλλοι συγκρίνουν τον λαϊκιστικό του λόγο και τις πολιτικές τοποθετήσεις με αυτές του Donald Trump και του Bolsonaro της Βραζιλίας. Με την αναπάντεχη επιτυχία του, όμως, στον πρώτο γύρο των εκλογών, άρχιζε να ξεκαθαρίζει την πολιτική του ατζέντα, προσελκύοντας περισσότερο το κέντρο και τους προοδευτικούς της χώρας, ενώ, την ίδια στιγμή, έχει την υποστήριξη από τη μεριά του Gutierrez, πράγμα που ανησυχεί ιδιαίτερα το πάλαι τότε φαβορί Gustavo Petro, καθώς αναμένει η διαφορά του με τον αντίπαλό του να είναι εντός του ορίου σφάλματος στις δημοσκοπήσεις.
Οι ανησυχίες του Petro φαίνονται βάσιμες, καθώς μία δημοσκόπηση της εταιρίας “Centro Nacional de Consultoria”, που παρέχει το πρακτορείο Reuters βάζει τους δύο αντιπάλους του δεύτερου γύρου με διαφορά 2.8 ποσοστιαίων μονάδων (41% για τον Petro και 39% για τον Hernadez, με αναποφάσιστους και λευκά το υπόλοιπο 19%). Με μία επικείμενη νίκη του Petro, θα είναι η πρώτη φορά που σοσιαλιστής πολιτικός αναλαμβάνει την εξουσία της χώρας και θα είναι ο 7ος αριστερός πολιτικός που αναλαμβάνει την ίδια στιγμή την εξουσία στη Λατινική και Κεντρική Αμερική με χώρες, όπως Μεξικό και Χιλή. Παρόλα αυτά, το μήνυμα που στέλνει ο πρώτος αυτός γύρος των εκλογών είναι ένα και είναι κοινό και για τους δύο ιδεολογικά αντίθετους αντιπάλους: ο αντισυστημισμός του πολιτικού σκηνικού της χώρας και η αλλαγή αυτού. Όποιος υποψήφιος μπορεί να αποδείξει ότι εκπροσωπεί καλύτερα την αλλαγή στους πολίτες της Βολιβαρινής Δημοκρατίας, αυτός θα είναι και ο νικητής των εκλογών αυτών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Colombia goes into elections Sunday with a leftist looking to make history, NPR, Διαθέσιμο εδώ
- Petro, Hernandez neck and neck in Colombia presidential election, Reuters, Διαθέσιμο εδώ
- Colombia’s Fight for the Center, Foreign Policy, Διαθέσιμο εδώ
- Colombia’s presidential vote headed for a runoff, CNN, Διαθέσιμο εδώ
- Colombian court releases ex-president Alvaro Uribe from house arrest, Deutsche Welle, Διαθέσιμο εδώ
