Της Αριστονίκης Ντάλντα,
Ερχόμενοι από το νησί των Κυκλώπων, ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του βρέθηκαν στο νησί του Αιόλου. Κατά τον Όμηρο, το νησί του Αιόλου ήταν πλωτό και οριοθετημένο με χάλκινα τείχη, διαχωρίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο τη στεριά και τη θάλασσα. Η ιδιαιτερότητα αυτού του νησιού να επιπλέει και να κινείται μέσα στο νερό ευνοούσε τη θωράκιση και την προστασία του από οποιονδήποτε κίνδυνο. Επιπλέον, μπορούσε να βρεθεί και στα πιο δύσβατα σημεία, όπου κανένα άλλο πλοίο δεν μπορούσε να προσεγγίσει. Κατά την «Ομηρική Γεωγραφία», το νησί του Αιόλου βρισκόταν στη Δυτική Άκρη. Σήμερα, πάντως, το νησί ανήκει σε ένα σύμπλεγμα, γνωστό ως Λιπάρες Νήσοι και τοποθετείται κοντά στη Σικελία. Πρόκειται για μια ηφαιστειακή ομάδα νήσων στην Τυρρηνική Θάλασσα της Μεσογείου, στα ανοικτά της Βόρειας Ακτής της Σικελίας.
Ο Αίολος, θεός και προστάτης των ανέμων, καθοδηγούσε το νησί του. Ο θεός είχε δώδεκα παιδιά, τα έξι από αυτά ήταν κορίτσια και τα υπόλοιπα έξι αγόρια. Πάντως, το όνομα Αίολος έχει δοθεί σε 3 χαρακτήρες της ελληνικής μυθολογίας και οι μύθοι είναι τόσο συνυφασμένοι μεταξύ τους που συχνά συγχέονται μεταξύ τους.
Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του φιλοξενήθηκαν από τον Αίολο σε ένα από τα λαμπρά παλάτια του για περίπου έναν μήνα. Ο Οδυσσέας περιέγραψε στον Αίολο την άλωση της Τροίας, της πόλης του Πριάμου, τη νοσταλγία που νιώθει για την επιστροφή του στην Ιθάκη, αλλά και για την οικογένειά του που βρίσκεται εκεί. Ο Αίολος ήταν ένας πολύ φιλόξενος άνθρωπος, φροντίζοντας τους φιλοξενούμενούς του με οτιδήποτε χρειάζονταν. Στο παλάτι καθημερινά οι γιοι του έπαιζαν μουσική και οι κόρες του χόρευαν με τις μελωδίες, ενώ καθημερινά έτρωγαν και έπιναν όλοι μαζί στην υπέρογκη τραπεζαρία του παλατιού. Είναι γνωστή η βαρύτητα που έδιναν οι Αρχαίοι Έλληνες στη φιλοξενία. Κατά διαστήματα, στα ομηρικά έπη περιγράφεται και το «τυπικό της φιλοξενίας». Η φιλοξενία θεωρείται μεγάλη αρετή για την αρχαία κοινωνία. Οι φιλοξενούμενοι είχαν τον δικό τους χώρο, τον ξενώνα. Εν αντιθέσει, η αφιλοξενία θεωρείται έλλειψη σεβασμού και ύβρις.
Όταν ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του αποφάσισαν να φύγουν από το νησί, ο Αίολος έσφαξε ένα εννιάχρονο βόδι και μέσα στο τομάρι έκλεισε όλους τους αέρηδες, που θα εμπόδιζαν το ταξίδι του Οδυσσέα. Αυτός είναι ο περίφημος ασκός του Αιόλου που περιλάμβανε τους δύσκολους ανέμους. Σύμφωνα με τη ναυτική ορολογία, ο θεός των ανέμων έκλεισε τον Τραμουντάνα, την Οστριά, τον Λεβάντες, τον Πουνέντες, τον Μάιστρο και τον Σιρόκο. Όλες οι ονομασίες των ανέμων έχουν τις ρίζες τους στα Λατινικά. Ο πιο δυνατός άνεμος είναι ο Τραμουντάνα, δηλαδή ο βοριάς, ενώ η Οστριά είναι ο Νοτιάς, δηλαδή ο ζεστός άνεμος. Ο Λεβάντες είναι ο ανατολικός άνεμος και από την αντίθετη πλευρά του ορίζοντα φυσάει ο Πουνέντες. Ο βορειοανατολικός και νοτιοδυτικός άνεμος είχαν ονομαστεί Γρέγος και Γαρμπής. Ο λόγος που ο πρώτος πήρε αυτήν την ονομασία ήταν επειδή οι ναυτικοί έλεγαν ότι προέρχεται από τη χώρα των Γραικών, δηλαδή των Ελλήνων.
Ο Αίολος άφησε, όμως, έξω μόνο έναν άνεμο, τον Ζέφυρο, το ανοιξιάτικο και δροσερό αεράκι που θα οδηγούσε τα πλοία στην πατρίδα τους, την Ιθάκη. Ο Αίολος έδωσε την εντολή στον Οδυσσέα να μην μάθουν ποτέ οι σύντροφοί του για τον ασκό και να τον ανοίξει, μόλις ακουμπήσει το έδαφος της Ιθάκης. Τότε, ήταν έτοιμοι να φύγουν, έχοντας και ένα μεγάλο δώρο από τη φιλοξενία τους. Τα πλοία χωρίς εμπόδια και αναταράξεις σάλπαραν ανοιχτά με κατεύθυνση την Ιθάκη. Ο Οδυσσέας ένιωσε πως ερχόταν το τέλος των δύσκολων και επικίνδυνων περιπετειών του. Η Ιθάκη τώρα πια φαινόταν και τα πλοία ήταν πολύ κοντά. Ο Οδυσσέας, τότε, πλάγιασε και αποκοιμήθηκε ήσυχος πια, για να ξεκουραστεί. Τότε, οι σύντροφοί του, έχοντας την περιέργεια να μάθουν τι περιέχεται μέσα στον σάκο, αποφάσισαν να τον ανοίξουν, ενώ ο Οδυσσέας ακόμα κοιμόταν. Περιμένοντας ότι θα βρουν χρυσό, λύνουν τον ασκό, απελευθερώνοντας, όμως, – εν αγνοία τους – τους δυνατούς ανέμους, με αποτέλεσμα να απομακρυνθούν από την πατρίδα τους. Ο Οδυσσέας ένιωσε προδομένος και απογοητευμένος που δεν κατάφερε για ακόμα μια φορά να ακουμπήσει το έδαφος της Ιθάκης.
Ο μύθος, αν και έχει πολλαπλά επίπεδα ερμηνείας, διδάσκει την εγκράτεια. Η περιέργεια, στη συγκεκριμένη περίπτωση, απομάκρυνε τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του από τον στόχο τους, που δεν ήταν άλλος από το να φτάσουν στον τόπο τους. Αν, όμως, οι σύντροφοί του δεν άνοιγαν τον ασκό, αλλά ρωτούσαν τον Οδυσσέα, θα είχαν βρεθεί στην Ιθάκη και θα μάθαιναν μόλις αγκυροβολούσαν για το περιεχόμενο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Καζαμιάκης, Κ.Ν.Μ. (2021), Οδύσσεια, ραψωδία κ`. Άνοιξε ο ασκός του Αιόλου, efsyn.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Britannica.com, Eolie Islands. Διαθέσιμο εδώ
- Britannica.com, Aeolus. Διαθέσιμο εδώ
- Hard, Robin and Herbert Jennings Rose (2020), The Routledge Handbook of Greek Mythology: Partially Based on H.J. Rose’s A Handbook of Greek Mythology, Oxfordshire: Routledge, Taylor & Francis Group
