Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η αναζήτηση της Ευρώπης για εναλλακτικές λύσεις στη ρωσική ενέργεια έχει αυξήσει τη ζήτηση και την τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της Νορβηγίας. Αλλά ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της ηπείρου αποκρούει τώρα τις κατηγορίες ότι επωφελείται από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο Πολωνός Πρωθυπουργός Mateusz Morawiecki, ο οποίος έχει στρέψει το βλέμμα του στη σκανδιναβική χώρα για να αντικαταστήσει μέρος του φυσικού αερίου που έπαιρνε η Πολωνία από τη Ρωσία, είπε ότι τα «γιγάντια» κέρδη της Νορβηγίας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποδίδονται έμμεσα στον πόλεμο. Ενώ μάλιστα προέτρεψε τη Νορβηγία να χρησιμοποιήσει αυτό το απροσδόκητο κέρδος για να στηρίξει τις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο, εννοώντας κυρίως την Ουκρανία. Τα σχόλια την περασμένη εβδομάδα άγγιξαν ένα ευαίσθητο σημείο, την ίδια στιγμή όπου ορισμένοι Νορβηγοί αναρωτιούνται αν κάνουν αρκετά για να πολεμήσουν τον πόλεμο του Κρεμλίνου, αυξάνοντας την οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία και βοηθώντας τις γειτονικές χώρες να τερματίσουν την εξάρτησή τους από τη ρωσική ενέργεια.
Οι φόροι στα απροσδόκητα κέρδη των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι κάτι το δημοφιλές στην Ευρώπη, η οποία με αυτό τον τρόπο στοχεύει να βοηθήσει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τους αυξανόμενους λογαριασμούς ενέργειας, που τώρα έχουν επιδεινωθεί εξαιτίας του πολέμου. Η Ισπανία και η Ιταλία τους ενέκριναν και οι δύο, ενώ η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου σχεδιάζει να ακολουθήσει επίσης ένα αντίστοιχο φορολογικό πλάνο. Ο Morawiecki ζητά από τη Νορβηγία να προχωρήσει παραπέρα, στέλνοντας πετρέλαιο και κέρδη σε άλλα έθνη. Η Νορβηγία, μια από τις πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης, αφιέρωσε το 1,09% του εθνικού της εισοδήματος για ανάπτυξη στο εξωτερικό, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας περίπου 200 εκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία.
Με τα ταμεία του πετρελαίου και του φυσικού αερίου να διογκώνονται, ορισμένοι θα ήθελαν να δουν περισσότερα χρήματα να προορίζονται για την ανακούφιση των επιπτώσεων του πολέμου και όχι για χρηματοδότηση υπηρεσιών και οργανισμών που υποστηρίζουν ανθρώπους σε άλλες χώρες. Η Νορβηγία όμως έχει κάνει δραματικές περικοπές στα περισσότερα από τα θεσμικά όργανα του ΟΗΕ και έργα υποστήριξης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, προκειμένου να χρηματοδοτήσει το κόστος υποδοχής Ουκρανών προσφύγων, κάτι που δήλωσε και η Berit Lindeman, διευθύντρια πολιτικής της ομάδας ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Νορβηγικής Επιτροπής του Ελσίνκι. Η ίδια βοήθησε στη διοργάνωση διαμαρτυρίας την Τετάρτη έξω από το Κοινοβούλιο στο Όσλο, επικρίνοντας τις κυβερνητικές προτεραιότητες και λέγοντας ότι τα πολωνικά σχόλια είχαν «κάποια ουσία». Ενώ τόνισε πως φαίνεται πολύ άσχημη η στάση τους, όταν γνωρίζουν ότι τα εισοδήματα έχουν εκτοξευθεί στα ύψη φέτος.
Οι νορβηγικές τιμές διογκώνονται, καθώς, όχι μόνο η Νορβηγία, αλλά ολόκληρη η ήπειρος προσπαθεί να απορρίψει το ρωσικό φυσικό αέριο. Με τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου να είναι ήδη υψηλές εν μέσω μιας ενεργειακής κρίσης, έχουν τώρα εκτοξευθεί λόγω του πολέμου. Το φυσικό αέριο μάλιστα ανταλλάσσεται τρεις έως τέσσερις φορές περισσότερο σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Ένα καλό παράδειγμα ώστε να γίνει κατανοητό το πόσο έχουν αυξηθεί οι τιμές, είναι ο νορβηγικός ενεργειακός κολοσσός Equinor, ο οποίος ανήκει κατά πλειοψηφία στο νορβηγικό κράτος και κέρδισε τέσσερις φορές περισσότερα το πρώτο τρίμηνο του 2022 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Αυτό οδήγησε την κυβέρνηση να αναθεωρήσει την πρόβλεψή της για το εισόδημα από πετρελαϊκές δραστηριότητες σε 97 δισεκατομμύρια ευρώ, φέτος, περισσότερο από το τριπλάσιο από αυτό που κέρδισε το 2021. Ο μεγαλύτερος όγκος θα διοχετευθεί στο τεράστιο κρατικό επενδυτικό ταμείο της Νορβηγίας (το μεγαλύτερο στον κόσμο), για να στηρίξει το έθνος όταν το πετρέλαιο τελειώσει. Η κυβέρνηση δεν σκέφτεται να το εκτρέψει αλλού.
Ο υφυπουργός Eivind Vad Petersson, μέσω email, δήλωσε πως η Νορβηγία έχει συνεισφέρει ουσιαστική υποστήριξη στην Ουκρανία από την πρώτη εβδομάδα του πολέμου και ετοιμάζονται να κάνουν περισσότερα. Ανέφερε ότι η χώρα έχει στείλει οικονομική υποστήριξη, όπλα και πάνω από 200 εκατομμύρια ευρώ σε ανθρωπιστική βοήθεια, ανεξάρτητα από τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Οι ευρωπαϊκές χώρες, εν τω μεταξύ, βοήθησαν να «φουσκώσουν» οι νορβηγικές τιμές ενέργειας, προσπαθώντας να βρουν άλλους προμηθευτές πέρα από τη Ρωσία σε σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς κάποιο πλάνο. Κατηγορήθηκαν μάλιστα ότι βοήθησαν στη χρηματοδότηση του πολέμου, συνεχίζοντας να πληρώνουν για τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Αυτή η ενεργειακή εξάρτηση παρέχει στη Ρωσία ένα όπλο εκφοβισμού που χρησιμοποιεί εναντίον μας, και αυτό έχει αποδειχθεί ξεκάθαρα τώρα, είπε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg, πρώην Πρωθυπουργός της Νορβηγίας, στη συνεδρίαση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός. Η Ρωσία στο μεταξύ, έχει σταματήσει το φυσικό αέριο προς τη Φινλανδία, την Πολωνία και τη Βουλγαρία, επειδή αρνήθηκαν να πληρώσουν σε ρούβλια.
Η Ε.Ε. στοχεύει να μειώσει την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο κατά τα δύο τρίτα έως το 2023, μέσω της διατήρησης και ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εναλλακτικών προμηθειών. Η Ευρώπη παρακαλεί τη Νορβηγία μαζί με χώρες όπως το Κατάρ και την Αλγερία για βοήθεια με το έλλειμμα. Η Νορβηγία παραδίδει το 20% έως 25% του φυσικού αερίου της Ευρώπης, έναντι του 40% της Ρωσίας πριν από τον πόλεμο. Είναι ζωτικό για τη Νορβηγία να «είναι σταθερός, μακροπρόθεσμος πάροχος πετρελαίου και φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές», δήλωσε ο αναπληρωτής Υπουργός Ενέργειας Amund Vik. Ωστόσο, οι εταιρείες πωλούν σε ασταθείς αγορές ενέργειας και με τις υψηλές τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που παρατηρήθηκαν από το περασμένο φθινόπωρο, οι εταιρείες παράγουν καθημερινά σχεδόν το μέγιστο που μπορούν να προσφέρουν τα κοιτάσματα τους. Ακόμα κι έτσι, το Όσλο ανταποκρίθηκε στις ευρωπαϊκές εκκλήσεις για περισσότερο φυσικό αέριο, παρέχοντας άδειες στους φορείς εκμετάλλευσης να παράγουν περισσότερο φέτος.
Τα φορολογικά κίνητρα σημαίνουν ότι οι εταιρείες επενδύουν σε νέα υπεράκτια έργα, με έναν νέο αγωγό προς την Πολωνία να ανοίγει αυτό το φθινόπωρο. «Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να είμαστε ένας αξιόπιστος προμηθευτής φυσικού αερίου και ενέργειας στην Ευρώπη σε δύσκολες στιγμές. Ήταν μια στενή αγορά το περασμένο φθινόπωρο και είναι ακόμη πιο πιεστική τώρα» δήλωσε ο Ola Morten Aanestad, εκπρόσωπος της Equinor. Η κατάσταση απέχει πολύ από τον Ιούνιο του 2020, όταν οι τιμές κατρακύλησαν, στον απόηχο της πανδημίας του COVID-19 και των προηγούμενων φορολογικών κινήτρων της Νορβηγίας που είχαν εκδοθεί από την κυβέρνηση για τις εταιρείες πετρελαίου για την τόνωση των επενδύσεων και την προστασία των θέσεων εργασίας. Σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές της ενέργειας, τα κίνητρα που εξαντλούνται στο τέλος του έτους ώθησαν εταιρείες στη Νορβηγία να εκδώσουν μια σειρά από σχέδια ανάπτυξης για νέα έργα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Δυστυχώς όμως, αυτά τα έργα δεν θα παράγουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο παρά αργότερα αυτή τη δεκαετία, ή ακόμη περισσότερο στο μέλλον, όταν η πολιτική κατάσταση μπορεί να είναι διαφορετική και πολλές ευρωπαϊκές χώρες ελπίζουν να έχουν μετατοπίσει το μεγαλύτερο μέρος της ενεργειακής τους κατανάλωσης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μέχρι τότε, η Νορβηγία είναι πιθανό να αντιμετωπίσει περαιτέρω κριτική (την πιο γνωστή για αυτή), ότι συμβάλλει δηλαδή στην κλιματική αλλαγή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “In-depth Q&A: How the EU plans to end its reliance on Russian fossil fuels”, carbonbrief.org, διαθέσιμο εδώ
- “War Surges Norway’s Oil, Gas Profit. Now, It’s Urged to Help”, voanews.com, διαθέσιμο εδώ
- “Norway’s energy sales growth spurs accusations of profiting from war”, demands for help, euronews.com, διαθέσιμο εδώ
