Της Κατερίνας Βακαδάρη,
Στη ζωή, κάνουμε πάντα αυτό που θέλουμε εμείς ή αυτό που θέλουν οι άλλοι; Πράττουμε αυτό που οι ίδιοι κρίνουμε ως σωστό ή αυτό που μας επιβάλλει η κοινωνία, η δουλειά μας ή κάποιο καθήκον; Η απάντηση δεν είναι τόσο εύκολη όσο νομίζουμε, και οι συνθήκες σε πολλές περιπτώσεις κάνουν αυτό το δίλημμα πολύ πιο δύσκολο από ό,τι μπορεί να φαντάζει. Μία πρωτοπόρα ταινία μικρού μήκους, η Χειμερία Νάρκη, έρχεται να μας βάλει σε σκέψεις γύρω από αυτά τα ζητήματα μέσα από μία ιστορία βασισμένη σε καταστάσεις της καθημερινότητας, με τις οποίες ο καθένας μας μπορεί να έρθει αντιμέτωπος.
Πρόκειται για ένα έργο σε σκηνοθεσία του Αλέξιου Κουκιά-Παντελή, το οποίο μας παρουσιάζει την ιστορία μίας φοιτήτριας ψυχολογίας, της Ελευθερίας, η οποία, παράλληλα με τις σπουδές της, εργάζεται ως τηλεφωνήτρια σε μία υπηρεσία είσπραξης οφειλών. Στην υπηρεσία αυτή καλείται να παίρνει τηλέφωνο ανθρώπους, οι οποίοι έχουν χρέη απέναντι στην τράπεζα και προσπαθεί σε συνεργασία μαζί τους να ρυθμίσουν τις οφειλές τους. Στην προσπάθειά της αυτήν αντιμετωπίζει ανθρώπους με οικονομικές δυσκολίες, προβλήματα υγείας και γενικά κάθε λογής πρόβλημα, με αποτέλεσμα να μην είναι συνεπείς στις πληρωμές τους. Στο σημείο, λοιπόν, αυτό η Ελευθερία ναι μεν συναισθάνεται πλήρως τις δυσκολίες αυτών των ανθρώπων, δεν μπορεί, όμως, παρά να είναι αυστηρή μαζί τους, καθώς περνάει συχνά αξιολόγηση από το αφεντικό της. Τίθεται, έτσι, το ηθικό δίλλημα: να βοηθήσει τους ανθρώπους αυτούς ή να μείνει πιστή στις υποδείξεις των ανωτέρων της;
Η εσωτερική αυτή σύγκρουση απασχόλησε πολύ και απασχολεί μέχρι και σήμερα τους ανθρώπους. Όπως αναφέρεται και στην ταινία (για την ακρίβεια έτσι ξεκινάει η ταινία, με μία διάλεξη ενός καθηγητή της Ελευθερίας να εξιστορεί την έρευνα που ακολουθεί), το πανεπιστήμιο του Yale το 1961, θέλησε να μελετήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα κάνοντας ένα πείραμα. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, δάσκαλοι και μαθητές, όπου οι πρώτοι τιμωρούσαν με ηλεκτροσόκ αυξανόμενης έντασης όποιον μαθητή έκανε λάθος. Ωστόσο, τι γίνεται αν κάποιος έκανε πολλά λάθη; Προς έκπληξη των ερευνητών, οι περισσότεροι δάσκαλοι έμειναν πιστοί στις οδηγίες που είχαν και δεν δίσταζαν να χρησιμοποιούν συνεχώς το ηλεκτροσόκ πάνω στον ίδιο μαθητή παρά τα ουρλιαχτά του! Οι μαθητές, βέβαια, ήταν ηθοποιοί, αλλά οι δάσκαλοι αγνοούσαν αυτήν την πληροφορία.
Ένα δεύτερο παράδειγμα που αναφέρθηκε στην ταινία και γεννά τους ίδιους προβληματισμούς είναι οι Ναζί, πολλοί από τους οποίους στις δίκες τους επικαλέστηκαν ότι εκτελούσαν εντολές και συνεπώς δεν είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι για τις φρικαλεότητες που έκαναν. Μπορεί, όμως, ένα τέτοιο επιχείρημα να γίνει δεκτό; Είναι δικαιολογημένη οποιαδήποτε συμπεριφορά, αν σου την έχει υποδείξει κάποιος άλλος στον οποίο οφείλεις να υπακούς; Αλλά κυρίως, τί γίνεται όταν εσύ διαφωνείς ηθικά με την εντολή που δέχτηκες;
Ο κάθε άνθρωπος φυσικά θα έδινε διαφορετική απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα. Αν θέλεις να μάθεις τι έκανε στο τέλος η Ελευθερία ή γενικότερα να προβληματιστείς για τις πράξεις σου και κατά πόσο αυτές προέρχονται πράγματι από δική σου βούληση, δεν έχεις παρά να αφιερώσεις λίγα λεπτά από τον χρόνο σου και να απολαύσεις τη Χειμερία Νάρκη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Χειμερία Νάρκη – Ταινία Μικρού Μήκους | Hibernation – Short Film HQ, youtube.com, διαθέσιμο εδώ.
- Alexis Koukias-Pantelis, alexiskoukias.com, διαθέσιμο εδώ.
- Χειμερία Νάρκη, psychologynow.gr, διαθέσιμο εδώ.
