Της Κωνσταντίνας Φυτάκη,
Έχοντας φτάσει περίπου τα οκτώ χρόνια πολεμικής σύρραξης και τα επτά επισιτιστικής κρίσης στην Υεμένη, γίνεται ορατή η καταστροφή που υπέστη αυτή η χώρα, λόγω του εμφυλίου πολέμου, αλλά και λόγω των επιπτώσεων που αυτή η σύγκρουση επέφερε. Εκατομμύρια άνθρωποι στην Υεμένη υποσιτίζονται και παλεύουν με αυτήν την κρίση, ενώ χιλιάδες άλλοι έχουν χάσει τη ζωή τους μόνο από την επισιτιστική κρίση. Ενώ ο αριθμός ανεβαίνει, αν συμπεριλάβουμε και τους ανθρώπους που απεβίωσαν λόγω των συρράξεων. Για να καταλάβουμε, όμως, το μέγεθος αυτής της κρίσης, θα πρέπει πρώτα να δούμε μερικές σημαντικές πληροφορίες για την Υεμένη.
Αρχικά, η Υεμένη βρίσκεται στην νοτιοδυτική γωνία της Αραβικής χερσονήσου και δυτικά βρέχεται από την Ερυθρά Θάλασσα και νότια από τον κόλπο του Άντεν. Ο πληθυσμός της ανέρχεται στους 31.065.205 κατοίκους. Υπάρχουν διαφορετικές διάλεκτοι της αραβικής γλώσσας, ενώ οι κάτοικοι είναι κατά κύριο λόγο μουσουλμάνοι. Τα τελευταία χρόνια, το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της Υεμένης (σχεδόν τα 2/3) δεν έχει πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως είναι η τροφή, το καθαρό νερό και οι υπηρεσίες υγείας.
Πιο συγκεκριμένα, το 2016 ο ΟΗΕ ανέφερε πως πάνω από τα 3/4 του πληθυσμού της Υεμένης δεν είχαν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και αποχέτευση, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως σχεδόν το 50% του πληθυσμού δεν είχαν πρόσβαση σε αρκετά τρόφιμα και φάρμακα. Η κατάσταση, όμως, έγινε ακόμα χειρότερη, όταν το 2018 έγινε επίθεση στην Al-Ḥudaydah, στην πόλη που υπάρχει το βασικό λιμάνι της χώρας, στην Ερυθρά Θάλασσα. Και κατά συνέπεια, μπλόκαρε την εισαγωγή τροφίμων που ερχόντουσαν δια της θαλάσσης. Είναι πολύ σημαντικό πως, μέχρι το τέλος του 2018, κοντά 16 εκατομμύρια πολίτες της Υεμένης βρίσκονταν στα πρόθυρα της πείνας και η χώρα ήταν αντιμέτωπη με τον χειρότερο λιμό στον κόσμο εδώ και έναν αιώνα. Βασική αιτία αυτής της κρίσης είναι ο εμφύλιος που ξέσπασε στη χώρα. Η Υεμένη μαστίζεται από εμφύλιους πολέμους εδώ και αρκετές δεκαετίες, όμως η παρούσα σύγκρουση ξεκίνησε το 2014.
Όλα ξεκίνησαν λίγο καιρό πριν το 2014, όταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) πίεσε την κυβέρνηση του Hadi να καταργήσει τις επιδοτήσεις καυσίμων το 2014, καθώς το ίδιο το ΔΝΤ είχε χορηγήσει στην Υεμένη δάνειο ύψους 550 εκατ. δολαρίων, με βάση υποσχέσεις για οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Έτσι, το κίνημα Houthi, που είχε υποστήριξη και πέραν της βάσης του, οργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις, έχοντας ως κύρια αιτήματα τη μείωση των τιμών των καυσίμων και την αλλαγή της παρούσας κυβέρνησης. Βέβαια, υπήρξαν και αντισυγκεντρώσεις από τους υποστηρικτές του Hadi και το κόμμα Al-Islah, που πρόσκειται στη Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Έπειτα, οι αντάρτες Houthi (οι σιίτες αντάρτες που έχουν δεσμούς με το Ιράν) ανέλαβαν τον έλεγχο της πρωτεύουσας, της Σαναά, η οποία είναι και η μεγαλύτερη πόλη της Υεμένης. Βασικά τους αιτήματα ήταν η μείωση των καυσίμων και η επικράτηση μιας νέας κυβέρνησης. Μετά από διαπραγματεύσεις, οι οποίες απέτυχαν, οι αντάρτες κατέλαβαν το προεδρικό μέγαρο τον Ιανουάριο του 2015, προκαλώντας έτσι την παραίτηση του προέδρου Abdrabbuh Mansur Hadi και της κυβέρνησής του. Αυτό είχε ως συνέπεια, τον Μάρτιο περίπου του 2015, ένα σύνολο κρατών του Κόλπου, με κυρίαρχο τη Σαουδική Αραβία και βέβαια, με την υποστήριξη των Η.Π.Α., να επέμβουν (μέσω αεροπορικών επιδρομών) από μέρους της κυβέρνησης Hadi εναντίον των ανταρτών Houthi (που συνεργάζονταν και με τον πρώην πρόεδρο Ali Abdullah Saleh.) Βασικός στόχος ήτανε η αποκατάσταση της κυβέρνησης του προέδρου Abdrabbuh Mansur Hadi και η ανατροπή της ιρανικής επιρροής στην περιοχή. Όμως, τον Σεπτέμβρη του 2015, ο Hadi ανακάλεσε την παραίτησή του και επέστρεψε στο Άντεν κι από τότε συνεχίζονται οι μάχες.
Σε αυτό το σημείο, πρέπει να προσθέσουμε πως τον Ιούλιο του 2016, οι Houthi και η κυβέρνηση του πρώην προέδρου Ali Abdullah Saleh (ο οποίος είχε ανατραπεί το 2011 μετά από σχεδόν τριάντα χρόνια στην εξουσία) ανακοίνωσαν τη συγκρότηση ενός «πολιτικού συμβουλίου» για τη διακυβέρνηση της Σαναά και μεγάλου μέρους της βόρειας Υεμένης. Όμως, τον Δεκέμβριο του 2017, ο Saleh ήρθε σε ρήξη με τους Houthi και κάλεσε τους οπαδούς του να πάρουν τα όπλα εναντίον τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του Saleh και την ήττα των δυνάμεών του. Πριν από τη ρήξη, είχε γίνει και μια προσπάθεια διαμεσολάβησης από μέρους του ΟΗΕ, έτσι ώστε να διεξαχθούν ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών (Houthi και κυβέρνηση της Υεμένης). Βέβαια, το καλοκαίρι του 2016, αυτή η προσπάθεια κατέληξε σε αδιέξοδο, ενώ από τον Δεκέμβριο του 2017 ο Hadi πιθανότατα να βρισκόταν εξόριστος στη Σαουδική Αραβία.
Οι επιπτώσεις αυτής της σύγκρουσης είναι πρωτόγνωρες και καταστροφικές, καθώς πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού της χώρας αντιμετωπίζει οξυμένα επίπεδα επισιτιστικής ανασφάλειας. Η Υεμένη βασίζεται κατά κύριο λόγο στις εισαγωγές σχεδόν όλων των τροφίμων και των βασικών αγαθών της, ενώ η υποτίμηση του νομίσματός της οδήγησε σε υπεραύξηση των τιμών των τροφίμων και άλλων αγαθών, μειώνοντας παράλληλα την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες.
Επιπλέον, ο ΟΗΕ είχε εκτιμήσει ότι ο πόλεμος θα σκότωνε 377.000 ανθρώπους μέχρι το τέλος του 2021 (όπου το 70% αυτών των θανάτων είναι παιδιά), τόσο άμεσα όσο και έμμεσα μέσω της επισιτιστικής κρίσης, των ασθενειών και της αδυναμίας πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας. Ακόμα, περίπου 25 εκατομμύρια Υεμενίτες εξακολουθούν να έχουν ανάγκη από βοήθεια, 5 εκατομμύρια κινδυνεύουν από λιμό, ενώ είχαν έρθει αντιμέτωποι και με μια επιδημία χολέρας που είχε πλήξει πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους (2016-2019).
Αξίζει να σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια αυτής της επιδημίας, τα παιδιά ήταν τα πιο ευάλωτα, καθώς περίπου το 80% των πολιτών που ήταν κάτω των 18 ετών, είχαν σοβαρά προβλήματα με την υγεία και την επιβίωσή τους, ενώ το 1/3 περίπου των παιδιών που ήταν κάτω των 5 ετών είχαν έρθει αντιμέτωπα με οξύ υποσιτισμό. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του WFP (World Food Programme), σχεδόν το ήμισυ της χώρας (14,3 εκατομμύρια) των 30 εκατομμυρίων ανθρώπων δεν έχει επαρκή τροφή. Ανάμεσα σε αυτές τις συνέπειες που άφησε ο 7ετής πόλεμος (και συνεχίζει) είναι και ο εκτοπισμός των 4 εκατομμυρίων ανθρώπων περίπου.
Καταληκτικά, η κρίση που ξέσπασε στην Υεμένη πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών. Και όχι μόνο λόγω του υποσιτισμού, αλλά και λόγω των άμεσων επιπτώσεων που είχε ο εμφύλιος πόλεμος στην Υεμένη. Σημαντική είναι, όμως, και η στάση που έχουν οι υπόλοιπες χώρες μπροστά σε αυτήν την κρίση. Καθώς η περιορισμένη διάδοση αυτών των γεγονότων σε όλο τον κόσμο, αλλά και η μικρή συνεισφορά της διεθνούς κοινότητας στις συνεχείς εκκλήσεις που υπήρχαν για ανθρωπιστική βοήθεια, δείχνουν την αδιαφορία που επικρατεί στις δυτικές κοινωνίες, αλλά και την έλλειψη αλληλεγγύης, μπροστά σε μία αρκετά διευρυμένη κρίση που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Yemen, Britannica Διαθέσιμο εδώ
- Humanitarian Crisis, Britannica, Διαθέσιμο εδώ
- Infographic: Hunger and food insecurity in maps and charts, Al Jazeera, Διαθέσιμο εδώ
- Infographic: Yemen’s war explained in maps and charts, Al Jazeera, Διαθέσιμο εδώ
- Yemen Events of 2021, Human Rights Watch, Διαθέσιμο εδώ
- Yemen civil war: the conflict explained, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
- War in Yemen, Global Conflict Tracker, Διαθέσιμο εδώ
- Yemen’s Tragedy: War, Stalemate, and Suffering, Global Conflict Tracker, Διαθέσιμο εδώ
