Της Μαρίας Κελεπούρη,
Η μυθιστορηματική παραγωγή έχει αναπτυχθεί παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια, με όλο και περισσότερους αναγνώστες να αναζητούν τον τύπο του μυθιστορήματος που προτιμούν. Αυτή η ποικιλία στα λογοτεχνικά είδη εφόσον μιλάμε για ποίηση, νουβέλα, διήγημα ή ένα πιο εκτενές έργο, έχει πλέον προεκταθεί με τη βοήθεια της τεχνολογίας και στις μορφές ανάγνωσής τους. Η δημιουργία υβριδικών κειμένων δίνει τη δυνατότητα στους αναγνώστες να έχουν πρόσβαση σε ένα πλήθος μυθιστορημάτων που είναι διαθέσιμα διαδικτυακά.
Καθώς η τεχνολογία έχει γίνει χρήσιμο εργαλείο σε διάφορους τομείς της ζωής μας, δεν θα μπορούσε η λογοτεχνία να απέχει από αυτήν την εξέλιξη. Γι’ αυτό πέρα από την αγορά ή τον δανεισμό ενός βιβλίου που βέβαια αυτές οι επιλογές ενδέχεται να μην είναι εφικτές για όλους, υπάρχουν online διάφορα λογοτεχνικά έργα που μπορεί κανείς να αναζητήσει, χωρίς βέβαια να υπάρχει κάποια ουσιαστική διαφορά με την έντυπη μορφή των κειμένων. Η ύπαρξή τους απλώς σε ηλεκτρονική μορφή δεν είναι ο μόνος τρόπος που οι αναγνώστες μπορούν να τα απολαύσουν.
Μία εναλλακτική προσέγγιση ενός βιβλίου προσφέρουν τα audio books, τα οποία δίνουν έμφαση στην ακουστική εμπειρία του δέκτη. Διάφορες ιστοσελίδες περιέχουν έργα γνωστών συγγραφέων είτε σε ολοκληρωμένη μορφή είτε αποσπασματικά, τα οποία έχουν απομαγνητοφωνηθεί και έπειτα καθίστανται διαθέσιμα στο κοινό. Φυσικά, αυτός ο νέος τρόπος ανάγνωσης μπορεί να μην είναι τόσο οικείος και προϋποθέτει την κατάλληλη προσοχή κατά τη διάρκεια της ακουστικής ροής του βιβλίου, όμως, επιτρέπει την ταυτόχρονη ενασχόληση με μια άλλη δραστηριότητα. Θα έλεγα πως μπορεί να αντικαταστήσει και τη μουσική που ενδεχομένως ακούει κανείς κατά τη σωματική του άσκηση ή μπορεί επίσης να αξιοποιηθεί για τα παιδιά παράλληλα με κάποια άλλη δραστηριότητά τους, εφόσον αρκετά παραμύθια βρίσκονται πλέον και σε αυτήν τη μορφή.
Μία ακόμη πρωτότυπη διαδικασία ανάγνωσης μιας ιστορίας είναι αυτή που παρέχεται στο κοινό μέσω του Graphic Novel. Συγκεκριμένα πρόκειται για ηλεκτρονικής μορφής κόμικς, στα οποία τα σκιαγραφημένα πρόσωπα διαλέγονται ακολουθώντας την πορεία του υπάρχοντος κειμένου. Κατά αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης παρακολουθεί την εξέλιξη της πλοκής μέσα από τις διαδοχικές σκηνές. Τα κόμικς είναι ιδιαιτέρως προσφιλή στα παιδιά, επομένως μπορούν να αξιοποιηθούν στο σχολικό πλαίσιο, με απώτερο σκοπό τη δημιουργία μιας εναλλακτικής, αλλά σταθερής σχέσης των νέων με την ανάγνωση. Ζώντας στην εποχή της εικόνας, τέτοιου είδους επιλογές προσελκύουν ευκολότερα την προσοχή των μαθητών. Εξάλλου, πρόκειται για μια δημιουργική διαδικασία, καθώς οι ίδιοι έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν ένα δικό τους κόμικ, καλλιεργώντας έτσι τη φαντασία τους, αλλά και εξελίσσοντας τις δεξιότητές τους, αφού εξοικειώνονται με τα τεχνολογικά μέσα.
Συγγενικά με τα κόμικς είναι και τα λεγόμενα υπερκείμενα που όντας διαθέσιμα στο διαδίκτυο προσφέρουν την ευκαιρία στον αναγνώστη, πατώντας μία εικόνα ενός συνόλου, να μεταφερθεί σε ένα διαφορετικό ηλεκτρονικό περιβάλλον, όπου θα υπάρχει το κείμενο, που αποτέλεσε το έναυσμα για τη δημιουργία της εικόνας. Στον χώρο μετάβασης η εμφάνιση κειμένων ή άλλων έργων τέχνης αποδεικνύει πως η υπερκειμενική λογοτεχνία αποτελεί καινοτομία που επιτυγχάνει τη διασύνδεση των τεχνών.
Βέβαια, η ενσωμάτωση τέτοιων καινοτόμων μεθόδων που εξυπηρετούν τη λειτουργία της μάθησης δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στον σχολικό χώρο, πιθανόν επειδή ο τελευταίος πάσχει ακόμη από άλλες ελλείψεις, που δεν επιτρέπουν τη στροφή της προσοχής στην αναζήτηση σύγχρονων μέσων που μπορούν να βελτιώσουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτοί, όμως, οι εναλλακτικοί τρόποι ανάγνωσης δεν απευθύνονται μόνο στη σχολική κοινότητα, αλλά σε ένα ευρύ κοινό, που έχει πλέον την ευκαιρία να διαβάσει ένα κείμενο με όποιον τρόπο επιθυμεί. Η αίσθηση τού να ξεφυλλίζει κανείς τις σελίδες ενός βιβλίου ίσως δεν αντικαθίσταται, αν, όμως, ενδιαφέρεστε να ανακαλύψετε μια νέα αναγνωστική εμπειρία, τότε έχετε βρει τον τρόπο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Αποστολίδου, Κοκόρης, Μπακογιάννης, Χοντολίδου, Λογοτεχνική ανάγνωση στο σχολείο και στην κοινωνία, Πρακτικά διεθνούς συνεδρίου, Gutenberg, Αθήνα 2018.
-
Barker, Martin, Comics, Ideology and the Critics. Manchester: Manchester University Press.
