Της Στέλλας Πετρακάκη,
Η δεκαετία του ’90 αποτελεί, στα ιστορικά αποτυπώματα, μια δεκαετία-ορόσημο στις μετέπειτα εξελίξεις παγκοσμίου κλίμακας. «Κλείνουν», κατ’ ουσία, κεφάλαια, ή έτσι φαινόταν τουλάχιστον, στις διακρατικές αναταραχές και «ανοίγουν» άλλα, πρωτόγνωρα, τα οποία προκαλούν ποικίλες αντιδράσεις και ανησυχία για το πότε θα αναγραφεί η ημερομηνία λήξης τους.
Ένα ζήτημα που απασχόλησε, και συνεχίζει να απασχολεί με τον ίδιο ζήλο και την ίδια αγανάκτηση, την Ανατολική Ευρώπη είναι η διεκδίκηση της περιοχής του Ναγκόρνο–Καραμπάχ τόσο από το Αζερμπαϊτζάν όσο και από την Αρμενία. Μετρώντας τουλάχιστον μια τριακονταετία από το πρώτο ξέσπασμα του περασμένου αιώνα ανάμεσα στα δύο κράτη προκειμένου να καταλάβουν εξ ολοκλήρου την περιοχή ή το ένα ή το άλλο κράτος, το 2020 ξέσπασε και η σοβαρότερη διένεξη μεταξύ των δύο χωρών. Ένας εφιάλτης έξι ολόκληρων εβδομάδων μέτρησε χιλιάδες νεκρούς, στρατιώτες και αμάχους, και από τις δύο πλευρές, αφήνοντας ξανά μια μαύρη κηλίδα στις σελίδες της ιστορίας, αλλά ακροβατώντας ταυτόχρονα ανάμεσα σε πιθανές λύσεις του ζητήματος.
Στο σημείο αυτό οφείλεται να δοθεί το παρασκήνιο της διαμάχης, μέχρι και τη συνάντηση του Αζέρου και του Αρμένιου ηγέτη στις 23 Μαΐου 2022 στις Βρυξέλλες. Δυο χρόνια πριν, το Αζερμπαϊτζάν επιτίθεται στην περιοχή του Ναγκόρνο–Καραμπάχ, συγκεκριμένα σε περιοχές τόσο μέσα όσο και γύρω από αυτό το σημείο οι οποίες ανήκαν στην Αρμενία, εκδιώκοντας τους Αρμένιους και θρηνώντας πολλούς νεκρούς. Προκειμένου να κηρυχθεί κατάπαυση του πυρός, η Ρωσία εισέρχεται στην περιοχή ως ειρηνευτική δύναμη 2000 ανδρών, η οποία, από το φθινόπωρο του 2022, είναι εγκατεστημένη στην περιοχή. Η τραγική ειρωνεία, αν το σκεφτεί κανείς, είναι πως τότε η Ρωσία όντως ενήργησε ως ειρηνευτική δύναμη με την ξεκάθαρη έννοιά της, το οποίο δεν τήρησε ωστόσο κατά την εισβολή της στην Ουκρανία, πριν περίπου δυο μήνες, μέσα στο 2022.
Μέχρι αυτό το σημείο φαίνεται πως τα πράγματα για τις δυο χώρες λειτούργησαν αποφασιστικά και αποτελεσματικά, το κατά δύναμιν τουλάχιστον. Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που η μία από τις δύο πλευρές θεωρήσει την εκεχειρία αυτή ως ύστατη ταπείνωση για τη χώρα; Εδώ δεν γεννάται μια ρητορική ερώτηση, αλλά το αυτοτελές γεγονός κατά το οποίο, μετά τη συμφωνία εκεχειρίας μεταξύ των δύο κρατών, στην Αρμενία ξέσπασαν διαδηλώσεις με αποτέλεσμα να διεξαχθούν εκλογές, τις οποίες και κέρδισε το κόμμα του Αρμένιου Πρωθυπουργού Nikol Pashinyan. Το γεγονός πως δέχτηκε να συνομιλήσει διά ζώσης με τον Αζέρο Πρόεδρο Ilham Aliyev στις Βρυξέλλες μόλις εχθές, οι Αρμένιοι πολίτες το θεωρούν μέγα λάθος, διότι δείχνει αχρείαστη υποχωρητικότητα στην μεταξύ τους αναταραχή.
Η αντιπολίτευση της Αρμενίας έχει κάνει γνωστό ένα δριμύ κατηγορώ προς το πρόσωπο του Pashinyan, στήνοντάς τον στη γωνία, ως τον κύριο υπαίτιο για την ήττα της χώρας και τις εξελίξεις ύστερα από τη σύγκρουση του 2020, γεγονός το οποίο προκάλεσε και τις διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης στο Γερεβάν, εδώ και μια εβδομάδα τουλάχιστον. Αλλά η εσωτερική αναταραχή δεν είναι το μόνο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπίσει η Αρμενία. Με τη σειρά της, η διεθνής κοινότητα πιέζει για κατέβασμα του πήχεως, σε ό,τι αφορά τις διεκδικήσεις της Αρμενίας στο Ναγκόρνο–Καραμπάχ, τόσο εσωτερικά, όσο και γύρω από την περιοχή.
Παρά ταύτα, χωρίς να χάσουν χρόνο, οι δύο ηγέτες έχουν ήδη συμφωνήσει να προχωρήσουν στο ειρηνευτικό σχέδιο για τη μεταξύ τους καλή γειτονία, πάντα με τις συμβουλές των Επιτροπών Συνόρων, που θα ορίσουν όσο γίνεται ευνοϊκότερα και για τις δύο πλευρές τα όρια στην περιοχή. Ο Nikol Pashinyan και ο Ilham Aliyev ανακοίνωσαν πως οι συνομιλίες θα ξεκινήσουν ήδη από τις ερχόμενες εβδομάδες, ώστε να αποκατασταθεί ο αντίκτυπος και η ειρήνη μεταξύ των δυο κρατών. Με την ολοκλήρωση των συζητήσεων, η σύναψη ειρήνης και καλής γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών θα επιφέρει και την επιθυμητή ασφάλεια στις περιοχές, αλλά θα επιτευχθεί και η επίλυση ανθρωπιστικών ζητημάτων, όπως τόνισαν οι ηγέτες των δύο κρατών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Ναγκόρνο Καραμπάχ: Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν ‘προχωρούν τις συζητήσεις’», ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
- “Armenia, Azerbaijan make ‘tangible progress’ on Nagorno-Karabakh”, dw.com, διαθέσιμο εδώ
- “Azeri and Armenian leaders meet on Nagorno-Karabakh”, reuters.com, διαθέσιμο εδώ
- «Βέλγιο: Οι ηγέτες Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν συζήτησαν για το ειρηνευτικό σχέδιο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ», thetoc.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Ναγκόρνο Καραμπάχ: Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν συμφώνησαν να «προχωρήσουν τις συζητήσεις» για ειρηνευτική συμφωνία», protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
