Της Νικολέττας Παπαθανασίου,
Προ των πυλών βρίσκεται η άφιξη του ελληνικού καλοκαιριού και ο υδράργυρος «φλερτάρει» ήδη με υψηλές θερμοκρασίες. Πολλοί είναι εκείνοι που με την πρώτη ευκαιρία ξεχύνονται στις παραλίες αποζητώντας μια ανάσα δροσιάς και απολαμβάνοντας τη ζέστη που απλόχερα τους χαρίζει ο ήλιος. Παρά το περιρρέον κλίμα ξεγνοιασιάς και ανεμελιάς που προσφέρει η εποχή του καλοκαιριού, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη διατήρησής μας σε επιφυλακή, ειδικά σε ό,τι αφορά τις υψηλές θερμοκρασίες που συνοδεύουν την εποχή αυτή. Αν και τα οφέλη του ηλίου αναδεικνύονται διαρκώς τόσο από επιστήμονες όσο και από τη γενικότερη κοινή γνώμη, ο ήλιος εγκυμονεί και αρκετούς κινδύνους που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να λησμονούνται.
Καταρχάς, απαντώνται τριών ειδών ακτινοβολίες του ηλίου: η UVA, Η UVB και η UVC. H πρώτη συνιστά την αφθονότερη πηγή ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στην επιφάνεια της Γης και αποτελεί την πιο ακίνδυνη μορφή. Η UVB απορροφάται σε μεγάλο βαθμό από τη στιβάδα του όζοντος, ενώ σε αυτήν αποδίδονται βλάβες όπως τα εγκαύματα. Η τελευταία, η UVC, αν και κατέχει την υψηλότερη θέση στην κλίμακα επικινδυνότητας, δε αποτελεί άμεση απειλή, εφόσον απορροφάται ολοκληρωτικά από το στρώμα του όζοντος.
Ωστόσο, οι προαναφερθείσες ακτινοβολίες – πέραν της UVC – κατέχουν και ευεργετικές ιδιότητες. Αρχικά, η συμβολή της ηλιακής ακτινοβολίας στην παραγωγή της βιταμίνης D από τον οργανισμό μας είναι καταλυτική. Πρόκειται για μια βιταμίνη που διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στην απορρόφηση του ασβεστίου, η παρουσία του οποίου επιτάσσεται για την εξασφάλιση υγιών οστών. Ακόμα, χρήζει ιδιαίτερης μνείας το γεγονός πως η υπεριώδης ακτινοβολία επιδεικνύει θεραπευτικές ιδιότητες, αφού αξιοποιείται για την ίαση ασθενειών όπως η ραχίτιδα, η ψωρίαση και η ατοπική δερματίτιδα.
Προτού πραγματευτούμε τον τρόπο με τον οποίο οι ηλιακές ακτίνες προξενούν βλάβες στον οργανισμό μας, χρειάζεται να επισημάνουμε ορισμένα ανατομικά στοιχεία. Το δέρμα συνίσταται από 3 στιβάδες: μια εξωτερική, την επιδερμίδα, μια εσωτερική, τη δερμίδα και μια εσώτατη, το υπόδερμα. Στην επιδερμίδα παράγεται η χρωστική μελανίνη –λαμβάνει χώρα, δηλαδή, το φαινόμενο της μελάγχρωσης, του «μαυρίσματος»– ως απόκριση και ως μέσο προστασίας απέναντι στις ηλιακές ακτίνες που προσπίπτουν σε αυτήν. Η υπερβολική ηλιακή έκθεση, ωστόσο, έχει ως απόρροια να προσβάλλεται και η δερμίδα από την ακτινοβολία, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εγκαυμάτων. Οι κλινικές εκδηλώσεις του εγκαύματος, δηλαδή η ερυθρότητα και η απολέπιση (το «ξεφλούδισμα»), ανακύπτουν λόγω της αυξημένης αιματικής ροής και της αποβολής των νεκρών κυττάρων αντίστοιχα.
Πέρα από τα εγκαύματα, ωστόσο, τα οποία κάθε καλοκαίρι καθιστούν αισθητή την παρουσία τους στην πλειοψηφία των λουόμενων, ο ήλιος ενέχει και άλλους κινδύνους.
Αρχικά, η υπερέκθεση στον ήλιο, όπως μας αποδεικνύουν περίτρανα τα εγκαύματα, βλάπτει πρωτίστως το δέρμα. Ειδικότερα, η υπεριώδης ακτινοβολία ωθεί τα μελανινοκύτταρα – τα κύτταρα του δέρματος που παράγουν μελανίνη – να συσπειρωθούν σε συστάδες, με αποτέλεσμα να ανακύπτει η δημιουργία φακίδων και κηλίδων. Με την πάροδο του χρόνου, αυτά δύνανται να εξελιχθούν σε καρκίνο του δέρματος. Το σοβαρότερο, αλλά ευτυχώς λιγότερο συχνό, κακόηθες νεόπλασμα είναι το μελάνωμα. Ακόμα, στην ηλιακή ακτινοβολία επιρρίπτονται οι ευθύνες και για το φαινόμενο της φωτογήρανσης. Πρόκειται για πρόωρη γήρανση του δέρματος εξαιτίας της σωρευτικής ηλιακής έκθεσης.
Παράλληλα, οι ηλιακές ακτίνες βλάπτουν σοβαρά και τους οφθαλμούς. Ο πρόσθιος, διαφανής χιτώνας αυτών –ο κερατοειδής χιτώνας– προσβάλλεται, με συνέπεια να ενέχει ο κίνδυνος εμφάνισης καταρράκτη. Σε περίπτωση παραμέλησης της ανάλογης συμπτωματολογίας, η προϊούσα τύφλωση επίκειται.
Από όλες τις επιπτώσεις της ηλιακής έκθεσης, χρειάζεται να εξάρουμε αυτήν της ηλίασης. Πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση στην οποία λόγω της υπέρμετρης έκθεσης στον ήλιο, η θερμοκρασία πυρήνα του σώματος ξεπερνάει τους 40°C. Κυριότερα συμπτώματα αυτής αποτελούν η κεφαλαλγία, η ναυτία, οι έμετοι, η ταχύπνοια, η ταχυκαρδία, η ευερεθιστότητα και η σύγχυση. Η ηλίαση χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, καθώς σε διαφορετική περίπτωση όργανα όπως η καρδιά, οι νεφροί και ο εγκέφαλος καθίστανται ευεπίφορα σε βλάβες, συχνά μη αναστρέψιμες.
Αναλογιζόμενοι τα προαναφερθέντα, αντιλαμβανόμαστε πως παρά τα αναντίρρητα οφέλη του ηλίου, η υπερέκθεση σε αυτόν θέτει την υγεία μας σε άμεσο κίνδυνο. Όσο διακαής και αν είναι η επιθυμία μας να «μαυρίσουμε» και αυτό το καλοκαίρι, χρειάζεται να λαμβάνουμε ορισμένα απαραίτητα προληπτικά μέτρα. Η χρήση αντηλιακής κρέμας με δείκτη προστασίας τουλάχιστον SPF30 επιτάσσεται, ενώ συνοδοιπόροι μας σε κάθε εξόρμησή μας σε παραλίες και άλλα ηλιόλουστα μέρη, χρειάζεται να αποτελούν το προστατευτικό καπέλο και τα γυαλιά ηλίου. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις και λαμβάνοντας πάντα υπόψιν τη ρήση «μέτρον άριστον», μπορούμε να απολαύσουμε άφοβα όλα τα προαναφερθέντα οφέλη του ήλιου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
