Της Νόρας Κούρτη,
Ως εμπορικός αντιπρόσωπος ορίζεται ένα πρόσωπο με την ιδιότητα ενός ανεξάρτητου διαμεσολαβητή, που διορίζεται μόνιμα για να διαπραγματεύεται, να πουλά ή να αγοράζει αγαθά για λογαριασμό άλλου προσώπου που ονομάζεται «αντιπροσωπευόμενος» ή να διαπραγματεύεται και να εκτελεί αυτές τις πράξεις για λογαριασμό ενός αντιπροσωπευόμενου. Η σύμβαση, στην οποία ένας παραγωγός ή χονδρέμπορος εμπιστεύεται τον εμπορικό αντιπρόσωπό του σε μακροπρόθεσμη βάση έναντι αμοιβής (προμήθειας), συνήθως σε μια γεωγραφική περιοχή για να χειριστεί τις υποθέσεις του, ονομάζεται σύμβαση εμπορικής αντιπροσωπείας. Ο αντιπρόσωπος συνάπτει σύμβαση για την πώληση αγαθών εκ μέρους ή για λογαριασμό του αντιπροσωπευόμενου. Η εν λόγω σύμβαση προβλέπεται στο νόμο, και συγκεκριμένα διέπεται από τις διατάξεις του ΠΔ 219/1991 (όπως αυτό έχει τροποποιηθεί και ισχύει μετά από νομοθετικές παρεμβάσεις του 1993, του 1994 και του 2007).
Αυτή η σύμβαση είναι αμφοτεροβαρούς χαρακτήρα, πράγμα που σημαίνει ότι και τα δύο μέρη αντλούν δικαιώματα και υποχρεώσεις από αυτήν. Οι σχέσεις έχουν επίσης σταθερότητα, όχι περιστασιακή ad hoc συνεργασία, αλλά συνεργασία που πρέπει να έχει επιμονή και συνέχεια. Επιπλέον, ο χρόνος/διάρκεια της εκτέλεσης του εμπορικού αντιπροσώπου (δηλαδή η υπηρεσία που υπόσχεται να παρέχει ο εμπορικός αντιπρόσωπος) θεωρείται μόνιμη και εμφανίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης, ανεξάρτητα από το πότε ο τελευταίος επιλέξει να προβεί σε κάποια σημαντική ενέργεια για πραγματοποίηση (π.χ. επικοινωνία με πιθανούς πελάτες ή μεταφορά προϊόντων προς πώληση).
Παράλληλα, υπάρχει η αυτοτέλεια και η ανεξαρτησία της παροχής του εμπορικού αντιπροσώπου ότι η ενέργεια του εμπορικού αντιπροσώπου γίνεται πάντοτε στο όνομα και για λογαριασμό του αντιπροσωπευόμενου. Αποτελεί εξάλλου και το σημαντικότερο χαρακτηριστικό στοιχείο της εν λόγω σύμβασης, κατά την έννοια ότι ο εμπορικός αντιπρόσωπος δεν συμβάλλεται με τους τρίτους-πελάτες στο δικό του όνομα, αλλά αντίθετα λειτουργεί ως εκπρόσωπος του αντιπροσωπευόμενου-εταιρείας. Επίσης, βάσει του νόμου (άρθρο 8 του ΠΔ), η σύμβαση εμπορικής αντιπροσωπείας δεν απαιτείται να είναι σε έγγραφο τύπο, αλλά αντίθετα μπορεί να καταρτιστεί εγκύρως και προφορικά.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο εμπορικός αντιπρόσωπος διακρίνεται από αυτοτέλεια, με την έννοια ότι θεωρείται ανεξάρτητος επαγγελματίας στις συναλλαγές και φέρει ιδίαν ευθύνη, κάτι που τον διακρίνει από τον απλό εργαζόμενο του αντιπροσωπευόμενου, που ακολουθεί απλά τις εντολές του εργοδότη. Μεταξύ επίσης του εμπορικού αντιπροσώπου και του αντιπροσωπευόμενου επιχειρηματία/εταιρείας υπάρχει σχέση πρόστησης, χωρίς να απαιτείται να υφίσταται μεταξύ τους σχέση πλήρους εξάρτησης, αρκεί ο αντιπρόσωπος να υποχρεούται να ακολουθεί τις βασικές οδηγίες-κατευθυντήριες γραμμές του αντιπροσωπευόμενου.
Σύμφωνα με το άρθρο 922 του Αστικού Κώδικα ο κύριος ή ο προστήσας κάποιον άλλο σε μια υπηρεσία —εδώ εννοείται η αντιπροσωπευόμενη εταιρεία— ευθύνεται για τη ζημιά που ο προστηθείς (ο εμπορικός αντιπρόσωπος) προξένησε σε τρίτον παράνομα κατά την υπηρεσία του. Ο σκοπός της διάταξης έχει θεσπιστεί για να θεμελιώσει ευθύνη σε βάρος του προστήσαντος, ως καθαρή αντικειμενική ευθύνη για αλλότρια πράξη. Συνεπώς, εφόσον ο εμπορικός αντιπρόσωπος, δρώντας εντός των πλαισίων της συμβάσεως που έχει συνάψει με την εταιρεία, και δίνοντας την εντύπωση ότι λειτουργεί κατά τη στιγμή εκείνη ως όργανο-εκπρόσωπος της εταιρείας, ζημιώσει παράνομα και υπαίτια κάποιον τρίτο (π.χ. πελάτη-καταναλωτή), θα έχει ως επακόλουθο να δημιουργήσει αστική ευθύνη και της εν λόγω εταιρείας για αποκατάσταση της ζημίας στον ζημιωθέντα.
Οι υποχρεώσεις του εμπορικού αντιπροσώπου έγκεινται στο να μεριμνά για τα συμφέροντα του αντιπροσωπευόμενου-εταιρείας, να ασχολείται με τη δέουσα επιμέλεια κατά τις διαπραγματεύσεις και τη σύναψη πράξεων με τρίτους που του έχουν ανατεθεί, να ανακοινώνει στην εταιρεία κάθε απαραίτητη ή χρήσιμη πληροφορία που διαθέτει και να συμμορφώνεται προς τις υποδείξεις της εταιρείας και με τις διατάξεις περί αντιπροσωπείας (ΑΚ 211 επ.) και εντολής (ΑΚ 713 επ.). Είναι, επίσης, υποχρεωμένος να εγγραφτεί στο Εμπορικό Επιμελητήριο, την Οικονομική Εφορία (ΔΟΥ) του τόπου όπου ασκεί το επάγγελμά του, και φυσικά στο αντίστοιχο ταμείο ασφαλίσεως εμπόρων, χωρίς, ωστόσο, η παράλειψη αυτή να συνιστά ακυρότητα.
Βέβαια, κατά τη διάρκεια της εν λόγω σύμβασης εμπορικής αντιπροσωπείας, ο εμπορικός αντιπρόσωπος υπέχει φυσικά και υποχρέωση μη ανταγωνισμού της εταιρείας με την οποία συνεργάζεται. Όσον αφορά τα δικαιώματα του εμπορικού αντιπροσώπου, έχει τη δυνατότητα να ζητάει πληροφοριακά έγγραφα, να ενημερώνεται σχετικά με την εκ μέρους του αποδοχή ή απόρριψη, καθώς και για την εκτέλεση ή μη μιας εμπορικής πράξης για την οποία μεσολάβησε.
Είναι πιθανό τα δύο συμβαλλόμενα μέρη να συμφωνήσουν ότι ο αντιπρόσωπος, μετά τη λήξη της σύμβασης, θα απαγορεύεται να ασκεί επαγγελματικές δραστηριότητες που προηγουμένως ασκούσε προς όφελος άλλης εταιρείας. Πρόκειται, για τη ρήτρα μη ανταγωνισμού μετά τη λύση της σύμβασης εμπορικής αντιπροσωπείας. Η ρήτρα αυτή ορίζεται σαφώς από το νόμο και ισχύει εφόσον: α) έχει συμφωνηθεί εγγράφως, β) αφορά τον γεωγραφικό τομέα για τον οποίο είναι υπεύθυνος ο εμπορικός αντιπρόσωπος και το είδος των αγαθών-προϊόντων που αντιπροσωπεύει βάσει της σύμβασης.
Τέλος, σημειώνεται ότι ο εμπορικός αντιπρόσωπος δικαιούται, μετά τη λύση της σύμβασης εμπορικής αντιπροσωπείας, αποζημίωση, εάν και εφόσον, κατά τη διάρκεια αυτής, έφερε νέους πελάτες ή προήγαγε σημαντικά τις υποθέσεις της εταιρείας με τους υπάρχοντες πελάτες και ο εντολέας διατηρεί ουσιαστικά οφέλη που προκύπτουν από τις υποθέσεις με τους πελάτες αυτούς, λαμβανομένων υπόψιν όλων των περιστάσεων, και ιδιαίτερα των προμηθειών που χάνει ο εμπορικός αντιπρόσωπος και οι οποίες προκύπτουν από τις υποθέσεις με τους πελάτες αυτούς. Στις περιστάσεις αυτές συμπεριλαμβάνεται επίσης και η εφαρμογή ρήτρας μη ανταγωνισμού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- «Συμβάσεις εμπορικής αντιπροσωπείας – Βασικά χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες», διαθέσιμο εδώ
