Του Τάσου Οικονόμου,
Η χώρα βρίσκεται σε δραματική οικονομική, αλλά και κοινωνική κατάσταση, με πορείες και διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα, ενώ η κυβέρνηση από τις 12 Απριλίου έχει ανακοινώσει παύση πληρωμών σε διεθνείς δανειστές. Ο πληθωρισμός στην περιοχή, που φτάνει μέχρι και το 30%, έχει δημιουργήσει προβλήματα υποσιτισμού στον πληθυσμό, κάτι που ανησυχεί τις γείτονες χώρες, αλλά και το ΔΝΤ, μήπως η κατάσταση στη Σρι Λάνκα είναι μόνο η αρχή.
Η χώρα είναι αντιμέτωπη με ένα χρέος του ύψους 51 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ, παράλληλα, στο αποθεματικό της χώρας αναφέρεται ότι υπάρχουν μόνο 50 εκατομμύρια δολάρια. Την ίδια στιγμή, οι διεθνείς αναταράξεις έχουν δυσχεράνει την προσπάθεια αντιμετώπισης του εθνικού χρέους. Συγκεκριμένα, ο πόλεμος στην Ουκρανία (και πιο πριν η παγκόσμια υγειονομική κρίση του COVID-19) έχουν κάποια συγκεκριμένα αποτελέσματα στην οικονομία. Οι τιμές των καυσίμων έχουν φτάσει στα ύψη, συνεπώς, σε αυτή τη φτωχή χώρα πολλά πρατήρια καυσίμων δεν μπορούν να προμηθευτούν βενζίνη. Αντίστοιχα, η τιμή του ρεύματος ακριβαίνει τόσο, ώστε η χώρα αντιμετωπίζει παρατεταμένες διακοπές στην ηλεκτροδότηση. Το ίδιο έχει συμβεί και με τις τιμές των σιτηρών και των τροφίμων εν γένει, με αρνητικές συνέπειες για όλον τον πληθυσμό, ειδικότερα, άτομα αναφέρεται ότι παραλείπουν γεύματα λόγω αυτής της δριμύτατης αύξησης. Τέλος, οι χώρες και οι οργανισμοί που έχουν δανείσει τη Σρι Λάνκα αρνούνται να βοηθήσουν στην ελάφρυνση του χρέους, ενώ προωθούν στη χώρα την απόκτηση νέων δανείων (κυρίως η Ινδία και η Κίνα). Η κλιμάκωση της κρίσης και η εσωτερική αναταραχή στη Σρι Λάνκα οδήγησαν τον Πρωθυπουργό της χώρας, Μαχίντα Ρατζαπάξα, σε παραίτηση.
Το χρέος της χώρας ανέρχεται σε 51 δις δολάρια, από τα οποία 31 είναι το δημόσιο εξωτερικό χρέος. Οι κινήσεις της μέχρι πρότινος κυβέρνησης έφεραν τη χώρα ένα βήμα πιο κοντά στην κρίση που ξέσπασε. Ο πρώην Πρωθυπουργός Ρατζαπάξα, μαζί με τον αδερφό του, Γκάνεσαν Ρατζαπάξα, Πρόεδρο της χώρας, έδωσε το πράσινο φως σε προϋπολογισμούς, που βασίζονταν σε μείωση φόρων με παράλληλο δανεισμό για την κάλυψη των κενών, ενώ τα δημόσια ταμεία παρέμεναν άδεια. Επιπλέον, το σχέδιο αναδιάρθρωσης του αγροτικού τομέα οδήγησε τη Σρι Λάνκα σε τεράστια ελλείματα στην αγροτική παραγωγή και ανάγκασε τη χώρα να βασίζεται στην εισαγωγή ξένων αγροτικών προϊόντων. Ο τελευταίος λανθασμένος χειρισμός της κυβέρνησης είναι η εμμονή για δανεισμό μόνο από τις γείτονες χώρες της Κίνας και της Ινδίας, πολλές φορές με μη φιλικούς όρους, για προγράμματα υποδομών που, όμως, ούτε εξυπηρετούσαν το κοινό καλό ούτε αξιοποιήθηκαν στο έπακρο. Πρέπει να σημειωθεί πως πέρσι η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας υποβαθμίστηκε από την πλειονότητα των διεθνών οίκων αξιολόγησης, συνεπώς, δεν μπορούσε να συμμετέχει στην αγορά συναλλάγματος και να χρηματοδοτηθεί για τις ανάγκες που είχε δημιουργήσει ο covid-19, κυρίως σε φαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό.
Αντιμέτωπη με αυτόν τον χείμαρρο εξελίξεων και με βάρος των υπέρογκων δανεισμών, ο νέος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας κήρυξε την προσωρινή στάση πληρωμών, με την ελπίδα να αποφευχθεί μία πιο «σκληρή» χρεοκοπία. Ακόμη, τονίστηκε η ανάγκη αναδιάρθρωσης του συνολικού χρέους, ώστε να γίνει εφικτή η αποπληρωμή του. Αν και η χώρα βρίσκεται σε πολύ δεινή κατάσταση, ο διοικητής αναφέρει πως με μία βοήθεια από το ΔΝΤ, που βρίσκεται στα σκαριά, η οικονομία θα μπορέσει να ανακάμψει. Η συμφωνία με το ΔΝΤ προβλέπεται να είναι έτοιμη μέσα στους επόμενους 2 μήνες, όμως, όπως η κυβέρνηση τονίζει, ο βασικός στόχος είναι η βιωσιμότητα του χρέους.
Από την άλλη πλευρά, το ΔΝΤ, πριν προχωρήσει σε ευρύτερη χρηματική στήριξη της χώρας, έχει θέσει κάποια βασικά μέτρα λιτότητας, που πρέπει να εφαρμοστούν. Στο πλαίσιο των αιτημάτων του για βιωσιμότητα του χρέους, το ΔΝΤ πρότεινε, μεταξύ άλλων, την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων επιχειρήσεων, τη μείωση των δημόσιων δαπανών για τον περιορισμό του δημοσιονομικού ελλείμματος και αύξηση των άμεσων και έμμεσων φόρων, για να ενισχύσει τα κρατικά έσοδα. Το ερώτημα που γεννάται είναι αν αυτά τα μέτρα λιτότητας μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα σε ένα κράτος που παλεύει με τον υποσιτισμό, την έλλειψη φαρμάκων και με διακοπές ηλεκτροδότησης.
