Της Εύης Τσάκαλη,
Στις 16 Μαΐου, ψηφίστηκε και επίσημα από το δημοτικό συμβούλιο της Grenoble να επιτραπεί στις γυναίκες που το επιθυμούν να φορούν burkini στις δημοτικές πισίνες. Μια απόφαση που ξεσήκωσε τις αντιδράσεις σύσσωμου του πολιτικού κόσμου και που έφερε το burkini, ένα ολόσωμο μαγιό που καλύπτει την περιοχή από το κεφάλι έως τα πόδια, εκ νέου μετά τις αποφάσεις του 2016 στο επίκεντρο της συζήτησης για την πλαισίωση της laïcité στη Γαλλία.
Το Affaire du burkini του 2016
Όπως έχω αναφέρει πολλάκις στα άρθρα μου στο παρελθόν, η έννοια της laïcité είναι μοναδική στη Γαλλία. Αυτή η κοσμικότητα à la française συνιστά ένα ιδιαίτερο μοντέλο που η διεθνής βιβλιογραφία δεν κατανοεί πάντα πλήρως. Ο διοικητικός δικαστής αποπειράθηκε για μια ακόμη φορά να αναδείξει τις αποχρώσεις της έννοιας αυτής και να ορίσει τρόπον τινά τα όριά της, με αφορμή την απόφαση του Conseil d’État (του γαλλικού ΣτΕ) της 26ης Αυγούστου 2016, η οποία έγινε γνωστή από τα ΜΜΕ ως η Υπόθεση του burkini (Affaire du burkini).
Στις 5 Αυγούστου 2016, ο δήμαρχος της Villeneuve-Loubet (Alpes Maritimes) εξέδωσε διάταγμα για τη ρύθμιση της πρόσβασης στις παραλίες και τις ακτές της πόλης. Αυτό το διάταγμα περιλάμβανε ένα άρθρο του οποίου ο σκοπός ήταν να απαγορεύσει τη χρήση ενδυμάτων που θεωρούνταν ότι εμφανίζουν έκδηλα θρησκευτική πεποίθηση κατά το κολύμπι και, κατά συνέπεια, στις παραλίες που παρέχουν πρόσβαση σε αυτό. Η Γαλλική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (Ligue des Droits de l’Homme) προσέφυγε στο Διοικητικό Δικαστήριο της Νίκαιας για την ακύρωση του εν λόγω διατάγματος, ωστόσο, το αίτημά της απορρίφθηκε με ανάλογο διάταγμα στις 22 Αυγούστου, γεγονός που οδήγησε σε έφεση ενώπιον του Conseil d’État.
Το Conseil d’État, ακολουθώντας τη νομολογία, υπογράμμισε πως παρότι ο δήμαρχος είναι αρμόδιος για τις εξουσίες της δημοτικής αστυνομίας, πρέπει να συμβιβάσει την εκπλήρωση της αποστολής του για τήρηση της τάξης στον δήμο με τον σεβασμό των ελευθεριών που εγγυώνται οι νόμοι βάσει των οποίων διαμορφώνεται η θρησκευτική ελευθερία. Τα μέτρα που λαμβάνει —στο πλαίσιο της police administrative— ο δήμαρχος ενός δήμου με σκοπό τη ρύθμιση της πρόσβασης στην παραλία και την πρακτική της κολύμβησης πρέπει να είναι προσαρμοσμένα, απαραίτητα και ανάλογα με τις αποκλειστικές απαιτήσεις της δημόσιας τάξης, όπως προκύπτουν από συνθήκες χρόνου, τόπου και από τις απαιτήσεις καλής πρόσβασης στην ακτή, ασφαλούς κολύμβησης, υγιεινής και ευπρέπειας στην παραλία. Επομένως, δεν εναπόκειται στον δήμαρχο να βασίζεται απλώς στο συναίσθημα και την ανησυχία που προκύπτουν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις (τα προαναφερθέντα είχε επικαλεστεί τότε ο δήμαρχος, ορμώμενος από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νίκαια).
Η απόφαση του Conseil d’État διευκρινίζει τις συνθήκες που δικαιολογούν μια απειλή στην ordre public (τη δημόσια τάξη) ώστε ο δήμαρχος να είναι αρμόδιος για την έκδοση διαταγμάτων στο πλαίσιο της police administrative. Ωστόσο, με μαεστρία αποφεύγεται η όποια σύνδεση με τη laïcité, δημιουργώντας περαιτέρω ζήτηση πάνω στο ζήτημα. Το μπάνιο σε μια παραλία ή δημοτική πισίνα αποτελεί τμήμα της δημόσιας ζωής ή απλώς μια προέκταση της ιδιωτικής σφαίρας;
Όπου η νομική αφήνει κενά, η πολιτική απαντά. Γι’ αυτό σήμερα, 6 χρόνια μετά, ένα διάταγμα που επιτρέπει τα burkini σε έναν δήμο γίνεται το μήλον της Έριδος του πολιτικού κόσμου έναν μήνα πριν από τις βουλευτικές εκλογές.
Το tweet της Le Pen
Την ίδια ημέρα με την υπερψήφιση της άρσης της απαγόρευσης, η Marine Le Pen καταδίκασε το γεγονός στο Twitter, προσπαθώντας ταυτόχρονα να πλήξει τη συνασπισμένη Αριστερά, βασικό της αντίπαλο στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές. «Επιτρέποντας το #burkini στο δημοτικό κολυμβητήριο της Grenoble, ο Eric Piolle θέλει να υποτάξει τη Δημοκρατία σε ισλαμιστικές πιέσεις. Δείχνει το αληθινό, αντιρεπουμπλικανικό πρόσωπο των NUPES (ο συνασπισμός της Αριστεράς). Οι βουλευτές του RN θα υπερασπιστούν την απαγόρευση του burkini σε δημόσιες πισίνες και παραλίες». Παράλληλα, τοπικά εκλεγμένοι του κόμματός της άσκησαν δριμεία κριτική στον δήμαρχο Eric Piolle, κατηγορώντας τον ότι επιδιώκει να είναι παρών στα ΜΜΕ με κάθε τρόπο, ενώ στο δημοτικό συμβούλιο η αντιπολίτευση ακόμη και προερχομένη από το κέντρο ή την κεντροδεξιά τον αποκάλεσε «Zemmour της αριστεράς» που «έδωσε ένα χτύπημα στις μουσουλμάνες γυναίκες οι οποίες δεν ζήτησαν τίποτα».
Νομικά, η απόφαση για την ανοχή —ή όχι— του burkini στις δημοτικές πισίνες και πλαζ ανήκει στον δήμαρχο, και κανένας δεν μπορεί να προσάψει στον δήμαρχο της Grenoble ότι ενήργησε κατά τρόπο μη συμβατό με το κράτος δικαίου. Πολιτικά, το αν το burkini προσβάλλει τη δημόσια τάξη σε βαθμό που αξίζει να περιοριστεί η θρησκευτική ελευθερία αυτών που το φορούν, το αν είναι συμβατό με τη laïcité (αν σχετίζεται με αυτή εν γένει), και τέλος τι είναι πιο φεμινιστικό, να απαγορεύεις ένα ένδυμα κατά γενική ομολογία περιοριστικό και καταπιεστικό ή να δίνεις την ελευθερία σε όποιον θέλει να το φορά, είναι μόνο κάποια από τα ερωτήματα που αν η Γαλλία δεν απαντήσει σύντομα θα βρίσκεται αενάως σε αυτόν τον φαύλο κύκλο κενών περιεχομένου πολιτικών αντιπαραθέσεων. Ο μόνος στόχος που δεν έχουν οι προαναφερθείσες αντιπαραθέσεις είναι να ωφελήσουν αυτούς στους οποίους η laïcité βασικά απευθύνεται: στα θύματα τρομοκρατικών επιθέσεων και τις οικογένειές τους, σε όσους έχουν υποστεί διακρίσεις λόγω της θρησκείας τους, στις γυναίκες που θέλουν να δοκιμάσουν τη ζωή χωρίς τα περιοριστικά ενδύματα που τους επιβάλλει η θρησκεία τους, αλλά και στις γυναίκες που θέλουν να έχουν την ελευθερία να επιλέγουν να τα φορούν…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Burkini à Grenoble: “vote de la honte”, “rupture avec la laïcité”… La classe politique tire à boulets rouges sur Eric Piolle, FranceInfo, διαθέσιμο εδώ
- CE, 26 août 2016, Ligue des droits de l’homme (η απόφαση), διαθέσιμο εδώ
