Του Νίκου Σαρρή,
Ο Τρωικός Πόλεμος αποτελεί από τους πιο γνωστούς πολέμους της ελληνικής μυθολογίας. Οι δύο αντίπαλες πλευρές, Αχαιοί και Τρώες, πολέμησαν για δέκα χρόνια, μέχρι να επικρατήσουν οι πρώτοι. Ο πόλεμος ήταν τόσο σημαντικός που δίχασε μέχρι και τους θεούς, οι οποίοι για διαφορετικούς λόγους αποφάσισαν να υποστηρίξουν ένα από τα δύο στρατόπεδα.
Ο βασιλιάς των θεών, Δίας, υποστήριξε τους Τρώες. Στην πρώτη ραψωδία της Ιλιάδας, η Θέτιδα ανεβαίνει στον Όλυμπο προκειμένου να ικετεύσει τον Δία να δικαιώσει με κάποιον τρόπο τον Αχιλλέα, ο οποίος έχει αποσυρθεί από τις μάχες στη σκηνή του, καθώς ο Μενέλαος έχει αρπάξει τη σκλάβα του Αχιλλέα. Βασικό επιχείρημα της Θέτιδας είναι το γεγονός πως ο Αχιλλέας θα σκοτωθεί στον πόλεμο, το οποίο γνωρίζει από χρησμό. Έτσι, ο Δίας τάσσεται υπέρ των Τρώων, ευνοώντας τους και εξαναγκάζοντάς τους να ζητήσουν τη βοήθεια του Αχιλλέα. Το γεγονός αυτό εξόργισε την Ήρα, η οποία μαζί με την Αθηνά βοηθούσαν τους Αχαιούς, ούσες και οι δύο αδικημένες από την κρίση του Πάρι. Ο Δίας απείλησε την Ήρα να μην εμπλακεί στον πόλεμο, γεγονός το οποίο οδήγησε σε διαμάχη του ζεύγους. Ο Ήφαιστος μεσολαβεί και οι καυγάδες μεταξύ των δύο θεών παύουν.
Στη ραψωδία Γ η θεϊκή παρέμβαση γίνεται ακόμα πιο αισθητή. Τα δύο στρατόπεδα έχουν συμφωνήσει να πραγματοποιηθεί μονομαχία μεταξύ Μενελάου και Πάρι και ανάλογα τον νικητή, να ανακηρυχθούν νικητές του πολέμου οι Αχαιοί ή οι Τρώες. Παρόλο που όλα δείχνουν πως ο Μενέλαος θα νικήσει τη μονομαχία, τελευταία στιγμή παρεμβαίνει η προστάτιδα του βαριά τραυματισμένου Πάρι, Αφροδίτη, σώζοντας τον Τρώα πρίγκιπα.
Η Αθηνά αποτελεί βασική φιγούρα του Τρωικού πολέμου, λειτουργώντας ως μέντορας του Αχιλλέα. Επιπλέον, στη ραψωδία Ε αποφασίζει να ευνοήσει τον ικανότατο πολεμιστή Διομήδη, γεμίζοντάς τον με δύναμη και ανδρεία, αλλά και με την ικανότητα να αναγνωρίζει τους φαινομενικά αόρατους θεούς στο πεδίο μάχης, ώστε να τους αποφεύγει. Ο Διομήδης σκοτώνει αμέτρητους Τρώες, ενώ ο Απόλλωνας και η Αφροδίτη, υποστηρικτές των Τρώων σπεύδουν να σώσουν τον Τρώα Αινεία. Ο Διομήδης τραυματίζει τη θεά της ομορφιάς στο χέρι. Μέσα στο χάος της μάχης, η θεά της σοφίας και η Ήρα αναπτερώνουν το ηθικό των Αχαιών, μέχρι να εμφανιστεί στο πεδίο της μάχης ο Άρης, ο οποίος είχε ταχθεί υπέρ των Τρώων. Η Αθηνά βοηθάει τον Διομήδη να τραυματίσει με το δόρυ του τον θεό του πολέμου και ο τελευταίος αποσύρεται στον Όλυμπο. Η Αθηνά είναι, επίσης, εκείνη που σε μεταγενέστερα γεγονότα θα συμβουλεύσει τον Επειό από τη Φωκίδα να κατασκευάσει τον Δούρειο Ίππο, ωστόσο θα οργιστεί με τους Αχαιούς, όταν κατά την άλωση της Τροίας, ο Αίαντας ο Λοκρός βιάζει την Κασσάνδρα στο ιερό της θεάς, στο οποίο μάλιστα προκαλεί ζημιές.
Παρατηρείται μια έντονη αντίθεση μεταξύ των δύο θεών του πολέμου. Η Αθηνά, που αντιπροσωπεύει τον σώφρονα πόλεμο, στέκεται στο πλευρό των Ελλήνων, που τελικά θα επικρατήσουν. Αντιθέτως, ο Άρης, που αποτελούσε την ενσάρκωση του στηριγμένου στην ωμή βία παρορμητικού πολέμου βοηθούσε τους Τρώες. Ο Άρης είχε οργιστεί με τον Αχιλλέα, καθώς είχε σκοτώσει την κόρη του Άρη και βασίλισσα των Αμαζόνων Πενθεσίλεια, όπως μαθαίνουμε από την «Αιθιοπίδα». Ο Άρης προσπάθησε να σκοτώσει τον Μυρμιδόνα βασιλιά, αλλά ο Δίας τον σταματάει, καθώς δεν ήταν ακόμα μοιραίο να πεθάνει. Ο αδερφός του Άρη, Ήφαιστος, είχε ταχθεί υπέρ των επιτιθέμενων και μάλιστα είχε κατασκευάσει τα όπλα και την πανοπλία του Αχιλλέα, μετά από παράκληση της Θέτιδας.
Παρά τις απειλές του Δία, η Ήρα, βοηθούμενη από την Αθηνά σπεύδουν να βοηθήσουν τους Αχαιούς, οι οποίοι μέχρι τότε βρίσκονταν σε δυσμενή θέση. Το γεγονός αυτό δεν έμεινε απαρατήρητο από τον Δία, ο οποίος με χειρότερες απειλές τις οδήγησε να αποσυρθούν. Πληροφορεί τις δύο θεές πως οι νίκες των Τρώων δε θα σταματήσουν, μέχρι τον θάνατο του Πατρόκλου, ώστε ο Αχιλλέας να αναγκαστεί να πολεμήσει, εκδικούμενος για τον θάνατο του φίλου του. Στην ραψωδία Ξ της Ιλιάδας, η Ήρα και ο Ποσειδώνας – που επίσης είχε ταχθεί υπέρ των Αχαιών – καταστρώνουν σχέδιο για να βοηθήσουν τους Αχαιούς. Η βασίλισσα του Ολύμπου καλλωπίζεται και παρασέρνει τον Δία, ο οποίος εκείνη τη στιγμή βοηθούσε τους Τρώες σε μια μάχη, στο όρος Ίδη. Τότε, αφού οι δύο θεοί συνευρέθηκαν, ο θεός Ύπνος αποκοιμίζει τον Δία. Είναι η στιγμή να γίνει πράξη το δεύτερο μέρος του σχεδίου και ο Ποσειδώνας αναλαμβάνει δράση. Ο θεός της θάλασσας τότε ενθαρρύνει τους Αχαιούς και εκείνοι ρίχνονται στη μάχη. Ο Αίαντας ο Τελαμώνιος τραυματίζει τον Έκτορα, ο οποίος αποχωρεί από τη μάχη, με αποτέλεσμα οι Τρώες να υποχωρήσουν.
Όπως είδαμε, ο Ποσειδώνας ήταν και εκείνος στο πλευρό των Αχαιών. Τι τον έκανε όμως να μισεί τους αντιπάλους τους; Ο θεός της θάλασσας, μαζί με τον Απόλλωνα είχαν συνωμοτήσει κάποτε κατά του Δία, αρκετά χρόνια πριν τον Τρωικό Πόλεμο. Ο Δίας, για να τους τιμωρήσει, τους διέταξε να υπηρετήσουν κάποιον θνητό. Αυτός ήταν ο Λαομέδοντας, βασιλιάς της Τροίας εκείνη την περίοδο. Αποστολή τους ήταν να χτίσουν τα τείχη της Τροίας. Ο Λαομέδοντας τους είχε υποσχεθεί αμοιβή για αυτό το έργο τους. Ωστόσο, μετά την ανέγερση των τειχών, ο βασιλιάς δεν κράτησε την υπόσχεσή του. Το γεγονός αυτό, εξόργισε τον θεό της θάλασσας, με αποτέλεσμα να τρέφει μίσος για τους Τρώες και να επιθυμεί την ήττα τους. Ο Απόλλωνας οργίστηκε και έσπειρε λοιμό στην πόλη, ωστόσο κατά τον Τρωικό πόλεμο, αποφάσισε να υποστηρίξει τους Τρώες, όπως και η αδερφή του, Άρτεμις.
Το αποκορύφωμα της διαμάχης μεταξύ των θεών εντοπίζεται στην ραψωδία Υ, η οποία ονομάστηκε δικαίως «Θεομαχία». Μετά τη δικαίωση του Αχιλλέα και την επιστροφή του στη μάχη, ο Δίας δεν έχει κάποιον λόγο να είναι υπέρ των Τρώων πλέον. Αναιρεί την εντολή του για ουδετερότητα των θεών στον πόλεμο και οι θεοί κατεβαίνουν στο πεδίο της μάχης. Στην πλευρά των Αχαιών βρίσκεται η Ήρα, ο Ποσειδώνας, ο Ερμής, η Αθηνά και ο Ήφαιστος, ενώ το αντίπαλο στρατόπεδο έχει την εύνοια του Άρη, του Άδη, του Απόλλωνα, της Λητούς και της Αρτέμιδος. Η μεγάλη μάχη που ακολουθεί, στην οποία συμμετέχουν θνητοί και αθάνατοι, χτίζει την ένταση για το μεγάλο γεγονός της Ιλιάδας, τη μονομαχία μεταξύ Αχιλλέα και Έκτορα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κακρίδης, Ιωάννης (1986), Ελληνική Μυθολογία: Οι Ήρωες, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών
- Hansen, William (2005), Classical Mythology: A Guide to the Mythical World of the Greeks and Romans, Oxford: Oxford University Press
