Της Σοφίας Τσαπαδά,
Ρατσισμός είναι η αντίληψη κάποιων ότι δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίσοι μεταξύ τους, αλλά χωρίζονται σε ανώτερες και κατώτερες κατηγορίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την άδικη αντιμετώπιση είτε ομάδων είτε μεμονωμένων ατόμων, την περιθωριοποίησή τους από την κοινωνία και πολλές φορές τη βία απέναντι τους. Ο ρατσισμός μπορεί να σχετίζεται με την εθνικότητα, τη θρησκεία, την οικονομική κατάσταση, τις ερωτικές επιλογές, το επάγγελμα, το φύλο και άλλα πολλά. Με λίγα λόγια, ο ρατσισμός μπορεί να βρεθεί παντού και ο ρατσιστής να βρει οποιαδήποτε αφορμή, για να είναι απλά ρατσιστής. Γιατί η προκατάληψη εναντίον ατόμων που ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες δεν έχει αιτία ή μάλλον έχει. Την ελλιπή εκπαίδευση, την πνευματική ένδεια, την έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας και ηθικής, αυτών που με τη συμπεριφορά τους προκαλούν κακό στους άλλους, απλά και μόνο επειδή δεν μπορούν να αποδεχτούν τη μοναδικότητά τους.
Κάποιες από τις κοινωνικές ομάδες, λοιπόν, που δέχονται ρατσισμό είναι:
- Οι άνθρωποι της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Οι συγκεκριμένοι αντιμετωπίζονται με ρατσισμό λόγω των ερωτικών τους επιλογών. Επειδή προτιμούν άτομα του ίδιου φύλου, επειδή οι άντρες μπορεί να βάφονται και αυτό να μην συμβαδίζει με τα πατριαρχικά πρότυπα, που η κοινωνία ακολουθεί τόσο πιστά, ενώ πολύς κόσμος σπεύδει σε χλευαστικά σχόλια και πράξεις. Επίσης, δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν καταγραφεί περιστατικά βίας από ομοφοβικούς και αυτό έχει οδηγήσει ακόμα και στον θάνατο κάποιων ανθρώπων (Zackie Oh, Δήμητρ@ της Λέσβου, Έμιλυ Βουκελάτου). Έντονη ομοφοβία παρατηρείται και από αυτούς, που πρώτοι από όλους φωνάζουν τα «αγαπάτε αλλήλους». Σχετικά πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί το περιστατικό με την τρανς γυναίκα, που πήγε να πάρει φαγητό από το συσσίτιο και δέχτηκε επίθεση από τον ιερέα της εκκλησίας. Φαίνεται μάλλον πως τα παραπάνω κηρύγματα περιλαμβάνουν μόνο το «μοντέλο» Αδάμ-Εύα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και οτιδήποτε άλλο δεν έχει θέση στην εκκλησία και την «απεριόριστη αγάπη της».
- Οι εργάτες/εργάτριες του σεξ. Να σημειωθεί ότι με τον όρο “sex worker” γίνεται λόγος για ενήλικους που λαμβάνουν χρήματα ή αγαθά με αντάλλαγμα συναινετικές σεξουαλικές υπηρεσίες ή συμμετοχή τους σε ερωτικές παραστάσεις, είτε σε τακτική είτε σε περιστασιακή βάση. Ο όρος αυτός διαφοροποιείται, τόσο σε πρακτικό όσο και σε συμβολικό επίπεδο, από τον όρο «πορνεία», καθώς αναγνωρίζει ως δουλειά τη σεξουαλική εργασία. Αναμφίβολα, γίνεται μία πολύ σημαντική διάκριση ανάμεσα στους δύο όρους “human trafficking” και “sex work”. Αποτελεί μια σαφέστατη παραβίαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, εμπεριέχει τη χρήση βίας, ακόμα και την απαγωγή, και το θύμα εξαναγκάζεται σε πράξεις που δεν επιθυμεί. Η σεξουαλική εργασία, από την άλλη πλευρά, θεωρείται ως μία συναινετική συναλλαγή μεταξύ ενηλίκων, όπου η πράξη πώλησης ή αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών δεν αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
- Άτομα με Αναπηρίες (ΑμεΑ). Επί αιώνες, η κοινωνία έτεινε να βλέπει την αναπηρία ως θέμα αποκομμένο από άλλα κοινωνικά ζητήματα. Το στίγμα και οι προκαταλήψεις έναντι των ατόμων µε αναπηρία αποτελούσαν τον ισχυρότερο φραγμό για την ενσωμάτωση τους, αλλά ακόμη και για τη δυνατότητα ίσων ευκαιριών και πρόσβασης στην εκπαίδευση, στην απασχόληση, στην υγεία και στην ψυχαγωγία. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια γίνονται κάποια μικρά βήματα προόδου, αυτά δεν είναι αρκετά. Τα άτομα με οποιαδήποτε μορφή αναπηρίας συνεχίζουν να παραμένουν αποκλεισμένα από το κοινωνικό σύνολο. Αντιμετωπίζουν δυσκολίες από το να βγούνε μία βόλτα έξω, μέχρι το να βρούνε εργασία. Μεγάλη μερίδα του πληθυσμού κοιτάζει περίεργα, σχολιάζει και πολλές φορές αδιαφορεί. Όλοι μας έχουμε δει να παρκάρουνε αμάξια στις θέσεις των ΑμεΑ στον δρόμο, γιατί απλά σκέφτονται μόνο τη δική τους άνεση και ευκολία. Επιπλέον, δεν υπάρχουν προσβάσιμοι χώροι ούτε εξωτερικοί ούτε εσωτερικοί. Από τους δρόμους, μέχρι τις τουαλέτες και τα τραπεζάκια των μαγαζιών, καθώς και των περισσότερων χώρων, παρατηρούνται ελλείψεις όσον αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα. Ενώ, λοιπόν, οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν δυσκολίες για πράγματα, που οι υπόλοιποι θεωρούμε δεδομένα, έρχονται αντιμέτωποι και με επιθέσεις, χλευασμούς και bullying.
Αυτές και πολλές ακόμη, δυστυχώς, είναι κάποιες από τις ομάδες, που δέχονται ρατσιστικές συμπεριφορές από μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Επίσης, οι γυναίκες, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, όσοι έχουν «περισσότερα» ή «λιγότερα» κιλά από αυτά που ορίζει και δέχεται η κοινωνία και, γενικότερα, όσοι έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που τους διαφοροποιούν από την πλειοψηφία.
Ένα ακόμα πρόσφατο, δυστυχώς, παράδειγμα είναι και αυτό του Θύμιου Μπουγά. Ο άνθρωπος αυτός πριν από 14 χρόνια είχε ένα τροχαίο ατύχημα με τη μηχανή, το οποίο του στέρησε το μισό του πρόσωπο, καθώς όλη η πάνω και κάτω γνάθος του καταστράφηκαν. Έκτοτε, μιλά και τρώει μόνο με μηχανική υποστήριξη. Επίσης, κυκλοφορεί έξω μόνο με χειρουργική μάσκα, όχι λόγω του Covid-19, αλλά γιατί δεν «θέλει να τρομάζει τον κόσμο», όπως είχε δηλώσει ο ίδιος. Αντί να ντρεπόμαστε με αυτό σαν κοινωνία όχι μόνο δεν κάναμε κάτι, αλλά επιτρέψαμε σε κάποιους να τον κοροϊδέψουν, να του φερθούν σαν να είναι ένα τίποτα και να του κάνουν τρομερό bullying. Το αποτέλεσμα είναι ο Θύμιος να αγνοείται εδώ και πολλές μέρες. Ένας άνθρωπος που το μόνο που είχε ζητήσει πριν από λίγα χρόνια, ήταν αν μπορεί ένας γιατρός να τον βοηθήσει να πάρει λίγη από τη ζωή του πίσω.
Όλες οι παραπάνω περιπτώσεις αφορούν άτομα που δέχονται ρατσιστικές συμπεριφορές, ο κάθε ένας για διαφορετικό λόγο. Όλοι, όμως, είναι άνθρωποι που περιθωριοποιούνται, αντιμετωπίζονται με κοροϊδία από τους γύρω τους και θεωρούνται υποδεέστεροι. Πολλές φορές, μάλιστα, δεν έχουν την ψυχική δύναμη να αντιμετωπίσουν την κατακραυγή της κοινωνίας και, συγχρόνως, δεν βρίσκουν κάποιο στήριγμα, μέσω του οποίου θα ανακτήσουν την ψυχική τους υγεία. Εξαιτίας της αδικίας και των διακρίσεων που υφίστανται πιστεύουν πως είναι κατώτεροι από τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, στερούνται και την ίδια τους τη ζωή. Γιατί απλά κάποιοι θεωρούν τον εαυτό τους ανώτερο και κατάλληλο να αποφασίζει για όλους τους άλλους. Γιατί υπάρχουν κάποιοι που με το «έτσι θέλω» τερματίζουν τη ζωή κάποιου, γιατί δεν έμαθαν ποτέ τον σεβασμό, την ενσυναίσθηση, την αποδοχή. Γιατί πολύ απλά η κοινωνία αδιαφορεί για όλα αυτά. Ίσως αν όλοι αυτοί οι άνθρωποι ήταν διάσημοι, πλούσιοι και ανήκαν σε προεδρικές οικογένειες, κάτι να γινόταν. Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό πως ο ρατσισμός είναι ένα ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα με πολλές και διαφορετικές προεκτάσεις. Η συνειδητοποίηση του προβλήματος, ανθρωπιστική παιδεία και η σωστή ενημέρωση είναι κάποιοι τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση και ίσως, σε ένα ιδεατό σενάριο, στην εξαφάνισή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ιδιαιτερότητες και συνέπειες της προσφοράς σεξουαλικών υπηρεσιών με οικονομικό αντάλλαγμα, postmodern.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κοινωνικός ρατσισμός: Σε μια εποχή που όλα φαίνονται να εξελίσσονται, εμείς δεν χρειάζεται να μένουμε πίσω, dytikanea.gr, διαθέσιμο εδώ
