Του Δημήτρη Άγα,
Μετά την ανάληψη της εξουσίας το 1804, ο Γάλλος αυτοκράτορας Ναπολέων Βοναπάρτης κατέλαβε βήμα-βήμα ένα τεράστιο κομμάτι της Ευρώπης. Στα εδάφη που είχε υπό την κατοχή του περιλαμβάνονται η σημερινή Ολλανδία και το Βέλγιο, καθώς και μεγάλο μέρος της Ιταλίας, της Κροατίας και της Γερμανίας. Ακόμα, υπό την ηγεμονία του βρισκόταν και η Ισπανία, ενώ δεν γλίτωσαν οι Αυστρία, Πρωσία και Ρωσία, οι οποίες, χωρίς να χρειαστεί να κατακτηθούν από τη Γαλλία, αναγκάστηκαν να συνάψουν συμμαχίες μαζί της. Η μοναδική χώρα που γλίτωσε τα χρόνια εκείνα από τη γαλλική ηγεμονία ήταν η Μεγάλη Βρετανία, αλλά και αυτή χρειάστηκε να τιμωρηθεί με εμπάργκο από τη Γαλλία.
Η Ρωσία δεν ήταν καθόλου διατεθειμένη να ακολουθεί τυφλά τη Γαλλία και να υπακούει στις προσταγές του Ναπολέοντα. Η συμμαχία που σύνηψε με τη Γαλλία έγινε λόγω της ισχύος της τελευταίας και δεν αποτελούσε επιθυμία της Ρωσίας. Όταν ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ άρχισε να χαλαρώνει το εμπάργκο προς τη Μεγάλη Βρετανία, ο Ναπολέων αντιλήφθηκε ότι πρέπει να παρέμβει, για να κάμψει την αντίσταση της Ρωσίας, όπως ακριβώς έκανε σε κάθε αντίστοιχη περίπτωση. Έτσι, το 1812 και διαθέτοντας περίπου 450.000 άντρες του Μεγάλου στρατού ή αλλιώς Grande Armee και άλλους περίπου 200.000 στρατιώτες υποταγμένων χωρών, μεταξύ των οποίων Γερμανοί, Ιταλοί και Πολωνοί, ο Ναπολέων ξεκίνησε την εκστρατεία του στη Ρωσία. Οι Ρώσοι αριθμούσαν περίπου 250.000 στρατιώτες και είχαν συνάψει συμμαχίες με τη Σουηδία, τη Μεγάλη Βρετανία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με σκοπό την παροχή βοήθειας από τις χώρες αυτές.
Όλα ξεκίνησαν στις 24 Ιουνίου του 1812, όταν οι γαλλικές δυνάμεις διέβησαν τον ποταμό Neman, ο οποίος βρίσκεται στην περιοχή της Βαλτικής και ουσιαστικά αποτελούσε το σύνορο με τη Ρωσία. Σύντομα και χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση κατέλαβαν την πόλη Βίλνα, στις 27 Ιουνίου. Οι δυσκολίες, παρ’ όλα αυτά, είχαν ήδη ξεκινήσει, αφού πολλοί στρατιώτες λιποτακτούσαν λόγω της έλλειψης τροφής. Ο Ναπολέων, όμως, παρέμενε αισιόδοξος και ευελπιστούσε στην κατάληψη της Μόσχας, που θα έφερνε τον τσάρο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ο ρωσικός στρατός, αριθμώντας πολύ λιγότερους άντρες από τον γαλλικό, προτίμησε να εφαρμόσει την τακτική της καμένης γης. Ακόμα και οι Ρώσοι χωρικοί έκαψαν τις σοδειές τους, ώστε να μην πέσουν σε γαλλικά χέρια.
Οι μεγαλύτερες μάχες που έδωσαν οι Γάλλοι στον δρόμο για τη Μόσχα ήταν αυτή στο Smolensk, από τις 16 έως τις 18 Αυγούστου, και στο Borodino, 75 μίλια μακριά από τη Μόσχα, από τις 5 έως τις 7 Σεπτεμβρίου. Στη μάχη αυτή, οι Ρώσοι, υπό τις διαταγές του στρατηγού Kutuzov, αριθμούσαν σχεδόν 110.000 άντρες, ενώ οι Γάλλοι παρέταξαν περίπου 140.000 άντρες. Στις 5 Σεπτεμβρίου, οι δύο στρατοί συγκρούστηκαν, μετρώντας οι μεν Ρώσοι 5.000-6.000 απώλειες, ενώ οι Γάλλοι περίπου 4.000. Την επόμενη ημέρα, οι δύο δυνάμεις ανασυντάχθηκαν και ακολούθησε η κύρια μάχη, στις 7 του μήνα. Στη μάχη εκείνη δεν κυριάρχησε τόσο η τακτική, αλλά η βία και οι θάνατοι. Παρά τη μικρή της διάρκεια, πρόκειται για μία από τις πιο αιματηρές μάχες κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων, με τους Ρώσους να έχουν συνολικά 45.000 νεκρούς, τραυματισμένους και αγνοούμενους και τους Γάλλους 28.000 έως 35.000. Οι Ρώσοι προκάλεσαν πολλές απώλειες στους Γάλλους, όμως, ηττήθηκαν.
Το πρόβλημα του ανεφοδιασμού μεγεθυνόταν για τους Γάλλους, όσο ο καιρός περνούσε και πλησίαζαν στη Μόσχα. Σχεδόν μία εβδομάδα μετά τη μάχη στο Borodino και πιο συγκεκριμένα, στις 15 Σεπτεμβρίου, οι Γάλλοι μπήκαν στη Μόσχα, χωρίς να συναντήσουν ιδιαίτερη αντίσταση, για να αντικρύσουν μια εγκαταλελειμμένη και παραδομένη στις φλόγες πρωτεύουσα. Σύμφωνα με τον Ναπολέοντα, 400 εμπρηστές, που αργότερα συνελήφθησαν, πήραν εντολή από τη ρωσική ηγεσία να εφαρμόσουν την τακτική περί καμένης γης και έκαψαν τα ¾ των σπιτιών, αφήνοντας ανέπαφο το Κρεμλίνο. Οι Γάλλοι, μπαίνοντας στη Μόσχα, είχαν να αντιμετωπίσουν πυρκαγιές, που ήταν εκτός ελέγχου, και χρειάστηκε σχεδόν μία εβδομάδα, για να σβήσουν μερικές από αυτές, κυρίως χάρη στις βροχές.
Επομένως, οι Γάλλοι βρήκαν μια κατεστραμμένη και έρημη πόλη και τότε έγινε αντιληπτό ότι για να φέρουν τον τσάρο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, θα έπρεπε να διέσχιζαν όλη τη χώρα, κάτι το οποίο ήταν ανέφικτο. Οι κουρασμένοι στρατιώτες αντιμετώπιζαν τεράστιο πρόβλημα με τον ανεφοδιασμό τους και ο βαρύς ρωσικός χειμώνας πλησίαζε. Οι Γάλλοι μάταια περίμεναν για λίγο περισσότερο από έναν μήνα τον τσάρο να στείλει κάποια πρόταση ειρήνης. Αντιλήφθηκαν αργά ότι έχαναν τον καιρό τους και δυσχέραιναν τη θέση τους και, έτσι, στις 19 Οκτωβρίου, αποχώρησαν από τη Μόσχα, βλέποντας τις πρώτες νιφάδες χιονιού να πέφτουν στη ρωσική πρωτεύουσα. Ο Ναπολέων κατάλαβε ότι έπρεπε να αποχωρήσει, μην έχοντας τρόφιμα και με τον βαρύ χειμώνα να είναι προ των πυλών. Έτσι, πήρε τον δρόμο της επιστροφής, ο οποίος προμηνυόταν ακόμα δυσκολότερος από όσα είχε βιώσει μέχρι τότε ο γαλλικός στρατός, αφού ελάχιστοι ήταν αυτοί που έφτασαν στη Γαλλία. Με τον τρόπο αυτό, οι Γάλλοι έχασαν τον πόλεμο με τους Ρώσους, χωρίς να έχουν χάσει σε καμία μεταξύ τους μάχη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- history.com, Why Napoleon’s Invasion of Russia Was the Beginning of the End. Διαθέσιμο εδώ
- napoleon.org, Napoleon’s Russian campaign: from the Niemen to Moscow, napoleon.org. Διαθέσιμο εδώ
