Του Γιώργου Κοσματόπουλου,
Η επίσκεψη του ηγέτη ενός κράτους σε ένα άλλο κρίνεται ως επιτυχημένη ή μη, βάσει των στόχων που έχουν τεθεί για αυτή. Το γενικότερο πνεύμα αυτών των στόχων σε κάθε περίπτωση αφορά την εξασφάλιση του μέγιστου δυνατού οφέλους για τη χώρα του σε επίπεδο ουσιαστικό, αλλά και σε αυτό των εντυπώσεων. Σε αυτό το πλαίσιο οφείλει να υπαχθεί και η επίσημη επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στις ΗΠΑ, προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα για το αν και σε ποιο βαθμό εστέφθη αυτό με επιτυχία.
Εν προκειμένω, επιδίωξη του Πρωθυπουργού (όφειλε να) ήταν η αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων σε όλα τους τα επίπεδα. Με την Ελλάδα να επανεπιβεβαιώνει τον ρόλο της ως αξιόπιστου εταίρου της μεγαλύτερης δύναμης παγκοσμίως και την υπερδύναμη αυτή να την αναγνωρίζει ως σύμμαχό της στην Ευρώπη, τα Βαλκάνια, την Ανατολική Μεσόγειο. Έναν σύμμαχο από τον οποίο λαμβάνει, αλλά και του δίνει στήριξη, τηρουμένων πάντα των αναλογιών. Στην κατεύθυνση αυτή, κομβικής σημασίας είναι η δημόσια στήριξη των ελληνικών θέσεων από τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους των ΗΠΑ, καθώς και η εκπομπή, προς πάσα κατεύθυνση, του μηνύματος ότι η Ελλάδα κάθεται στο «τραπέζι των μεγάλων». Ότι βρίσκεται εκεί εκπροσωπώντας όχι μόνο το κράτος της, αλλά και τον απανταχού ελληνισμό, ιδίως των περιοχών αυξημένης στρατηγικής σημασίας και ξεχωριστής συλλογικής συναισθηματικής φόρτισης, όπως η Κύπρος και η Βόρειος Ήπειρος.
Σε ό,τι αφορά το επίπεδο της ουσίας, η ειλικρίνεια και η σοβαρότητα, επιτάσσει σε όλους εμάς που δε δυνάμεθα να έχουμε παρουσία ή εμπιστευτική πληροφόρηση των όσων διημείφθησαν να αποφεύγουμε τις βεβιασμένες και απόλυτες κρίσεις. Το κατά πόσο οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις αναβαθμίστηκαν στην πραγματικότητα και το κατά πόσο προήχθησαν όντως τα ελληνικά συμφέροντα, ιδιαίτερα σε ό,τι έχει να κάνει με τις τουρκικές απειλές και τις εντάσεις στο Αιγαίο και στην Κύπρο, δεν μπορεί να το γνωρίζει παρά ένας μικρός αριθμός ατόμων. Η εξωτερική πολιτική βασίζεται στους συμβολισμούς και τη δημόσια παρουσία, αλλά το μεγάλο παιχνίδι παίζεται πίσω από τις κλειστές πόρτες και σε αυτό συμμετέχουν παράγοντες που ενδεχομένως δεν μπορούμε να διανοηθούμε. Άλλωστε, η πορεία των διεθνών επαφών είναι μία αέναη, δυναμική διαδικασία που δεν μπορεί να περιοριστεί σε ολιγοήμερες επισκέψεις. Το μέλλον, άμεσο και απώτερο, θα δείξει σε ποιο σημείο ισχύος βρίσκεται η Ελλάδα.
Στο επίπεδο των εντυπώσεων πάντως, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης τα πήγε πολύ καλά. Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι ο πήχης που υπερέβη είχε τοποθετηθεί πολύ χαμηλά από τον προκάτοχό του. Αρκούσε σε πρώτη φάση να υπάρξει ένας Πρωθυπουργός, με καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας, στοιχειώδη γνώση βασικών κανόνων διεθνών σχέσεων, πρωτοκόλλου, «επαγγελματικής» εμφάνισης και επικοινωνίας. Ο νυν Πρωθυπουργός έχει γνώση όλων των ανωτέρω και, μάλιστα, σε υψηλό επίπεδο λόγω του περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσε, σπουδών και εμπειρίας από τη διαβίωσή του στο εξωτερικό. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να του αναγνωριστεί, ανεξαρτήτως των λοιπών διαφωνιών που μπορεί κάποιος να έχει μαζί του. Στάθηκε όντως πολύ καλά σε όλες τις δημόσιες εμφανίσεις του, με αποκορύφωμα την ομιλία του στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, όντας και ο πρώτος Έλληνας Πρωθυπουργός που πραγματοποίησε κάτι τέτοιο.
Οι αντιδράσεις των Αμερικανών φάνηκαν θερμές. Το αν όντως τους συνεπήρε ο λόγος και η εν γένει παρουσία του ελέγχεται. Πάντως ήταν διάχυτο στην ατμόσφαιρα που εισέπραξε ο μέσος θεατής, το θετικό κλίμα, το οποίο, βέβαια, απέπνεε και μία κάπως επιτηδευμένη προσπάθεια κολακείας ημών εκ μέρους των Αμερικανών αξιωματούχων, όπως η υποδοχή στο Blair House, η γραβάτα του Μπάιντεν, το «Μπαϊντενόπουλος» κ.α. Το περιεχόμενο του λόγου του ήταν προσεγμένο. Κάποιοι δηλώνουν ότι αναρίγησαν από εθνική υπερηφάνεια, κάποιοι άλλοι τον έψεξαν για τη μη ονομαστική αναφορά στην Τουρκία. Το σημαντικότερο είναι ότι στάθηκε πολύ καλά απέναντι σε ένα ιδιαίτερο ακροατήριο, με τους προβολείς των μεγαλυτέρων ΜΜΕ πάνω του και κινήθηκε σε μια διπλωματική γραμμή, που έδειχνε πως είχε μελετήσει την αμερικάνικη οπτική επί των θεμάτων που έθιξε.
Όποιος πιστεύει ότι ο οποιοσδήποτε Έλληνας Πρωθυπουργός θα πήγαινε ως επίσημος προσκεκλημένος στις ΗΠΑ και θα βροντοφώναζε εντός του Κογκρέσου «φονιάδες των λαών Αμερικάνοι», ζει στον κόσμο του. Ομοίως και όποιος θεωρεί ότι αν οι 9 στις 10 λέξεις του ήταν «Τουρκία», την επομένη οι Αμερικάνοι θα επέβαλλαν στους Τούρκους να σεβαστούν τα ελληνικά δικαιώματα. Εξίσου, βεβαίως, ανίδεοι είναι και οι διάφοροι «μυαλοπώληδες» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που πανηγυρίζουν, διότι η ταύτιση του Κ. Μητσοτάκη με τον Τζο Μπάιντεν στα του πολέμου της Ουκρανίας, εξασφαλίζει την ασφάλεια της χώρας μας έναντι των αναθεωρητικών δυνάμεων. Η δημόσια ομιλία του Μητσοτάκη έγινε στη διπλωματική γλώσσα, όπως επιβαλλόταν. Στα όρια που αντικειμενικά υπάρχουν στη γλώσσα αυτή και στα όρια που επιλέγει ο ίδιος να θέσει χάριν της προώθησης των ημετέρων θέσεων.
Εν κατακλείδι, η επίσκεψη του Κ. Μητσοτάκη στις ΗΠΑ έχει θετικό πρόσημο από επικοινωνιακής άποψης. Στο επίπεδο της εικόνας, φάνηκε η θέση της χώρας μας να βελτιώνεται. Αυτή η «νίκη» επηρεάζει ως έναν βαθμό και τη μάχη της ουσίας, χωρίς, όμως, να την κρίνει. Το πραγματικό σημείο, στο οποίο βρίσκονται οι αμερικανικές σχέσεις και η δύναμη της χώρας μας διεθνώς δεν μπορεί να διακριβωθεί από ένα θερμό χειροκρότημα ενός ξένου ακροατηρίου, από κάποιους ενθαρρυντικούς τίτλους μεγάλων ΜΜΕ και από τη συλλογική ανάγκη μιας μεγάλης μερίδας του ελληνικού λαού να αντλήσει αυτοπεποίθηση από όλα αυτά. Οι προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι μεγάλες και απαιτούν συνεχή εγρήγορση, στρατηγικό σχεδιασμό, κατάλληλους ελιγμούς και διαρκή καταφυγή στις βασικές αρχές των διεθνών σχέσεων, όπως η ιστορική πορεία τις όρισε.
