Του Φίλιππου-Αθανάσιου Μισούλη,
Με το ουκρανικό ζήτημα να μονοπωλεί το ενδιαφέρον της διεθνούς επικαιρότητας και τον πόλεμο να περιορίζεται στα ανατολικά της χώρας, σταδιακά ένα ξεχασμένο γεωπολιτικό ζήτημα αρχίζει να μπαίνει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Πρόκειται για το καθεστώς της Υπερδνειστεριας, μιας περιοχής στα σύνορα της Ουκρανίας με τη Μολδαβία, νομικά αναγνωρισμένης διεθνώς ως τμήμα της δεύτερης, η οποία αυτοανακηρύχθηκε ως ανεξάρτητο κράτος, ήδη από τη δεκαετία του 1990, λίγο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Η περιοχή ανήκε, όπως και ολόκληρη η Μολδαβία, στη Σοβιετική Ένωση και μετά την κατάρρευσή της αρνήθηκε να υπαχθεί στην κυριαρχία της Μολδαβίας, παραμένοντας σε ένα μετέωρο καθεστώς.
Δημογραφικά και γλωσσικά, μοιρασμένη ανάμεσα σε Μολδαβούς, Ουκρανούς και Ρώσους, και πολιτισμικά συνδεδεμένη με τη Ρωσία, ανήκει στη σφαίρα επιρροής της δεύτερης. Σήμερα, παραμένουν στην περιοχή κατά προσέγγιση χίλιοι Ρώσοι στρατιώτες και διακόσιοι χιλιάδες κάτοχοι ρωσικών διαβατηρίων, ενώ οικονομικά υπάρχει πλήρης εξάρτηση από τη Μόσχα. Με τη Μολδαβία να αδυνατεί να θέσει υπό τον έλεγχό της την περιοχή, η οποία λειτουργεί ως de facto ανεξάρτητη εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά και την αδυναμία της να επιβιώσει χωρίς τη ρωσική υποστήριξη, το ζήτημα φαίνεται άλυτο, τουλάχιστον για το προσεχές διάστημα.
Ωστόσο, μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, εμφανίστηκε το σενάριο περί προσάρτησης της περιοχής στη Ρωσία, με τρόπο αντίστοιχο της ρωσικής εισβολής στην ανατολική Ουκρανία. Εντούτοις, η πραγματοποίηση αυτού του ενδεχομένου θα σήμαινε επέκταση του πολέμου στη Μολδαβία αλλά και στα δυτικά παράλια της Ουκρανίας, καθώς η προσέγγιση της περιοχής είναι δυνατή μόνο δια μέσου της νοτιοδυτικής Ουκρανίας και της περιοχής της Οδησσού, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Με την εγκαθίδρυση του ελέγχου της νότιας Ουκρανίας, η Ρωσία θα εξασφάλιζε «μια άλλη διαδρομή» προς την αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας της Μολδαβίας, όπου ήδη εδρεύουν ρωσικά στρατεύματα, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, επιτυγχάνοντας τον πλήρη έλεγχο των ουκρανικών παραλίων της Μαύρης Θάλασσας.
Στο πλαίσιο αυτό, και υπό το πρίσμα ενδεχόμενης ανάφλεξης, η Μολδαβία κατέθεσε επίσημο αίτημα για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με σκοπό τη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας της, αλλά και την προστασία της από ενδεχόμενη απειλή. Οι αρχές της Μολδαβίας είναι ευαίσθητες σε κάθε ένδειξη αυξανόμενων εντάσεων στην Υπερδνειστερία, ιδίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου. Παράλληλα, η Ουκρανία φοβάται ότι η Υπερδνειστερία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ορμητήριο για νέες επιθέσεις στο έδαφός της. «Καλούμε τους πολίτες να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους και να αισθάνονται ασφαλείς», δήλωσε η Πρόεδρος της Μολδαβίας Maia Sandu, μετά από συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Sandu δήλωσε ότι πρόκειται για «προσπάθεια κλιμάκωσης της έντασης» και κατηγόρησε «εσωτερικές διαφορές μεταξύ διαφόρων ομάδων στην Υπερδνειστερία που έχουν συμφέρον να αποσταθεροποιήσουν την κατάσταση».
Υπό το πρίσμα των τελευταίων εξελίξεων, η ένταση στην περιοχή έχει ανέβει εκ νέου επικίνδυνα, μετά από μια σειρά αλλεπάλληλων εκρήξεων εντός του εδάφους της Υπερδνειστερίας. Η Πρόεδρος της Μολδαβίας, Maia Sandu, συγκάλεσε επείγουσα συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Ασφαλείας της χώρας, μετά από δύο εκρήξεις που προκάλεσαν ζημιές σε ραδιοφωνικούς ιστούς σοβιετικής εποχής στην αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας. Τα περιστατικά ήρθαν μετά την αναφορά τοπικών αξιωματούχων για αρκετές εκρήξεις στο Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας, στην πόλη Τιράσπολ, κατά τη διάρκεια δημόσιας αργίας για το ορθόδοξο Πάσχα. Μένει να φανεί, αν οι επιθέσεις αποτελούσαν μεμονωμένα περιστατικά, ή αν το ξεχασμένο επί δεκαετίες ζήτημα της Υπερδνειστερίας θα εξελιχθεί σε θερμό μέτωπο, σε μια εποχή αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Δύσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “Via Southern Ukraine, Russia Eyes “Another Route” to Moldova’s Transnistria”, balkaninsigh.com, διαθέσιμο εδώ
- “Moldova holds urgent security meeting after Transnistria blasts”, aljazeera.com, διαθέσιμο εδώ
- «Υπερδνειστερία: Γιατί είναι σημαντική για την Ρωσία και ο ρόλος της στον πόλεμο της Ουκρανίας», ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Υπερδνειστερία: Ποια είναι η περιοχή που ανεβαίνουν οι εντάσεις και πώς συνδέεται με την Ουκρανία», huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
