Της Αριστονίκης Ντάλντα,
Μετά από αρκετούς κινδύνους, με τους οποίους ήδη είχαν έρθει αντιμέτωποι, ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του βρέθηκαν στο νησί των Κυκλώπων. Μόλις αγκυροβόλησαν το πλοίο, εξερεύνησαν τη στεριά με την ελπίδα να βρουν εφόδια, φαγητό και ποτό, για να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Δεν άργησαν να βρουν ένα κοπάδι με πρόβατα σε ένα μαντρί, έξω από μια τεράστια σπηλιά.
Σύμφωνα με την Οδύσσεια, στη σπηλιά που βρέθηκαν ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του ζούσε ο γίγαντας Πολύφημος. Η σπηλιά βρισκόταν στο μυθικό νησί Θρινακία, αν και κατά κάποιες άλλες εκδοχές πρόκειται για το νησί Σικελία. Υπάρχει μια σύγχυση ως προς την ονομασία του νησιού, καθώς πολλές φορές η Σικελία ταυτίζεται με την Τρινακρία, δηλαδή το νησί με τις τρεις άκρες. Κατά την ελληνική μυθολογία, από την άλλη, η τοποθεσία φημολογείται στη μικρή Ηρακλειά των Κυκλάδων, όπου η σπηλιά του Κύκλωπα παραμένει ένας μυστικός προορισμός.
Οι Κύκλωπες ήταν μυθικά πλάσματα με ένα μάτι στο μέτωπό τους. Ετυμολογικά προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων κύκλος και όψη. Ο Πολύφημος ήταν ο πιο άγριος και επικίνδυνος Κύκλωπας σε ολόκληρο το νησί. Μερικές βιβλιογραφικές πηγές αναφέρουν ότι ήταν ένας από τους σιδηρουργούς που συνέβαλε στο να χτιστεί ο Όλυμπος. Οι Κύκλωπες, τα τερατόμορφα πλάσματα, ήταν γιοι του Ποσειδώνα. Δεν ζούσαν με στοιχεία πολιτισμού και κοινωνικής οργάνωσης, αλλά απομονωμένοι στην ακτή τους και καταβρόχθιζαν όσους πλησίαζαν στο νησί.
Η περιέργεια του Οδυσσέα και των συντρόφων του τους οδήγησε μέσα σε αυτόν τον γιγάντιο χώρο, όπου και βρήκαν σε υπερμεγέθεις αναλογίες σκεύη και ξύλα για φωτιά. Μέσα στη σπηλιά, βρήκαν φρέσκο γάλα και ψωμί. Πιστεύοντας ότι βρήκαν όλα όσα ήταν απαραίτητα, για να συνεχίσουν το ταξίδι τους, ο Οδυσσέας έδωσε την εντολή να μαζέψουν προμήθειες και να αποχωρήσουν από το νησί. Σύντομα όμως, το αρχικό σχέδιό του ανατράπηκε και κινδύνεψαν όλοι. Πριν ακόμα προλάβουν να απομακρυνθούν με τα εφόδια της σπηλιάς, επέστρεψε ο Πολύφημος. Μόλις αντιλήφθηκε την ανθρώπινη παρουσία στον χώρο του, έσπρωξε την τεράστια πέτρα στην είσοδο της σπηλιάς, εγκλωβίζοντας με αυτόν τον τρόπο τον Οδυσσέα και τους άντρες του. Φρόντισε να την τοποθετήσει με τέτοιον τρόπο, ώστε να μην μπορεί να τη μετακινήσει ούτε μια ολόκληρη ομάδα δυνατών αντρών. Ο Πολύφημος είχε σκοπό να φάει όλους τους ανθρώπους, που βρέθηκαν στη σπηλιά του. Την ίδια στιγμή, άρπαξε δυο από τους συντρόφους του Οδυσσέα, που ήταν πιο κοντά σε εκείνον, και τους καταβρόχθισε. Αμέσως μετά, αποκοιμήθηκε σε μια γωνία.
Ο Οδυσσέας ήταν τρομαγμένος και ανήσυχος για τον κίνδυνο που διέτρεχαν στη σπηλιά και όλη τη νύχτα προσπαθούσε να καταστρώσει ένα σχέδιο διαφυγής. Όταν ξημέρωσε, ο Πολύφημος άνοιξε την είσοδο της σπηλιάς, καλώντας τα πρόβατά του. Ορισμένα τα επέστρεψε στο μαντρί, ενώ τα υπόλοιπα τα άφησε να βοσκήσουν. Οι Έλληνες, όμως, παρέμεναν εγκλωβισμένοι. Ο Οδυσσέας, τότε, έθεσε σε εφαρμογή το πανέξυπνο σχέδιό του, προκειμένου να απεγκλωβιστούν από το τέρας. Ο Οδυσσέας προέτρεψε τον Κύκλωπα να πιει κρασί, προκριμένου να μεθύσει, αλλά, αρχικά, εκείνος το αρνήθηκε.
Τότε, επέμεινε έστω για να πιει μια γουλιά, με τη βεβαιότητα ότι θα του αρέσει και θα συνεχίσει να πίνει. Έφερε όλο το κρασί που είχαν εφοδιαστεί σε προηγούμενες στάσεις τους, αποθηκευμένο σε σάκους δέρματος. Ο Κύκλωπας ήπιε αρκετή ποσότητα από το ποτό και, τελικά, του δημιουργήθηκε μια αίσθηση ζαλάδας. Σε αυτό οφειλόταν και το γεγονός ότι το κρασί δεν ήταν αραιωμένο με νερό, όπως συνηθιζόταν. Ο Πολύφημος, τότε, ρώτησε τον Οδυσσέα το όνομά του. Εκείνος, όμως, δεν του αποκάλυψε το πραγματικό του όνομα, αλλά συστήθηκε ως «Κανένας». Ο Πολύφημος του υποσχέθηκε ως χάρη για το κρασί ότι θα είναι ο τελευταίος άντρας που θα καταβροχθίσει. Τότε, ένιωσε την ανάγκη να ξαπλώσει και να κοιμηθεί.
Ο Οδυσσέας και οι άντρες του βρήκαν την κατάλληλη ευκαιρία εκείνη τη στιγμή να ολοκληρώσουν το σχέδιο φυγής τους. Έκοψαν και έκαψαν στις άκρες ένα τεράστιο ξύλο και χτύπησαν απευθείας το μάτι του Κύκλωπα. Ο πόνος ήταν πολύ μεγάλος και σαφώς ο Πολύφημος ούρλιαζε δυνατά, έχοντας πια χάσει την όραση του. Οι Κύκλωπες που ζούσαν κοντά στη σπηλιά του Πολύφημου έτρεξαν αμέσως να δουν και να βοηθήσουν. Όταν ρώτησαν, όμως, τον Κύκλωπα ποιος ευθύνεται για αυτό που του συνέβη, ο Πολύφημος απάντησε ο «Κανένας». Οι υπόλοιποι Κύκλωπες σαφώς παραξενεύτηκαν και απόρησαν με τη συμφορά του Πολύφημου, καθώς εξακολουθούσε να υποστηρίζει ότι τον τύφλωσε ο Κανένας. Όλη τη νύχτα, χωρίς την όρασή του προσπαθούσε να βρει και να σκοτώσει όλους τους Έλληνες, αλλά δεν κατάφερε να βρει κανέναν.
Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του βρίσκονταν όλο και πιο κοντά στον απεγκλωβισμό τους. Το ξημέρωμα, ο Κύκλωπας άνοιξε την πέτρα και άφησε ελεύθερα τα πρόβατά του. Φυσικά, δεν γνώριζε ότι με αυτήν την κίνηση απελευθέρωνε μαζί και τους άντρες του Οδυσσέα. Δεμένοι κάτω από την κοιλιά των προβάτων κατάφεραν να ξεφύγουν, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από κανέναν, αν και ο Πολύφημος μέσω της αφής προσπάθησε να εντοπίσει οποιονδήποτε άλλον προσπαθούσε να ξεφύγει. Δεν άργησε, όμως, να αντιληφθεί την απάτη και με τεράστια οργή βγήκε στην παραλία, προκειμένου να βρει και να σκοτώσει τον «Κανένα» και τους άντρες του.
Έχοντας ήδη επιβιβαστεί στα πλοία, κατάφεραν να απομακρυνθούν άμεσα και πολύ γρήγορα από την ακτή. Μόλις ο Οδυσσέας ήταν σίγουρος, του φώναξε το πραγματικό του όνομα. Τότε, ο Πολύφημος σήκωσε μια τεράστια πέτρα κι αφού τους καταράστηκε, την πέταξε στο σημείο που αντιλήφθηκε τη φωνή του Οδυσσέα. Η πέτρα δεν χτύπησε ποτέ το πλοίο, όμως, προκάλεσε μια μικρή τρικυμία στο σημείο. Ο Πολύφημος ζήτησε από τον Ποσειδώνα, οργισμένος και φοβισμένος, το ταξίδι της επιστροφής τους να είναι ακόμα πιο μακρύ και επικίνδυνο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Greekmythology.com, Polyphemus. Διαθέσιμο εδώ
- Greekmyths-greekmythology.com, Odysseus And The Cyclops. Διαθέσιμο εδώ
- Mixanitouxronou.gr, Σε ποιο νησί βρισκόταν η σπηλιά του γίγαντα Πολύφημου που τύφλωσε ο Οδυσσέας. Στην Σικελία ή την Ηρακλειά των Κυκλάδων; Ποια είναι τα σημάδια. Διαθέσιμο εδώ
- Θρινακίη, λήμμα από: Liddell and Scott. An Intermediate Greek-English Lexicon. Oxford. Clarendon Press. 1889
- Hard, Robin and Herbert Jennings Rose (2020), The Routledge Handbook of Greek Mythology: Partially Based on H.J. Rose’s A Handbook of Greek Mythology, Oxfordshire: Routledge, Taylor & Francis Group
