Του Θάνου Κουλουβάκη,
Από μικρή ηλικία, μου άρεσε ιδιαίτερα να φωτογραφίζω· θα μπορούσε να πει κανείς όχι ακριβώς όσα συνηθίζουμε να βλέπουμε στις λήψεις που κυκλοφορούν μαζικά και λίγο πολύ έχουμε εξοικειωθεί μαζί τους. Ούτε θα μπορούσα να πω ότι τραβούσα – ή τραβάω – ως επί το πλείστον όμορφες φωτογραφίες. Ενδεχομένως να μην μπορώ να το κάνω· να μην πηγαίνει το μάτι μου, στην τελική, σε ωραίες γωνίες, σε καλούς φωτισμούς και ευθυγραμμισμένα κάδρα. Ίσως όμως – και τονίζω την πιθανότητα πίσω από αυτήν τη λέξη – απλώς δεν θέλησα ή δεν κατόρθωσα ποτέ να δομήσω την αυτοέκφρασή μου γύρω από το κοινωνικά όμορφο θέαμα.
Όμως, αν θέλετε να μπείτε στη διαδικασία να κατανοήσετε τον συνειρμό μου, πρέπει να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τη φωτογραφία δεν την αντιμετώπισα ποτέ μονάχα ως ένα μέσο για να παράγουμε ένα αισθητικά ωραίο αποτέλεσμα. Πολύ περισσότερο, την αντιμετώπισα και εξακολουθώ σαφώς να την αντιμετωπίζω ως ένα μέσο αποτύπωσης διαφόρων πραγματικοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι η μηχανή δεν αποτελεί μονάχα ένα εργαλείο για να παράγουμε τέχνη, αλλά και να παρουσιάζουμε την κοινωνική πραγματικότητα. Τώρα ίσως κάποιοι και κάποιες αναρωτηθούν· μα κι αυτό τέχνη δεν είναι; Για να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω, αλλά εν τέλει δεν με απασχολεί ιδιαιτέρως αυτό το ερώτημα. Αυτό που με απασχολεί και με εντυπωσιάζει συνάμα είναι το πόσο μεγάλη δύναμη έχει ο φωτογραφικός φακός στην κοινωνία μας.
Υποθέτω ότι οι περισσότερες και οι περισσότεροι έχετε καταλάβει σε τι αναφέρομαι, όμως επιτρέψτε μου να επεξηγήσω. Συλλογιστείτε πόσες φωτογραφίες έχουν διαμορφώσει την κοινωνική συνείδηση και πόσο εύκολα μπορεί μία λήψη να αλλάξει την οπτική που αντιμετωπίζεται ένα γεγονός από το κοινωνικό σύνολο. Αν σκεφτούμε πώς οι φωτογραφίες έχουν χρησιμοποιηθεί είτε προπαγανδιστικά, είτε ως αποδεικτικά στοιχεία, είτε ως μέσο ευαισθητοποίησης, είτε ακόμα και ως μέσο ενοχοποιητικό σε αρκετές περιπτώσεις, θα καταλάβουμε την κοινωνική δύναμή τους. Θα αντιληφθούμε, δηλαδή, το πόσο έντονα καθορίζουν αφενός την οπτική μας και αφετέρου τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε κομμάτια της καθημερινότητάς μας.
Γι’ αυτό, λοιπόν, είχα και έχω την τάση να φωτογραφίζω κυρίως για να αποτυπώνω – πέραν από το να εκφράζομαι. Με αφορμή αυτό, θεώρησα ότι έχει μεγάλο ενδιαφέρον να εξετάσουμε τα όσα ανέφερα παραπάνω και να σας εισάγω σε μία αντίληψη αναφορικά με τη φωτογραφία που ενδεχομένως δεν είχατε σκεφτεί ή σπουδαιολογήσει· παρ’ όλο που έπειτα από αυτό το κείμενο θέλω να πιστεύω ότι κατανοείτε και μπορείτε να βρείτε κομμάτια αλήθειας σε αυτή. Όχι για να επιβεβαιωθεί η προσωπική μου άποψη – άλλωστε, δεν θα μάθω ποτέ αν συμφωνείτε ή διαφωνείτε – αλλά για να μπείτε στη διαδικασία να σκεφτείτε τα όσα αναλύθηκαν την επόμενη φορά που θα δείτε την εκάστοτε φωτογραφία.
