Της Δήμητρας Καλυκάκη,
Η ινδική λογοτεχνία προσφέρει διαφορετικές οπτικές γωνίες σχετικά με τη γέννηση του Brahmā και τον τρόπο με τον οποίο δημιούργησε τον κόσμο. Μια από τις πιο γνωστές εκδοχές θα αναφερθεί στη συνέχεια, αναδεικνύοντας τα βασικά σημεία της ινδικής μυθολογίας σχετικά με την κοσμογονία.
Αρχικά, ο Brahmā, ο Viṣṇu και ο Shiva αντιπροσωπεύουν τις τρεις κύριες μορφές του θεού στον Ινδουισμό και αποτελούν το Trimurti. Ωστόσο, πριν φθάσουν στη λατρεία αυτών των θεοτήτων, ο κόσμος προέκυψε με τον τρόπο που θα δούμε παρακάτω.
Πριν από όλα τα πράγματα στο κόσμο –σύμφωνα με ινδικές αναφορές– υπήρχε η συνείδηση. Η συνείδηση είχε δυο εγγενή χαρακτηριστικά: τη χαρά και την ευδαιμονία. Η χαρά δεν είναι στάσιμη. Από τη φύση της ήταν διαρκώς δύναμη ενισχυτική. Εφόσον η χαρά δεν ευδοκιμεί στη μοναξιά, ένας άπειρος αριθμός όντων επικεντρώνεται αιώνια γύρω από την αρχική συνείδηση. Αυτά τα άπειρα όντα διαθέτουν ελεύθερη βούληση και είναι ελεύθερα να μην συνεργάζονται με αυτό το σενάριο. Επομένως, υπάρχει μια κατοπτρική εικόνα της πραγματικότητας.
Το βιβλίο Bhāgavata Purāṇa δίνει ένα πλαίσιο, όπου η κεντρική θέση της αρχικής συνείδησης είναι κρυμμένη στο «σκοτάδι», και η περιφερειακή σπίθα της ελεύθερης βούλησης βρίσκεται στο κέντρο.
Μέσα σε αυτό το σκοτάδι, η αρχική συνείδηση επεκτείνεται και γεννιέται ο Puruṣa (το κοσμικό ον, η συνείδηση, η καθολική αρχή). Ο Puruṣa ξαπλώνει εκεί στον «ωκεανό των αιτιών και των δυνατοτήτων». Ενώ είναι μερικώς βυθισμένος στα νερά, ένας άπειρος αριθμός φυσαλίδων εκπνέει από τους πόρους του σώματός του. Ορισμένες ιστορίες απεικονίζουν αυτές τις φυσαλίδες ως «αυγά», συγκεκριμένα, ως χρυσά αυγά. Αυτό συμβαίνει επειδή ένα αυγό είναι κυκλικό και περιέχει μέσα του τα υλικά και τις ενέργειες που απαιτούνται για να δημιουργήσει κάτι νέο. Το αυγό είναι χρυσό, γιατί λάμπει με συνειδητή δύναμη, όντας μια ακτινοβολία από το θεϊκό όλο συνειδητό σώμα του Puruṣa. Αυτά τα αυγά φυσαλίδων είναι τα πρώτα ηλιακά συστήματα που επιπλέουν στον απέραντο ωκεανό της αιτιότητας, το διάστημα.
Τα αυγά απαιτούν σπόρους, πριν δημιουργήσουν οτιδήποτε. Επομένως, o Puruṣa διεισδύει σε καθένα από αυτά. Μέσα σε κάθε αυγό ξαπλώνει ξανά σε έναν «κοσμικό ωκεανό». Ενώ είναι μερικώς βυθισμένο σε αυτόν τον ωκεανό, μέρος του νερού του συγκεντρώνεται στο πάνω, στο οποίο φυτρώνει ένα «λουλούδι λωτού». Τα λουλούδια αναπαράγονται ασεξουαλικά και, επομένως, είναι ένα κατάλληλο όχημα μέσω του οποίου μπορεί να παραδοθεί το πρώτο ον στον κόσμο. Όταν το λουλούδι στην κορυφή αυτού του λωτού άνοιξε τα πέταλά του, ο θεός της δημιουργίας, Brahmā, κάθισε στον κεντρικό του στρόβιλο. Στην αρχή, ο Brahmā δεν ήξερε ποιος ήταν, τι έπρεπε να κάνει ή πώς έπρεπε να το κάνει. Κατέβηκε στο στέλεχος του λωτού, αλλά δεν μπορούσε να βρει το τέλος του. Κοίταξε γύρω του προς όλες τις άλλες κατευθύνσεις και, έτσι, ανέπτυξε πέντε κεφάλια (ανατολικά, δυτικά, βόρεια, νότια και πάνω). Επειδή ο Brahmā γεννήθηκε ασεξουαλικά, ονομάζεται Aja, «αγέννητο» ή «χωρίς συμβατική γέννηση».
Ο θεός Shiva αφαίρεσε ένα από αυτά. Ωστόσο, ο Brahmā δεν μπορούσε να βρει κανένα στοιχείο, για να απαντήσει σε καμία από τις απορίες του. Τότε ο Puruṣa ξεστόμισε μια μόνο λέξη, την οποία ο Brahmā άκουσε ως φωνή από την απεραντοσύνη του διαστήματος: “tapa”. Αυτή ήταν μια οδηγία στον Brahmā: «Να είσαι ακίνητος. Έλεγξε τον εαυτό σου. Να είσαι ταπεινός. Τότε θα καταλάβεις».
Ο Brahmā εξασκούσε την ακινησία και τον αυτοέλεγχο και ως αποτέλεσμα το μυαλό του έγινε δεκτικό σε μια πλήρη μετάδοση γνώσης από τον Viṣṇu. Σε αυτή τη μετάδοση έλαβε όλα όσα χρειαζόταν να γνωρίζει, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου για το πώς να χρησιμοποιήσει τις αρχέγονες ενέργειες που είναι διαθέσιμες μέσα στο «αυγό», για να συγκεντρώσει όλες τις διάφορες μορφές και δημιουργίες του σύμπαντος. Πριν από τον Brahmā, δεν υπήρχε τίποτα άλλο. Όλα όσα υπάρχουν τώρα είναι δημιούργημά του ή μεταγενέστερη δημιουργία της δημιουργίας του. Στα επόμενα χρόνια, ο Brahmā έχασε την τεράστια λατρεία που συγκέντρωνε στο πρόσωπό του, ενώ, ως υπέρτατη θεϊκή οντότητα, οι Ινδοί λάτρευαν το Trimurti, όπου οι κοσμικές λειτουργίες της δημιουργίας, της συντήρησης και της καταστροφής προσωποποιούνται σε μια τριάδα θεοτήτων. Συνήθως, οι ονομασίες είναι αυτές του Brahmā του δημιουργού, του Viṣṇu του συντηρητή και του Shiva του καταστροφέα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Vic DiCara, Vraja Kishor Das (2012), 27 Stars, 27 Gods: The Astrological Mythology of Ancient India, California: Createspace Independent Pub
- Williams, George M. (2003), The Handbook History of Hindu Mythology, California: ABC-CLIO, Inc.
