Της Έλενας Κοντραφούρη,
Η κροταφογναθική διάρθρωση αποτελεί την άρθρωση που συνδέει, και από τις δύο πλευρές, την κάτω γνάθο με τα κροταφικά οστά του κρανίου που εδράζονται μπροστά από τα αυτιά. Το τμήμα της κάτω γνάθου που συμμετέχει στην άρθρωση λέγεται κόνδυλος και το τμήμα του κρανίου που έρχεται σε επαφή με τον κόνδυλο λέγεται κροταφική γλήνη. Ανάμεσα στις δύο αρθρικές επιφάνειες υπάρχει ένας χόνδρος, ο οποίος διευκολύνει τις κινήσεις της άρθρωσης. Έτσι, ενώ η άνω γνάθος παραμένει σταθερή στο κρανίο μας, η διάρθρωση επιτρέπει την κίνηση της κάτω γνάθου και τη σύγκλιση του άνω και κάτω οδοντικού φραγμού, ώστε να πραγματοποιηθεί η μάσηση και η ομιλία.
Η φυσιολογική άρθρωση είναι ελεύθερη πόνου, έχει ανεμπόδιστη, αρμονική και επαρκή κινητικότητα αμφοτερόπλευρα προς όλες τις θέσεις, είναι ελεύθερη θορύβου και συνδυάζεται με ανεμπόδιστη οδοντική σύγκλειση. Οποιαδήποτε διαταραχή σε αυτήν την αρμονία οδηγεί σε σημεία και συμπτώματα δυσλειτουργίας. Ο ασθενής μπορεί να προσέλθει στο οδοντιατρείο με πόνο, είτε εντοπισμένο στην περιοχή είτε αντανακλαστικό, με δυσκολία στη διάνοιξη του στόματος ή υπερκινητικότητα της κάτω γνάθου και με χαρακτηριστικό ήχο, σαν «κλικ», κατά την ανάσπαση ή κατάσπαση της γνάθου. Επειδή, ωστόσο, όλα αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται και σε άλλες παθήσεις, είναι σημαντική η λήψη σωστού οδοντιατρικού και ιατρικού ιστορικού, καθώς και η ακτινογράφηση της περιοχής, προκειμένου να γίνει η σωστή διάγνωση.
Τα αίτια των δυσλειτουργιών είναι συχνά δύσκολο να προσδιοριστούν, διότι μπορεί να προκύπτουν από έναν συνδυασμό παραγόντων. Η εμφάνισή τους ενδέχεται να οφείλεται, αρχικά, σε εκ γενετής ανώμαλη δομή της κροταφογναθικής διάρθρωσης, η οποία δεν επιτρέπει την ομαλή κίνηση της κάτω γνάθου στην κροταφική γλήνη, καθώς μπορεί να υπάρχει αγενεσία, υποπλασία ή υπερπλασία κονδύλου. Επίσης, η δυσλειτουργία των μυών της μάσησης μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές της άρθρωσης, που εκδηλώνονται με παρεμπόδιση στην κίνηση της κάτω γνάθου και με αιφνίδια διαταραχή στην οδοντική σύγκλειση, αλλά και σε βαθύ πόνο που αντανακλά στο πρόσωπο και το στόμα. Η αρθρίτιδα, μία εκφυλιστική πάθηση των οστών, αποτελεί ακόμη ένα αίτιο δυσλειτουργίας της κροταφογναθικής διάρθρωσης. Οι αρθρικές επιφάνειες τρίβονται μεταξύ τους και, λόγω αυτής της τριβής, εμφανίζεται πόνος και ευαισθησία κατά την ψηλάφηση, μειωμένη διάνοιξη, χαρακτηριστικοί ήχοι κατά την κίνηση, καθώς και περιορισμός των λειτουργικών κινήσεων. Τέλος, τα κρανιοπροσωπικά ρωγμώδη κατάγματα και τα νεοπλάσματα επηρεάζουν επίσης τη φυσιολογική λειτουργία της κροταφογναθικής διάρθρωσης και αποτελούν αίτια εμφάνισης συμπτωμάτων στην περιοχή.
Η θεραπεία των δυσλειτουργιών βασίζεται τόσο στον περιορισμό των έξεων και των ενεργειών που εντείνουν τα συμπτώματα όσο και στην άμεση αντιμετώπιση του πόνου. Η σωματοποίηση του άγχους και της ψυχολογικής πίεσης με το «τρίξιμο» ή το «σφίξιμο» των δοντιών αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα και γι’ αυτό ενδείκνυται η χρήση προστατευτικών ναρθήκων κατά την διάρκεια του ύπνου, ώστε να αποφεύγεται η έντονη τριβή των οδοντικών επιφανειών και η άσκοπη καταπόνηση των μασητήριων μυών. Τα μυοχαλαρωτικά, τα αντιφλεγμονώδη και τα αναλγητικά φάρμακα, η εφαρμογή ψυχρών ή θερμών επιθεμάτων στην περιοχή και η μάλαξη της κροταφογναθικής διάρθρωσης αποτελούν, επίσης, αποτελεσματικά μέσα για την προσωρινή καταπολέμηση του πόνου και την ανακούφιση του ασθενούς από τα συμπτώματα.
Η διαταραχή της φυσιολογικής λειτουργίας της κροταφογναθικής διάρθρωσης αποτελεί μία από τις συχνότερες αιτίες προσέλευσης του ασθενούς στο οδοντιατρείο και εμπεριέχει μία ομάδα κλινικών προβλημάτων. Λόγω, όμως, της πολυπλοκότητας της κατάστασης και των πολυπληθών αιτιολογικών παραγόντων, κρίνεται αναγκαία η έγκυρη και ορθή αντιμετώπισή του, ώστε να μη διαιωνιστεί το πρόβλημα και να μην επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό η καθημερινότητα του ατόμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αντωνιάδης, Κ., Αετόπουλος, Ι., Βαχτσεβάνος, Κ., Κεχαγιάς, Ν., & Τηλαβερίδης, Ι. (2016), Παθολογία κροταφογναθικής άρθρωσης. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις
- Τσιχλάκης, Κ., Καραγιάννη, Α., Διαγνωστική και Ακτινολογία Στόματος: Διαγνωστική Στόματος-Γναθοπροσωπική Απεικόνιση. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας
- TMJ disorders, mayoclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
