Της Μυρτώς Κατσούλη,
Το ζήτημα της «κανονικοποίησης», από πλευράς νομικής μεταχείρισης, διαφόρων εκφάνσεων του σεξουαλικού προσανατολισμού έχει εγείρει κατά διαστήματα σοβαρούς προβληματισμούς, όχι μόνο σε θεσμικό, αλλά και σε πολιτικό επίπεδο. Ήδη από το 2008, εντάχθηκε για πρώτη φορά το «σύμφωνο συμβίωσης», το οποίο επέτρεψε στα ετερόφυλα ζευγάρια, αντί για την ήδη προβλεπόμενη σύναψη γάμου – είτε πολιτικού, είτε θρησκευτικού – να προβαίνουν σε μια άλλου είδους συμφωνία με τις ίδιες έννομες συνέπειες. Αυτό το νομοθέτημα αποτέλεσε, στη συνέχεια, το νομικό έρεισμα επί κυβέρνησης Τσίπρα να προχωρήσει το 2015 στη νομική αναγνώριση του συμφώνου συμβίωσης και για τα ομόφυλα ζευγάρια, προσθέτοντας μια πρωτοφανή καινοτομία για τα ελληνικά δεδομένα, η οποία, ωστόσο, δέχτηκε πολλές κριτικές, ιδίως από την Εκκλησία, καθώς μια τέτοια συνθήκη αντίκειται του δόγματος της Ανατολικής Ορθόδοξης Θρησκείας, της επικρατούσας, δηλαδή, στην Ελλάδα.
Ο νόμος, όμως, πέρα από τις εκάστοτε πολιτικές σκοπιμότητες, δεν συνιστά έναν απόλυτο και ακλόνητο βράχο. Έχει πρωτίστως ανθρωπιστικό χαρακτήρα και έρχεται να πλαισιώσει διάφορα κοινωνικά αιτήματα, που εκφράζονται μέσω του αντιπροσωπευτικού συστήματος. Η τουλάχιστον νομική αναγνώριση, επομένως, των ομόφυλων ζευγαριών, ως, πρακτικά, νομικά ισοτίμων με τα ετερόφυλα, αποτέλεσε μια ελπιδοφόρο σκέψη, η οποία, φυσικά, είχε καλλιεργηθεί και εμπεδωθεί εν καιρώ.
Επανερχόμενοι στο σήμερα, εν έτει 2022, και, προς το τέλος της τετραετίας της κυβέρνησης Μητσοτάκη, έρχεται ακόμα μια ρηξικέλευθη τροπολογία επί του νομοσχεδίου «Γιατρός για όλους» του Υπουργείου Υγείας από τον Θάνο Πλεύρη, που αφορά την προστασία της ταυτότητας και της έκφρασης φύλου, στο πλαίσιο της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας. Το καινούριο νομοσχέδιο έρχεται, μεταξύ άλλων, να ποινικοποιήσει τις «πρακτικές μεταστροφής» που, δυστυχώς, εφαρμόζονται ακόμα υπό τη λογική μεταβολής ή καταστολής του σεξουαλικού προσανατολισμού ενός ατόμου.
Πλέον, είναι αρκετά διαδεδομένες, ιδίως στην Αμερική, έννοιες όπως «έκφραση» και «ταυτότητα» φύλου, οι οποίες δεν σχετίζονται αποκλειστικά με τα εγγενώς βιολογικά χαρακτηριστικά, αλλά εντάσσονται στη λογική της «ομπρέλας», κάτω από την οποία τα φύλα δεν είναι πια βιολογικά κατεστημένα, αλλά ένα ευρύτερο φάσμα, το οποίο εξάρεται από κοινωνικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Η έννοια, λοιπόν, «φύλο» λαμβάνει πολλές διαστάσεις, οι οποίες ανταποκρίνονται στο κάλεσμα των καιρών, κυρίως της γενιάς Ζ (γεννηθέντες από το 1990 έως και το 2010) για ευνοϊκότερη μεταχείριση της εν γένει διαφορετικότητας και ιδίως προς προάσπιση της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Ο προβληματισμός, όμως, που γεννάται δεν έγκειται αποκλειστικά στην κατάθεση τροπολογίας από πλευράς του Υπουργείου Υγείας, καθώς, είναι μέλημα κάθε κυβέρνησης να μεριμνά και να ασπάζεται τις ανησυχίες και τις ανάγκες των μελών της κοινωνίας. Ωστόσο, το Σύνταγμα, οι νόμοι, οι κανονιστικές πράξεις και οποιαδήποτε άλλη εκτελεστή πράξη έχουν αυξημένη τυπική ισχύ, γεγονός που τους προσδίδει κύρος και δημιουργεί ένα καθεστώς εμπιστοσύνης και ασφάλειας στον πολίτη. Δεν νοείται, αναλόγως με τα «καπρίτσια» των καιρών, να εκδίδονται γλυκείς νόμοι, που λειτουργούν ψηφοθηρικά, από την άλλη, βέβαια, δεν γίνεται να μην λαμβάνει υπόψη η εκάστοτε κυβέρνηση τις λαϊκές επιταγές. Παρά τον χαρακτήρα του αντιπροσωπευτικού συστήματος, όπου η εξουσία αποδίδεται σε ορισμένα πρόσωπα και οι αποφάσεις λαμβάνονται δια την «ψήφο», είναι καίριο να συμμετέχει ο πολίτης και να επηρεάζει τη θεσμική διαμόρφωση των νόμων που εφαρμόζει.
Το εν λόγω νομοσχέδιο σίγουρα αποσκοπεί στη βελτίωση του ήδη υπάρχοντος συστήματος υγείας και, ιδιαίτερα, στην αναβάθμιση της παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας. Συνάμα, καταδικάζονται συντηρητικές πρακτικές, που μειώνουν ακράδαντα την αξία του ανθρώπου και αλλοιώνουν τον ελεύθερο χαρακτήρα της δημοκρατίας. Εντούτοις, τα πολιτικά κίνητρα ποτέ δεν εκλείπουν από οποιαδήποτε ρύθμιση ή καινοτομία. Σαφώς είναι καλό να επιδιώκεται το συλλογικό συμφέρον και η προστασία των αδυνάμων ατόμων, ωστόσο, αυτή η προοδευτική κίνηση από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν υποστηρίχτηκε από τη ριζοσπαστική αντιπολίτευση, με την ίδια να παρίσταται απλώς κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου, ενώ, κατά την ιδεολογική της κατεύθυνση, θα έπρεπε να το υπερψηφίσει.
Συμπερασματικά, δεν τίθεται ζήτημα κοινωνικής αποδοχής της διαφορετικότητας, εφόσον είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη και καλώς καθίσταται έντονα αντικείμενο σφοδρής διεκδίκησης. Το θέμα είναι ο εκάστοτε νομοθέτης αν θα πρέπει να προσαρμόζεται στις διαφόρων ειδών επιταγές ή να κρίνει πιο αυστηρά τα όποια δεδομένα, προκειμένου να μη μαλακώνει το δίκαιο στα δοκούν των καιρών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πλεύρης: Με τροπολογία απαγορεύονται οι πρακτικές μεταστροφής φύλου, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Βουλή: Με ψήφους της ΝΔ πέρασε το νομοσχέδιο «Γιατρός για Όλους» -Τι θα ισχύει με τον προσωπικό γιατρό, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το νομοσχέδιο «Γιατρός για όλους», hellenicparliament.gr, διαθέσιμο εδώ
