Της Φωτεινής Σίμιντη,
Ο Σκανδιναβός θεός της απατεωνιάς Loki εξέθετε συχνά σε κίνδυνο τους θεούς με τα πειράγματά του. Αν και στη συνέχεια κατάφερνε να τους σώζει με τα επιδέξια κόλπα του και να γλυτώνει κάθε φορά από την οργή τους και την πρόθεσή τους να τον τιμωρήσουν, κάποια στιγμή το παράκανε και αναγκάστηκε τελικά να δεχτεί την ποινή για το πιο σοβαρό από τα εγκλήματά του.
Ο Loki ήταν υπαίτιος για διάφορες συμφορές που είχαν βρει τους θεούς. Για παράδειγμα, ήταν υπεύθυνος για την εξαπάτηση και μετέπειτα την εξαφάνιση της θεάς Idun και των μήλων της νιότης, όπου δίχως αυτά οι θεοί μπορούσαν να υποβληθούν στη φθορά του χρόνου σαν θνητοί. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, ήταν πρόθυμος να θέσει σε μεγάλο κίνδυνο τη ζωή του συντρόφου στην περιπέτεια, Thor, όπως τότε που τον άφησε να αντιμετωπίσει άοπλος τον Γίγαντα του Πάγου, Geirrod, μόνο και μόνο για γλυτώσει ο ίδιος και να εκπληρώσει το χρέος του στον Γίγαντα με σκοπό αυτός να τον ελευθερώσει. Ακόμη, είχε υποσχεθεί το χέρι της θεάς Freya στον γίγαντα που κατασκεύαζε το τοίχος του Asgard, χωρίς η ίδια να το επιθυμεί και όταν έφτασε η στιγμή να πραγματοποιήσει την υπόσχεσή του, υπό την απειλή των υπόλοιπων θεών, ξεγέλασε τον γίγαντα για να σωθεί η θεά. Όμως, η πιο φρικτή του πράξη είχε να κάνει με τον ρόλο που έπαιξε στη δολοφονία του δίκαιου και καλού θεού Balder.
Ο Loki ήταν δυσαρεστημένος, καθώς έβλεπε ότι κανένα από τα όπλα των Aesir δεν μπορούσαν να σκοτώσουν ή να τραυματίσουν τον Balder. Έτσι, με πονηριά μαθαίνει την αδυναμία του θεού και φτιάχνει ένα δόρυ από το φυτό που μπορούσε να τον βλάψει. Το δόρυ αυτό το δίνει στον τυφλό ετεροθαλή αδελφό του Balder, εκείνος του το ρίχνει και τότε ο θεός έπεσε νεκρός. Σαν δεν έφτανε, λοιπόν, αυτό ο Loki δεν συνέδραμε καθόλου στην προσπάθεια που έκαναν οι θεοί για να αναστήσουν τον Balder, αλλά την υπονόμευσε όσο περισσότερο μπορούσε. Από τότε και στο εξής, οι θεοί με το ζόρι ανέχονταν την παρουσία του στο Asgard. Ο Loki είχε ξεπεράσει τα όρια και οι θεοί δεν είχαν άλλη υπομονή να ανέχονται τις απατεωνιές του. Αποκορύφωμα αυτής της κατάστασης ήταν όταν στην γιορτή του Aegir, οι θεοί δεν τον ήθελαν ανάμεσά τους, επομένως, δεν του επέτρεψαν να καθίσει μαζί τους. Τότε, ο Loki θυμωμένος, άρχισε να τους προσβάλλει και να τους χλευάζει έναν προς έναν, προκαλώντας την οργή τους ακόμη περισσότερο. Η υπομονή των θεών πλέον είχε εξαντληθεί κι επιθυμούσαν την τιμωρία του.
Ο Loki, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι προκάλεσε την τύχη του με την συμπεριφορά του, διέφυγε στα βουνά για να κρυφτεί. Στο μεταξύ, οι θεοί τον έψαχναν παντού κάνοντας εκστρατεία για να τον πιάσουν. Με επικεφαλής τον παντοδύναμο Odin, ο οποίος παρακολουθούσε νυχθημερόν από τον υψηλό θρόνο του που βλέπει τα πάντα, μετά από καιρό, τελικά, κατάφερε να τον εντοπίσει. Ο Loki όλο αυτό το διάστημα έκανε τεράστια προσπάθεια για να καταφέρει να παραμείνει κρυμμένος. Έφτιαξε μια καλύβα με τέσσερα μεγάλα παράθυρα για να μπορεί να βλέπει οτιδήποτε περνούσε γύρω του, έτσι ώστε να προλαβαίνει να κρύβεται έγκαιρα, ενώ συχνά έπαιρνε τη μορφή ενός σολομού και παραμόνευε κάτω από τα νερά ενός καταρράκτη που ονομαζόταν Frangursfors. Όμως, όση προσπάθεια κι αν έκανε, τελικά οι θεοί τον βρήκαν.
Εκείνη την μέρα, ο Loki είχε πάρει το λινάρι και το νήμα και δούλευε πάνω στην κατασκευή ενός διχτυού για ψάρεμα. Ξαφνικά ακούει ότι οι θεοί πλησιάζουν την κατοικία του και με γρήγορες κινήσεις πετάει το δίχτυ στη φωτιά και πέφτει στο ποτάμι, παίρνοντας τη μορφή του σολομού. Όταν οι θεοί έφτασαν στο σπίτι του, ο Kvasir, γνωστός για την ταχύτητά του και τις γνώσεις του, εντόπισε στην καυτή χόβολη τα υπολείμματα του καμένου διχτιού και ενημέρωσε τον Odin ότι επρόκειτο για μια εφεύρεση ψαρέματος.
Στη συνέχεια, ο Kvasir, ακολουθώντας το μοντέλο διχτιού στις στάχτες, κατασκευάζει ένα νέο και όλοι μαζί το ρίχνουν στο ποτάμι. Ο Thor κρατούσε το ένα άκρο του διχτιού και οι άλλοι θεοί το άλλο, χωρίς, όμως, αποτέλεσμα. Ο πονηρός θεός είχε πηδήξει πάνω από το δίχτυ μέσα στον καταρράκτη. Τότε, ο Thor ξεκίνησε να περπατά μέσα στο ρεύμα του ποταμού, ενώ οι άλλοι θεοί το έσυραν. Ο Loki βλέποντας ότι δεν έχει πολλές επιλογές, αποφασίζει να κάνει ένα άλμα για να πηδήξει πάνω από το δίχτυ, όμως, δεν είχε υπολογίσει ότι ο Thor θα τον έπιανε. Πράγματι, ο θεός την βροντής, έπιασε το ψάρι και το κρατούσε τόσο σφιχτά από την ουρά, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να δραπετεύσει.
Οι θεοί αφού έπιασαν τον Loki, τον έσυραν χωρίς συμβιβασμούς σ’ ένα σπήλαιο, όπου εκεί τον τοποθέτησαν πάνω σε τρεις αιχμηρούς βράχους, ανοίγοντας μια τρύπα στον καθέναν από αυτούς. Έχοντας αιχμαλωτίσει, επίσης, και δύο από τα παιδιά του, μεταμόρφωσαν το ένα σε λύκο, ο οποίος κατασπάραξε το δεύτερο. Στη συνέχεια, οι θεοί έφτιαξαν «σχοινιά» από τα έντερά του, με τα οποία έδεσαν τον Loki στα σημεία που τρύπησαν τους βράχους, και αφού τελείωσαν μ’ αυτό, μετέτρεψαν τα «σχοινιά» σε σιδερένιες και πολύ βαριές αλυσίδες. Έπειτα, η Skadi πήρε ένα φίδι και το κρέμασε από πάνω του με τέτοιο τρόπο, ώστε το δηλητήριό του να στάζει στο πρόσωπο του θεού σταγόνα σταγόνα. Όμως η Siguna, η γυναίκα του Loki, δεν τον εγκατέλειψε. Καθισμένη δίπλα του κρατούσε ένα δοχείο, στο οποίο μέσα έπεφταν οι σταγόνες από το δηλητήριο, και το άδειαζε, όταν αυτό γέμιζε. Καθώς, όμως, το έκανε αυτό, το δηλητήριο έπεφτε πάνω στον Loki. Αυτό τον έκανε να ουρλιάζει με φρίκη και να στρίβει το σώμα του τόσο βίαια, ώστε ολόκληρη η γη να σείεται. Αυτή η εξήγηση αποδιδόταν στο φυσικό φαινόμενο του σεισμού.
Σε αυτή τη φοβερή φυλακή θα παραμείνει ο θεός μέχρι το Ragnarok. Τότε, επρόκειτο να αναδυθεί και να ηγηθεί της στρατιάς του κακού στην τελική της μάχη με τους θεούς. Εκεί θα συναντήσει το τέλος του από τα χέρια του θεού Heimdall.
Μελετώντας τον μύθο αυτό, καθώς φτάνουμε στην τιμωρία του θεού, είναι αδύνατον να μην μας έρθουν συνειρμικά στο μυαλό ιστορίες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας που παρουσιάζουν ομοιότητες. Για παράδειγμα, ο μύθος του Προμηθέα, του Σίσυφου και του Τάνταλου είναι κάποιες από αυτές. Αν και ο καθένας από αυτούς τιμωρήθηκε για εντελώς διαφορετικούς λόγους, οι μύθοι συγκλίνουν στο γεγονός ότι αυτές οι μυθολογικές προσωπικότητες καταδικάστηκαν σε αιώνιες βασανίστηκες τιμωρίες, από τις οποίες ήταν ακατόρθωτο να ξεφύγουν. Έτσι, λοιπόν, στη μυθολογία όσοι εγκληματούν, πάντα έρχονται αντιμέτωποι με τις συνέπειες των πράξεών τους. Ακόμη και ο θεός Loki, ο οποίος συνέχεια εξέθετε τους υπόλοιπους θεούς σε κίνδυνο και πάντα τη γλύτωνε, ήρθε η στιγμή όπου καταδικάστηκε και, εν τέλει, τιμωρήθηκε σκληρά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Abigail M. et. al. (ed.), (2018), The Mythology Book: Big Ideas Simply Explained, London: Dorling Kindersley Limited
- Cortell A., (2006), The Ultimate Encyclopedia of Mythology, London: Hermes House
- Mercatante A. S., Dow J.R., (2009), The Facts on File Encyclopedia of World Mythology and Legend, 3d edition, New York: Facts On File Inc.
