Της Μυρτώς Κατσούλη,
Ο θεσμός της καλής και χρηστής διοίκησης ενός κράτους είναι το βασικό του εργαλείο για τη ρύθμιση των εσωτερικών υποθέσεων και την εν γένει διαχείριση των όποιων προβλημάτων προκύπτουν και παρακωλύουν τη σχέση διοίκησης και πολίτη. Ο ορθολογικά προγραμματισμένος και επιμελώς οργανωμένος χώρος, μέσα στον οποίο η δημόσια εξουσία αναλαμβάνει το έργο της διοίκησης, είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας της διατήρησης και εξέλιξης της κοινωνίας. Καθώς, είναι πολύ σημαντικό να μπορούν οι κρατικές δομές να επιτρέπουν στον πολίτη την άμεση εξυπηρέτησή του, τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του και, συνάμα, τη δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών, σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο.
Η δημόσια διοίκηση είναι ταυτόσημη έννοια με το κράτος, αφού έτσι ιδρύονται, συγκροτούνται και λειτουργούν τα όργανα της διοίκησης, για τη μεθοδικότερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση της ελληνικής εδαφικής επικράτειας. Κάθε διοικητικό όργανο αναλαμβάνει τη θεσμική αρμοδιότητα να δράσει σε συγκεντρωτικό ή αποκεντρωτικό επίπεδο. Η διάκριση μεταξύ συγκεντρωτικών και αποκεντρωτικών διοικητικών οργάνων εξυπηρετεί την καλή κατανομή των διοικητικών υποθέσεων, ιδίως όσων αφορούν ορισμένη περιοχή, όπως, για παράδειγμα, ένας δήμος ή, αλλιώς, ένας Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Και ένας ΟΤΑ μπορεί να ενεργεί αποφασιστικά και με δική του πρωτοβουλία – αυτοτέλεια, ώστε να δίνεται η δυνατότητα άμεσης επίλυσης διαφόρων δημοτικών θεμάτων, τα οποία δεν μπορεί οργανωτικά, αλλά και λειτουργικά, να απασχολούν, για παράδειγμα, ένα Υπουργείο.
Ένας δήμος, λοιπόν, διαθέτει την ευχέρεια να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και δράσεις, προκειμένου να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης των μελών που συναπαρτίζουν μια δημοτική κοινότητα. Μπορεί να οργανώνει κοινωφελείς δράσεις, όπως διοργάνωσε το φετινό Πάσχα ο Δήμος Πειραιά την κοινωνική δράση παροχής πασχαλινών δώρων στα δικαιούχα παιδιά της Κοινωφελούς Δημοτικής Επιχείρησης Πειραιά. Φυσικά, ένας δήμος δεν αναλαμβάνει αποκλειστικά δράσεις παροχής διαφόρων υπηρεσιών, αλλά μπορεί και να προβάλει αιτήματα −ως αυτοτελές διοικητικό όργανο– σε ιεραρχικά ανώτερα, όπως η περιφέρεια ή μια Γενική Διεύθυνση, με σκοπό, πάντα, την ικανοποίηση των τοπικών συμφερόντων. Επιπλέον, είναι αρκετά συχνό οι δήμοι να συνεργάζονται και να διεκδικούν από κοινού κυβερνητικές ενέργειες, όπως συνέβη κατά την έκτακτη συνέλευση των Δήμων Θεσσαλονίκης, οι οποίοι αιτήθηκαν την άμεση εφαρμογή σχεδίων δράσης, προκειμένου για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία, για να διατηρηθούν ακέραιοι οι δημοτικοί προϋπολογισμοί, ώστε να μη χρειαστεί να κλείσουν ζωτικές υποδομές λόγω του υψηλού κόστους συντήρησης.
Σε κάθε περίπτωση, η αποκεντρωμένη διοίκηση επιτρέπει την εδαφική οργάνωση μιας επικράτειας, καθώς, έτσι, ενισχύεται περισσότερο η ατομική δράση και προτροπή για άμεση και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των θεμάτων μιας κοινότητας. Φυσικά, οι μικρές ενέργειες ενός δήμου –πάντα σε σχέση με το μέγεθος της διαχείρισης ενός γενικότερου εθνικού προβλήματος που αναλαμβάνει η εκάστοτε κυβέρνηση– συνεισφέρουν σημαντικά στην καλή κρατική λειτουργία. Διότι, είναι σχεδόν ανέφικτο η πολιτική εξουσία να γνωρίζει και να ανταποκρίνεται στα διάφορα τοπικά θέματα, τα οποία μπορούν κάλλιστα να διεκπεραιωθούν στο πλαίσιο της δημοτικής δραστηριότητας. Μάλιστα, κάθε δήμος μπορεί με τη σωστή κατανομή των οικονομικών του καταστάσεων να αντιμετωπίζει ζητήματα περιβαλλοντικά, υγειονομικά, εθελοντικά, κοινωφελή, προστασίας ζώων και πολλά άλλα.
Συμπερασματικά, είναι καίριο να τονισθεί τόσο η σημασία της ιεραρχικά αποκεντρωμένης διοίκησης όσο και η συμβολή των θεσμικά μικρότερων διοικητικών οργάνων στην εν γένει κρατική λειτουργία, η οποία όχι μόνο δεν περιορίζεται από την ανάληψη πρωτοβουλιών, αλλά και διανθίζεται με αποτελεσματικές πράξεις που βοηθούν το κράτος να λειτουργήσει, όταν το ίδιο δεν μπορεί να αναλάβει την επίλυση ενός ζητήματος. Εξάλλου, με εφόδιο τη διοικητική αυτοτέλεια ενός ΟΤΑ και την κατάλληλη οικονομική αξιοποίηση των δημοτικών εσόδων να αναβαθμιστούν ολόκληρες περιοχές, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής από μόνες τις ατομικές ενέργειες, ειδικά όταν το κράτους δικαίου κωλύεται να εκτελέσει τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η έκτακτη Συνάντηση Δημάρχων επιβεβαίωσε ότι το ψήφισμα του Συνεδρίου της Θεσσαλονίκης εξακολουθεί να αποτελεί τη βάση των διεκδικήσεων της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού από την Κυβέρνηση, kede.gr, διαθέσιμο εδώ
- Δράσεις Εθελοντισμού, dhmoi.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πασχαλινές δράσεις και κoινωνικές πρωτοβουλίες των Δήμων, Νάσος Μπράτσος, ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
