Της Αιμιλίας Δρακάκη,
Πρόκειται για τη μεταφορά της γαλλικής ταινίας του 2014 La famille Bélier, η οποία τοποθετεί την ίδια ιστορία στη Μασαχουσέτη των Ηνωμένων Πολιτειών. Τη βραδιά της 94ης απονομής των βραβείων Όσκαρ, κατάφερε να κερδίσει βραβεία και για τις τρεις κατηγορίες, στις οποίες είχε λάβει υποψηφιότητα: Καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου, Β’ Ανδρικού ρόλου, καθώς και Καλύτερης Ταινίας. Μια ανεξάρτητη παραγωγή που τελικά αγοράστηκε από τη συνδρομητική υπηρεσία του Apple TV+ για το ποσό-ρεκόρ των 25 εκατ. δολαρίων, άλλαξε την ιστορία για τις ταινίες που διανέμονται αποκλειστικά από τέτοιες πλατφόρμες και πλέον λαμβάνουν σημαντική αναγνώριση, αλλά και διακρίσεις ανάμεσα στα υπόλοιπα κινηματογραφικά έργα. Το CODA του 2021 υπήρξε η έκπληξη της φετινής χρονιάς, ενώ ανεξάρτητα από τη σχετικά «ήπια» ιστορία που επιλέγει να διηγηθεί, καταφέρνει, τελικά, να αγγίξει και να συγκινήσει τον θεατή.
Ως παιδί κωφών ενηλίκων (Child Of Deaf Adults), η 17χρονη Ruby έχει αφιερώσει την καθημερινότητά της στον ρόλο της ως διερμηνέας για την οικογένειά της, ενώ συμμετέχει πολύ ενεργά και στον βασικό βιοπορισμό τους, το ψάρεμα. Παράλληλα, προσπαθεί να εξισορροπήσει τη σχολική, κοινωνική και προσωπική της ζωή, με όλα τα άγχη και τις δυσκολίες που προκύπτουν, τόσο από το νεαρό της ηλικίας της όσο και από το γεγονός ότι είναι το μόνο μέλος με ακοή στην οικογένεια. Χωρίς να το θέλει, η Ruby έχει ένα μυστικό: λατρεύει να τραγουδάει. Και ενώ η ίδια φαίνεται πλέον απόλυτα εναρμονισμένη με τα αυξημένα καθήκοντά της, όταν εμφανίζεται η προοπτική να ακολουθήσει το όνειρό της και να σπουδάσει μουσική στο κορυφαίο πανεπιστήμιο του Berklee, η Ruby αρχίζει να σκέφτεται έντονα το μέλλον της μακριά από τη ζωή που έως τώρα γνώριζε.
Η ταινία στο σύνολό της αγγίζει θέματα όπως η ενηλικίωση, οι οικογενειακοί δεσμοί, και, φυσικά, η αναπηρία. Από τη μία, η νεαρή πρωταγωνίστρια μεγαλώνει και προσπαθεί να ανακαλύψει τον εαυτό της και να δημιουργήσει το μέλλον της, χωρίς να βασίζεται αποκλειστικά στην παρουσία της οικογένειάς της. Από την άλλη, τα υπόλοιπα μέλη καλούνται να υποστηρίξουν αυτή την προσπάθεια και να καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στην καθημερινότητά τους υπό τις νέες αυτές συνθήκες. Όλα αυτά, βέβαια, συμβαίνουν υπό το πρίσμα της κώφωσης των γονέων και του μεγαλύτερου αδελφού της Ruby, το οποίο και αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, το ενδιαφέρον κομμάτι του συγκεκριμένου έργου.
Το CODA δεν ξεφεύγει σε καμία περίπτωση από τα αναμενόμενα κλισέ μίας αμερικανικής νεανικής ταινίας. Παρ’ όλα αυτά, καταφέρνει να παρουσιάσει με πολύ ήσυχο και απλό τρόπο τη ζωή της οικογένειας Rossi, χωρίς να υπερτονίζει την κώφωση για την εξέλιξη της πλοκής. Βλέπουμε τα μέλη της οικογένειας να εργάζονται όλοι μαζί, να συζητούν μετά το γεύμα, να διαφωνούν, να διασκεδάζουν, όπως κάθε άλλη οικογένεια που ίσως γνωρίζουμε. Οι γονείς της Ruby, Frank και Jackie, είναι ένα ζευγάρι της διπλανής πόρτας, με θέματα και προβληματισμούς πέρα από την κώφωσή τους. Το ίδιο ισχύει και για τον μεγαλύτερο αδελφό της, Leo, όπου και αυτός με τη σειρά του ως νεαρός κυνηγάει διαρκώς ευκαιρίες και εμπειρίες.
Οι Rossi μπορεί να αντιμετωπίζουν καθημερινά εμπόδια και δυσκολίες στις επαφές τους με τον έξω κόσμο, όμως δεν έχουν μάθει να ζουν με την αδικία. Αντιδρούν, διεκδικούν και στο τέλος της ημέρας κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν ο ένας για τον άλλον. Το δέσιμο μεταξύ τους είναι ισχυρό και έχουν ανάγκη να λειτουργούν ως ομάδα. Γι’ αυτό και όταν η Ruby αποφασίζει να φύγει μακριά τους, ώστε να κυνηγήσει τα όνειρά της, η ισορροπία που είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν έως τότε καταρρέει. Αυτό συμβαίνει επειδή, αφενός, ως το μοναδικό μέλος με ακοή, η Ruby αποτελεί τον διαμεσολαβητή για όλες τις υποθέσεις της οικογένειας και, αφετέρου, το πάθος της για τη μουσική δεν μπορεί να γίνει κατανοητό και αποδεκτό από τους γονείς της. Ίσως αυτό ήταν αναμενόμενο;
Με αυτήν την ιδιαίτερη συνθήκη, θεωρώ πως το CODA αγγίζει και το θέμα της αποδοχής των επιλογών των παιδιών από τους γονείς, καθώς παίρνει το ζήτημα της κατανόησης και το τοποθετεί με ξεκάθαρα πρακτικό και πλέον αντιληπτό τρόπο απέναντι από τον θεατή. Οι γονείς της Ruby δεν καταλαβαίνουν την ανάγκη της κόρης τους να ασχοληθεί με τη μουσική, γιατί απλά δεν μπορούν να την ακούσουν. Ακόμη και η ίδια δεν είναι σίγουρη για το αν πράγματι έχει ταλέντο, καθώς δεν μπορεί να λάβει κάποιου είδους επιβεβαίωση από το στενό της περιβάλλον. Ως από μηχανής θεός εμφανίζεται ο δάσκαλος της χορωδίας του σχολείου, ο οποίος προσφέρει στη Ruby τη δυνατότητα να κάνει μαθήματα και να διεκδικήσει υποτροφία, ώστε να συνεχίσει τις σπουδές της.
Τα πράγματα περιπλέκονται, όταν, έπειτα από ορισμένα επαγγελματικά προβλήματα, οι γονείς της Ruby αποφασίζουν να ξεκινήσουν τη δική τους ανεξάρτητη επιχειρηματική δραστηριότητα, κάτι που απαιτεί ακόμα μεγαλύτερη βοήθεια από το νεαρό κορίτσι, το οποίο αναγκάζεται να μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στις οικογενειακές επαγγελματικές υποχρεώσεις και τα μαθήματα μουσικής.
Χωρίς να θέλω να «προδώσω» την κατάληξη της ταινίας, είναι προφανές ότι στο τέλος όλα εξελίσσονται με τον επιθυμητό τρόπο και όλοι είναι ευχαριστημένοι. Βέβαια, για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, όλοι οι χαρακτήρες χρειάστηκε να κάνουν αρκετές υποχωρήσεις και να προσπαθήσουν να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον με τον δικό τους μοναδικό τρόπο ο καθένας, χαρίζοντας έτσι στον θεατή τις δύο πιο συγκινητικές, κατά τη γνώμη μου, σκηνές ολόκληρου του έργου.
Το CODA σίγουρα δεν είναι μία ταινία πρωτοποριακή για την έβδομη τέχνη, ούτε έχει να προσθέσει κάτι ιδιαίτερο όσον αφορά τη θεματολογία ή τις κινηματογραφικές τεχνικές. Ωστόσο, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα για την αντιπροσώπευση της κοινότητας των κωφών. Επιπλέον, εντοπίζει και αναδεικνύει τις ελλείψεις και παραλείψεις από την πλευρά της κοινωνίας, αλλά και του κράτους, όσον αφορά την ομαλή ενσωμάτωσή τους σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής, επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και καθημερινότητας.
Το γεγονός, μάλιστα, ότι επιλέχθηκαν κωφοί ηθοποιοί για τους αντίστοιχους ρόλους, ελπίζω να εγκαινιάσει μία νέα εποχή καλλιτεχνικής δημιουργίας, η οποία θα ασχολείται με περισσότερα κοινωνικά ζητήματα, θα συμβάλλει στην ενημέρωση και την παιδεία του θεατή, ενώ θα χρησιμοποιεί όλα τα διαθέσιμα πρόσωπα και μέσα με έξυπνο τρόπο, ώστε να υπάρχει ισότιμη και δίκαιη αντιπροσώπευση και να αποδίδονται τα θέματα με ακόμη πιο ειλικρινή και αυθεντικό τρόπο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “Coda”, apple.com, διαθέσιμο εδώ
- “Coda”, imbd.com, διαθέσιμο εδώ
- Γιατί το “Coda” άξιζε να πάρει το Όσκαρ καλύτερης ταινίας, athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
