Του Θοδωρή Μπουλούμπαση,
Η διαχείριση κινδύνων αποτελεί βασικό παράγοντα στη στρατηγική διαχείριση κάθε οργανισμού ή εταιρείας. Είναι οι συντονισμένες ενέργειες που γίνονται για την καθοδήγηση και τον έλεγχο του οργανισμού, όσον αφορά τον κίνδυνο. Στα περιεχόμενά της εντάσσονται ο εντοπισμός, η αναγνώριση, ανάλυση και αξιολόγηση σε γεγονότα και πιθανές αιτίες, την αποτίμησή του, και, τέλος, τις δραστηριότητες που γίνονται για την αντιμετώπιση και τον μετριασμό του. Αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι η έννοια του κινδύνου είναι εντελώς διαφορετική από αυτή του ρίσκου. Ο κίνδυνος είναι πάντα κάτι το αρνητικό, ενώ το ρίσκο θετικό ή αρνητικό. Πιο συγκεκριμένα, αποτελεί την απόκλιση από το αναμενόμενο, που μπορεί να δημιουργήσει ενδεχομένως και ευκαιρίες εκτός από απειλές.
Μία ακόμα σημαντική διαφορά από την έννοια του κινδύνου είναι πως είναι δυνατό να ποσοτικοποιηθεί, με τη βοήθεια κατάλληλων εργαλείων από τις επιστήμες της Στατιστικής και της Πληροφορικής. Αντιθέτως, ο κίνδυνος «αιωρείται» απλά ως μία αβεβαιότητα, δεν συνοδεύεται από αριθμούς. Έχει γίνει πλέον αντιληπτό στις διοικήσεις των εταιρειών το γεγονός ότι η απόδοσή τους και η βέλτιστη λειτουργία τους επηρεάζεται από αρκετές πηγές κινδύνου (πιστωτικό, λειτουργικό, αγοράς), αλλά και απρόβλεπτα γεγονότα διεθνούς εμβέλειας (black-swans). Παλαιότερα, η ίδρυση ενός τμήματος Risk Management γινόταν με σκοπό τη συμμόρφωση στο κανονιστικό περιβάλλον, με την πορεία του χρόνου, όμως, φάνηκαν τα επιχειρησιακά τους πλεονεκτήματα και αποδείχθηκε πως οι επιπτώσεις από δυσμενή οικονομικά συμβάντα ήταν μικρότερες σε εταιρίες με ειδίκευση στον τομέα αυτόν.
Η μονάδα διαχείρισης κινδύνων βρίσκεται καθημερινά «δίπλα» σε όλο το οργανόγραμμα της εταιρείας, βοηθώντας ενεργά με εκπαιδευτικές παρεμβάσεις προς τους εργαζόμενους, υποστηρίζει συνεχώς τη Διοίκηση και αναφέρεται σε αυτήν, με τα λεγόμενα “Risk Reports”. Εμπλέκεται ενεργά στη χάραξη και ανάπτυξη στρατηγικής και είναι υποχρεωμένη ανά πάσα στιγμή να παρουσιάσει στο Διοικητικό Συμβούλιο όλο το φάσμα των κινδύνων, στο οποίο είναι εκτεθειμένη η εταιρεία. Φροντίζει να ελαχιστοποιηθούν τα απρόβλεπτα, κυρίως χρηματοοικονομικά γεγονότα, και, σε περίπτωση που πραγματοποιηθούν, η αποστολή της είναι η γρήγορη επαναφορά σε κανονική λειτουργία και ο περιορισμός των απωλειών.
Οι βασικές κατηγορίες κινδύνου που έχει να αντιμετωπίσει μια μονάδα Risk Management είναι οι εξής:
- Operational Risk: Ο κίνδυνος, δηλαδή, που προκύπτει από σφάλματα, αστοχίες στον προγραμματισμό και στην εκτέλεση του έργου της εταιρείας, λογιστικά λάθη, σφάλματα εκτέλεσης συναλλαγών. Δεν είναι λίγες οι φορές που λόγω δόλου κραταιές επιχειρήσεις οδηγήθηκαν στην καταστροφή. Αξίζει να αναφερθεί το παράδειγμα της Foli Follie, ένας συνδυασμός των όσων προαναφέρθηκαν, μία κραυγαλέα περίπτωση κακού Risk Management.
- Market Risk: Ο κίνδυνος απώλειας της αξίας των χρηματοπιστωτικών μέσων που διαθέτει μια εταιρεία (αξία μετοχών, ομόλογα, παράγωγα), ο οποίος μπορεί να εμφανιστεί λόγω αλλαγών του χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος (επιτόκια, συναλλαγματικές ισοτιμίες).
- Credit Risk: Ο πιστωτικός κίνδυνος προκύπτει σε περίπτωση που το αντισυμβαλλόμενο μέρος, ένας πελάτης για παράδειγμα, εάν αθετήσει τις υποχρεώσεις πληρωμής του. Η πιστωτική ικανότητα του αντισυμβαλλόμενου είναι αβέβαιη και μπορεί να μεταβάλλεται ανάλογα με τις αλλαγές που συντελούνται στην αγορά. Ο αριθμός και η ποιότητα των κινδύνων, λοιπόν, συνθέτουν ένα «ναρκοπέδιο» στο περιβάλλον της εταιρείας, καθιστώντας απαραίτητη την ύπαρξη ενός σωστού και άρτια στελεχωμένου τμήματος διαχείρισής τους.
Συνοψίζοντας, το αποτέλεσμα που εκρέει είναι πως το Risk Management αποτελεί έναν ακρογωνιαίο λίθο στην επιτυχημένη πορεία ενός οργανισμού, η εύρυθμη λειτουργία του μεγιστοποιεί το συγκριτικό πλεονέκτημα της εταιρείας έναντι των ανταγωνιστών της. Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως, ειδικά στην εποχή μας (Covid-19, πολεμικές συγκρούσεις), το χρηματοπιστωτικό παγκόσμιο περιβάλλον είναι ρευστό, τα «βήματα» που γίνονται από πλευράς επιχειρήσεων πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεχτικά, φιλτραρισμένα από ικανούς Risk Managers, και η διαχείριση κινδύνων και απειλών, εντός και εκτός του εταιρικού περιβάλλοντος, είναι πιο σημαντική από ποτέ άλλοτε.
