Της Λαμπρινής Μπάντου,
Με το νέο νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή τέλη Μαΐου και θα ψηφιστεί στις αρχές καλοκαιριού, για τα καταπατημένα ακίνητα και εκτάσεις του Δημοσίου, προβλέπεται ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου της διαδικασίας εξαγοράς των ακινήτων αυτών, από πρόσωπα που τα κατέχουν. Το Υπουργείο Οικονομικών (Υπ. Οικ.) προχωρά στην αξιοποίηση των ακινήτων του Δημοσίου, τα οποία δεν έχουν ενταχθεί στην ΕΤ.Α.Δ. (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου), αλλά και στην τακτοποίηση των κατεχόμενων και ανταλλάξιμων κτημάτων (καταπατημένα), παρέχοντας τη δυνατότητα σε χιλιάδες πολίτες να αποκτήσουν οριστικούς τίτλους ιδιοκτησίας στα ακίνητα που κατέχουν αυθαίρετα έναντι εύλογου τιμήματος.
Το φαινόμενο της καταπάτησης δημόσιας περιουσίας αποτελεί χρόνιο ζήτημα, όπως και η δημόσια περιουσία, καθώς βασικό πρωτότυπο τίτλο ιδιοκτησίας για το Δημόσιο αποτελεί η διαδοχή από το τουρκικό δημόσιο, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827). Έχει απασχολήσει τις κυβερνήσεις ήδη από το 1995 και μετά, όπου με τη σύνταξη πολλών νομοσχεδίων επιδίωξαν να νομιμοποιήσουν τα καταπατημένα ακίνητα, αλλά καμία δεν έχει καταφέρει να το ρυθμίσει.
Ειδικότερα, με το νέο νομοσχέδιο, οι αυθαίρετοι κάτοχοι και νομείς των δημοσίων εκτάσεων θα έχουν το δικαίωμα να εξαγοράσουν, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, από το κράτος εδαφικές εκτάσεις που καταπάτησαν έναντι τιμήματος, το οποίο θα υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και με ποσοστό έκπτωσης, το οποίο θα υπολογίζεται ανάλογα με τη χρονική διάρκεια της καταπάτησης, το είδος και το μέγεθος του ακινήτου και την οικονομική κατάσταση του καταπατητή.
Όσον αφορά τη χρονική διάρκεια της κατοχής του καταπατημένου ακινήτου, ορόσημο θα είναι για την παρούσα ανάλυση το 1970 ή το 1980. Δηλαδή, για να εγείρει κάποιος αξιώσεις εξαγοράς καταπατημένου ακινήτου θα πρέπει να αποδείξει ότι έχει στην κατοχή του το δημόσιο ακίνητο πάνω από 50 χρόνια, με έτος βάσης το 1970, ή πάνω από 40 χρόνια, με έτος βάσης το 1980, ενώ για όσους έχουν καταπατήσει δημόσια ακίνητα μετά το 1970 ή το 1980, δεν υπάρχει δικαίωμα εξαγοράς, αλλά θα προβλέπεται η απομάκρυνσή τους από τα παρανόμως καταπατημένα ακίνητα, αλλά και η επιβολή προστίμου.
Όσον αφορά το μέγεθος των ακινήτων που έχουν καταπατηθεί, δικαίωμα εξαγοράς θα προβλέπεται για μικρές εκτάσεις που γειτνιάζουν με τις οικίες ή τα συμφέροντα των καταπατητών. Δεν πρόκειται να αποδοθούν μεγάλες στρεμματικές εκτάσεις, ενώ ενδέχεται να προστεθούν διατάξεις αποκλεισμού εκτάσεων από τη ρύθμιση, ακόμα και αν πληρούνται οι προϋποθέσεις από τους παράνομους καταπατητές, για χάρη του δημοσίου συμφέροντος.
Μία ακόμα προϋπόθεση εξαγοράς είναι το ύψος του τιμήματος, που θα διαμορφώνεται με βάση κοινωνικά κριτήρια. Για τους πολίτες με αποδεδειγμένη οικονομική αδυναμία, για ευπαθείς ομάδες (πολύτεκνοι, ανάπηροι) και για τις περιπτώσεις που επί του καταπατημένου ακινήτου έχει ανεγερθεί πρώτη κατοικία, το τίμημα θα είναι χαμηλό. Για την εξαγορά, εντούτοις, αγροτικών εκτάσεων, θα πρέπει να υπάρχει τεκμήριο απόδειξης άσκησης αγροτικού επαγγέλματος από τον φερόμενο ως κάτοχο. Επίσης, θα δίνεται η δυνατότητα στους καταπατητές να πληρώσουν το ποσό που απαιτείται για τη νομιμοποίησή τους σε δόσεις, που κατά περίπτωση μπορεί να ξεπερνούν τις 100, ενώ θα προβλέπονται εκπτώσεις σε όσους εξοφλήσουν εφάπαξ ή σε λίγες δόσεις. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, συγκροτείται και επιτροπή, η οποία θα λαμβάνει τα δικαιολογητικά κάθε δικαιούχου, ώστε να εξεταστεί η νομιμότητα της διαδικασίας εξαγοράς των ακινήτων. Κατά την εξέταση θα συνεκτιμηθεί και η δικαστική προσφυγή όποιων έχουν καταθέσει.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Υπ. Οικ., από το σύνολο της δημόσιας περιουσίας έχει καταπατηθεί σχεδόν το 80% στην Αττική, το 70% στη Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα και το 60% στα νησιά του Αιγαίου. Επίσης, στην Πελοπόννησο τα καταγεγραμμένα δημόσια ακίνητα που έχουν καταπατηθεί ξεπερνούν τα 3.000. Επίσης, έχει καταπατηθεί το 47% των αστικών ακινήτων και το 64% των αγροτικών εκτάσεων. Να σημειωθεί ότι στα καταπατημένα δημόσια κτήματα έχουν ανεγερθεί κατοικίες, πολυκατοικίες, εργοστάσια, αποθήκες, αγροτικά ακίνητα, εργαστήρια και επαγγελματικά κτίρια.
Το Υπ. Οικ. και τα συναρμόδια Υπουργεία ξεκινούν την ψηφιακή καταγραφή, ταξινόμηση και επεξεργασία όλης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου μέσω του Μητρώου Ακίνητης Περιουσίας (Μ.Α.Π.), με στόχο την καλύτερη διαχείριση και αξιοποίησή της. Ειδικότερα, θα ξεκινήσει:
- Ο εντοπισμός και ακριβής προσδιορισμός ακίνητης περιουσίας ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Με τη σύμπραξη εξειδικευμένων τμημάτων ελληνικών πανεπιστημίων σχεδιάζεται ο ακριβής γεωχωρικός προσδιορισμός των ορίων δημοσίων ακινήτων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και/ή ιδιαίτερης οικονομικής ή πολιτιστικής σημασίας, τα οποία δεν ήταν τεχνικά εφικτό να οριοθετηθούν με τα υπάρχοντα τεχνητά μέσα (π.χ. Καλντέρα νήσου Θήρας), πράγμα που θα επιφέρει σημαντικά οφέλη στο Δημόσιο.
- Η αξιοποίηση γεωχωρικών δεδομένων για συνεχή καταχώρηση των χωρικών μεταβολών των δημοσίων κτημάτων (π.χ. λόγω ρυμοτομικών αλλαγών, απαλλοτριώσεων, καταπατήσεων κ.α.), των ακτών (λόγω διαβρώσεων, τεχνικών έργων) και των κοινόχρηστων ζωνών αιγιαλού.
- Η στέγαση δημοσίων υπηρεσιών με εξορθολογισμό και εξοικονόμηση δαπανών, η διενέργεια νέων διαγωνισμών στέγασης, αλλά και επαναληπτικών διαγωνισμών όσων κατέστησαν άγονοι, με σκοπό τη δραστική μείωση των σχετικών λειτουργικών δαπανών και την προσαρμογή στους νέους κανονισμούς και απαιτήσεις (ενεργειακής απόδοσης, ασφάλειας κ.λπ.)
Παράλληλα, το σχέδιο νόμου θα προβλέπει, ύστερα από 100 χρόνια, την απόδοση τίτλων ιδιοκτησίας σε πρόσφυγες της Μικράς Ασίας για ακίνητα που διαθέτουν σε συνολικά 28 νόμους της χώρας.
Να σημειωθεί ότι δεν είναι δυνατή η εξαγορά ακινήτου, εφόσον συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος αναγόμενοι αποκλειστικά σε ζητήματα: εθνικής άμυνας, δημόσιας ασφάλειας, δημόσιας υγείας ή άλλης αιτιολογημένης κρατικής ανάγκης. Επιπλέον, εξαιρούνται της εξαγοράς ακίνητα ή τμήματα αυτών, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής αποφάσεων που κηρύσσουν απαλλοτρίωση ή επιβάλλουν ρυμοτομία, εμπίπτουν στις απαγορευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, βρίσκονται εντός ζώνης αιγιαλού ή εμπίπτουν σε χώρο που έχει κηρυχθεί αρχαιολογικό.
Η τακτοποίηση των κατεχόμενων δημοσίων και ανταλλάξιμων κτημάτων στοχεύει στην αποδέσμευση της Πολιτείας από καταπατημένα ακίνητα, τα οποία δεν είναι απαραίτητα για τις κρατικές ανάγκες ή δεν εμπίπτουν σε προστατευόμενες από ειδική νομοθεσία κατηγορίες ακινήτων, στην απαλλαγή των αρμόδιων διοικητικών υπηρεσιών και δικαστικών αρχών από χρονοβόρες και εκκρεμείς γραφειοκρατικές διαδικασίες και δίκες, με μείωση του σχετικού διοικητικού βάρους, στην εισροή σημαντικών εσόδων στον κρατικό προϋπολογισμό (λόγω καταβολής τιμήματος εξαγοράς ή καταβολής φόρου μεταβίβασης ή φόρου ακίνητης περιουσίας), στην επίλυση ενός διαχρονικού κοινωνικού προβλήματος, δηλαδή την εξάλειψη κοινωνικών αδικιών λόγω της μη επαρκούς και έγκαιρης αντιμετώπισης και διαχείρισης κοινωνικών προβλημάτων από την ίδια την Πολιτεία, με αποτέλεσμα η δυνατότητα εξαγοράς να εμφανίζεται ως επιβεβλημένο μέτρο εκσυγχρονισμού και κοινωνικής δικαιοσύνης, στη θέσπιση μιας ταχείας και αυτοματοποιημένης διαδικασίας εξαγοράς, στην εκκαθάριση του περιουσιολογίου του Δημοσίου και στη δημιουργία ασφάλειας δικαίου για τους κατόχους των ακινήτων και στον περιορισμό κατοχής δημοσίων και ανταλλάξιμων κτημάτων στο μέλλον.
Επομένως, η ρύθμιση αυτή αναμένεται να εξασφαλίσει σημαντικά έσοδα στον κρατικό προϋπολογισμό, από τη νομιμοποίηση των καταπατημένων ακινήτων, τα οποία δύναται να φθάσουν το 1 δισ. ευρώ, ενώ, ταυτόχρονα, αποτελεί λύση αξιοποίησης της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου. Σχεδιάστηκε, λοιπόν, για λόγους δικαιοσύνης απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, αλλά και για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος, όπως η οριστική διευθέτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου και η αποκατάσταση προσώπων που διατηρούν στα ακίνητα αυτά την κατοικία τους ή τον τόπο άσκησης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας. Παράλληλα, προωθεί την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου και την τουριστική, βιομηχανική και αγροτική ανάπτυξη της χώρας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πωλητήριο σε 70.000 καταπατημένα δημόσια ακίνητα, Προκόπης Χατζηνικολάου, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Καταπατημένα ακίνητα του Δημοσίου: Ποιοι και πώς θα αποκτήσουν νόμιμους τίτλους, newsbomb.gr, διαθέσιμο εδώ
- Καταπατημένα ακίνητα του Δημοσίου: Ποιες αλλαγές δρομολογεί το ΥΠΟΙΚ,naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Καταπατημένα Δημοσίου: Πώς θα γίνει η «τακτοποίηση», ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
