Της Περσεφόνης Βλαχούτσικου,
«Η ακρίβεια στην απεικόνιση δεν σημαίνει αλήθεια» – Henri Matisse
Ο πίνακας αποτελεί κομμάτι προσωπικής συλλογής. Γι’ αυτό, επιθυμούσα να διαμορφωθεί χωρίς τη σκέψη της προοπτικής, να αποδεσμευτεί από την αναπαράσταση της τρίτης διάστασης. Άλλωστε, είναι βασισμένος στην ιδέα και τεχνική που εισήγαγε το κίνημα της μοντέρνας τέχνης. Χρησιμοποιείται, δηλαδή, οπτική γλώσσα σχήματος, μορφής, χρώματος και γραμμής για να εμφανιστεί μία σύνθεση, ένα σύνολο πραγμάτων, που υπάρχουν με έναν βαθμό ανεξαρτησίας από οπτικές αναφορές στον κόσμο. Η μη εικονιστική, μη αντικειμενική τέχνη, αναλύεται ως μία αφαίρεση, που υποδηλώνει μία απομάκρυνση από την πραγματικότητα στην απεικόνιση των εικόνων. Αυτή η απόκλιση από την ακριβή αναπαράσταση μπορεί να είναι μικρή, μερική ή πλήρης.
Η αφαίρεση υπάρχει κατά μήκος μιας συνέχειας. Έχοντας κατά νου πως η τέλεια αναπαράσταση είναι αδύνατη, τότε μπορούμε να πούμε πως και η τέχνη που στοχεύει στην αληθοφάνεια ύψιστου βαθμού έχει αφηρημένο αποτέλεσμα. Εκείνο το έργο τέχνης που κρύβει ελευθερίες, αλλάζοντας το χρώμα και τη μορφή με εμφανείς τρόπους, ονομάζεται εν μέρει αφηρημένο. Η ολική αφαίρεση δεν φέρει κανένα ίχνος αναφοράς σε οτιδήποτε αναγνωρίσιμο. Η εικονιστική τέχνη και η συνολική αφαίρεση είναι, σχεδόν, αμοιβαία αποκλειόμενες. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως τα χρώματα και τα σχήματα που αποτυπώνονται, δεν αντιστοιχούν σε παρόμοιες οντότητες της καθημερινότητας.
Πιο συγκεκριμένα, τα χρώματα του πίνακα αντιστοιχούν σε ρεαλιστικά, υπάρχοντα στοιχεία, χωρίς την παραλλαγή κάποιας έννοιας που χρήζει περαιτέρω ανάλυσης. Κυριαρχούν οι αποχρώσεις του μπλε για να δηλώσουν την ύπαρξη του υδάτινου στοιχείου και πίσω από αυτό εμφανίζεται το ηλιοβασίλεμα με κόκκινες και κίτρινες παχιές γραμμές. Ο ήλιος δεν παρουσιάζεται με καθαρές γραμμές, καθώς το κυκλικό σχήμα του δεν είναι ολοκληρωμένο. Εκτός από αυτό, συνδυάζονται δύο τεχνικές ζωγραφικής για την παρουσίαση του πίνακα. Η θάλασσα ζωγραφίζεται έπειτα από ανάμειξη νερού και χρώματος. Το νερό βρίσκεται σε πολύ μεγαλύτερη αναλογία από ό,τι το χρώμα, με σκοπό να γίνει αισθητή η μορφή και η κίνηση των κυμάτων. Η abstract τεχνική φαίνεται κυρίως μέσα από την απεικόνιση του ηλιοβασιλέματος, διότι τα χρώματα αποτυπώνονται αυτούσια, χωρίς την παρουσία οποιουδήποτε άλλου στοιχείου και χωρίς κάποιο μοτίβο στον τρόπο που τοποθετούνται στο περιβάλλον του πίνακα.
Η συναισθηματική ανάλυση του έργου αποτελεί σίγουρα την πιο κρίσιμη πτυχή. Σκοπός είναι να προκαλέσει μία έντονη αντίθεση μεταξύ της ήρεμης και αναστατωμένης κατάστασης, που συνυπάρχει συχνά εντός του ατόμου. Θα μπορούσαμε να πούμε πως παρουσιάζεται μία προσωπογραφία, αναλύεται ένας ανθρώπινος χαρακτήρας με βάση δύο κύρια γνωρίσματα. Την κατάσταση νηφαλιότητας, σε αντίθεση με την έντονη διαρκή σκέψη και αντίδραση. Μιας και «η ακρίβεια στην απεικόνιση δεν σημαίνει αλήθεια», το κύμα μπροστά από τον ήλιο μπορεί να δηλώσει διαφορετικές οντότητες, αλλά με τα ίδια βασικά χαρακτηριστικά. Πολλές φορές συσχετίζουμε συναισθήματα με εικόνες. Επομένως, η εικόνα της ηρεμίας και της λογικής φαίνεται μέσα από τις απαλές αποχρώσεις, ενώ η ταραχή μέσα από το έντονο υδάτινο περιβάλλον. Ταυτόχρονα, το περιβάλλον που απεικονίζεται μπορεί να θεωρηθεί πως είναι μια εικόνα που δείχνει τον κατάλληλο και αγαπημένο χώρο για να υπάρξει ο χαρακτήρας του ανθρώπου που περιγράφεται.
Αυτή η εικόνα δραματοποιεί και επικοινωνεί μία ιδέα, χρησιμοποιώντας μία οπτική γλώσσα. Ακριβώς όπως οι άνθρωποι μπορούν να εξηγήσουν τη σκέψη τους, μπορούν και να την οπτικοποιήσουν. Τα διαγράμματα, τα χρώματα και οι μορφές που εμφανίζονται, είναι παραδείγματα χρήσης αυτής της οπτικής γλώσσας. Οι δομικές μονάδες του πίνακα περιλαμβάνουν κίνηση, υφή, μοτίβα, κατεύθυνση, χώρο και αναλογίες. Τα στοιχεία αυτά αντιπροσωπεύουν τις έννοιες που περιεγράφηκαν σε ένα χωρικό πλαίσιο αντί για τη γραμμική μορφή που χρησιμοποιείται για τις λέξεις.
Ο πίνακας είναι, επίσης, άμεσα συνδεδεμένος με εικόνες που υπάρχουν στη μνήμη. Αυτό που υπάρχει στο μυαλό σε κατάσταση εγρήγορσης και αυτό που φανταζόμαστε σε όνειρα, θεωρώ πως είναι έννοιες της ίδιας φύσης. Απεικονίζεται μία νοητική εικόνα, μία εφεύρεση τοπίου, αλλά με αληθινό, υπαρκτό νόημα και στοιχεία μέσα από την πραγματικότητα. Άλλωστε, η αίσθηση της όρασης λειτουργεί επιλεκτικά. Εξαιτίας αυτού, η αντίληψη δεν είναι μία παθητική καταγραφή όλων όσων υπάρχουν μπροστά στα μάτια, αλλά μία συνεχής κρίση των σχέσεων κλίμακας και χρώματος.
Τέλος, το σύνολο των χρωμάτων και των μορφών είναι ζωγραφισμένο με μία ελευθερία, χωρίς την παρουσία συγκεκριμένης κλίμακας. Οι σκέψεις αποτυπώνονται με απλοποιημένα σχήματα σε ένα νοητικό τοπίο. Τα χειρονομιακά σημάδια δεν έχουν καμία πηγή σε μία εξωτερική οπτική πραγματικότητα. Αυτή η «καθαρή» αφαίρεση μπορεί να θεωρηθεί πως αντιπροσωπεύει αρετές, όπως η τάξη, η απλότητα και η αγνότητα.
**Ο πίνακας που αναλύθηκε ανήκει στην προσωπική μου συλλογή με τίτλο “Sunset in your eyes” και πλέον κοσμεί μία κατοικία στα Εξάρχεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Abstract art, tate.org.uk, διαθέσιμο εδώ
- Abstract Art-Looking at Famous Abstract Art and its Artists, artincontext.org, διαθέσιμο εδώ
- Abstract…η αφηρημένη Τέχνη, polismagazino.gr, διαθέσιμο εδώ
