Η 1η Μαΐου στην Ιστορία

Του Νικόλαου Παχή, 

1898: Ο στόλος των ΗΠΑ υπερνικάει τον ισπανικό στόλο στον Κόλπο της Μανίλα. Κάπως έτσι, ξεκίνησε ουσιαστικά ο μεταξύ τους πόλεμος, που είχε κηρυχθεί τον Απρίλιο του 1898 και από τις δύο πλευρές. Επικεφαλής του αμερικανικού στόλου τέθηκε ο ανώτερος αξιωματικός George Dewey, ο οποίος έλαβε εντολή συγκέντρωσης στον σταθμό της Ασίας στο Χονγκ Κονγκ από τον τότε υφυπουργό Άμυνας (και μετέπειτα Πρόεδρο), Theodore Roosevelt. Οι δυνάμεις των ΗΠΑ αποτελούντο από 7 πολεμικά πλοία, με συνολικό εκτόπισμα 19.098 τόνων. Από την άλλη πλευρά, οι Ισπανοί, με επικεφαλής τον Αντιναύαρχο Patricio Montojo, κατείχαν έναν στόλο παλαιάς τεχνολογίας (η ναυαρχίδα τους ήταν ξύλινη) χωρίς θωράκιση, με εκτόπισμα 11.328 τόνων. Την προηγουμένη της ναυμαχίας, οι Αμερικανοί εντόπισαν τον ισπανικό στόλο στο λιμάνι Cavite, όπου είχε αγκυροβολήσει. Στις 05:40 το πρωί τοπική ώρα, δόθηκε το σύνθημα για πυρ και μέχρι το μεσημέρι οι δυνάμεις των Ισπανών είχαν παραδοθεί, έχοντας χάσει τελείως τον στόλο τους και μετρώντας 370 νεκρούς, σε αντίθεση με τους Αμερικανούς, που είχαν μόλις 9. Μέχρι τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς, οι Φιλιππίνες θα γίνονταν και επίσημα έδαφος των ΗΠΑ, οι οποίες από τότε άρχισαν σταδιακά να χτίζουν ένα status παγκόσμιας (ναυτικής) δύναμης.

1931: Εν μέσω της Μεγάλης Απόγνωσης (όπως ονομάστηκε η κρίση στις ΗΠΑ μετά το «Κραχ» του 1929), εγκαινιάζεται το υψηλότερο –για την εποχή του– κτίριο του κόσμου, το Empire State Building. Η ιδέα άνηκε στον τότε πρόεδρο της General Motors, John Jakob Raskob, ο οποίος ουσιαστικά ανταγωνίστηκε τον Walter Chrysler (της ομώνυμης εταιρείας), για το ποιος θα κατασκεύαζε το πιο υψηλό κτίριο στη Νέα Υόρκη. Το Empire State Building ολοκληρώθηκε μέσα σε κάτι παραπάνω από ένα χρόνο, εντός προϋπολογισμού (40.000.000 δολάρια, ποσό ιλιγγιώδες για την εποχή) και εντός προγραμματισμού. Το εντυπωσιακό είναι ότι κατά τη διάρκεια της κατασκευής του ολοκληρώνονταν 4,5 όροφοι την εβδομάδα, αλλά και ο ίδιος ο αριθμός των εργατών σε καθημερινή βάση (3.400), κάτι εξαιρετικά σπάνιο, δεδομένων των συνθηκών, στις οποίες έλαβε χώρα η κατασκευή. Τα εγκαίνια έκανε ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ, Herbert Hoover, ο οποίος φωταγώγησε συμβολικά το κτίριο από τον Λευκό Οίκο (στην ουσία κάποιος που βρισκόταν στον τόπο των εγκαινίων γύρισε τον διακόπτη). Το ύψος του κτιρίου είναι 381 μέτρα, καθιστώντας το τότε το υψηλότερο κτίσμα στη Γη. Το 1972, έχασε τον τίτλο του από το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, στην ίδια πόλη.

1976: Σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα ο αγωνιστής κατά της δικτατορίας, Αλέκος Παναγούλης. Γεννημένος το 1939 στη Γλυφάδα, ήταν γιος του αξιωματικού του στρατού ξηράς Βασίλη Παναγούλη και της Αθηνάς Κακαβούλη, όπως και ο αδελφός του Γεώργιου Παναγούλη, μετέπειτα αξιωματικού του ΛΟΚ (Λόχος Ορεινών Καταδρομών) και του Στάθη Παναγούλη, με πλούσια πολιτική καριέρα μετά τη μεταπολίτευση. Από νεαρή ηλικία, εντάχθηκε στην Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου και, μάλιστα, έγινε επικεφαλής της πτέρυγας νεολαίας του κόμματος (ΕΔΗΝ). Με την επιβολή της χούντας της 21^ης Απριλίου, αρχίζει έναν έντονο αγώνα για την επαναφορά της δημοκρατίας, που κορυφώνεται με την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γεωργίου Παπαδόπουλου στις 13 Αυγούστου 1968, στη Βάρκιζα, χωρίς, όμως, επιτυχία. Μετά τη σύλληψή του και τα βασανιστήρια που υπέστη, καταδικάζεται σε θάνατο, αλλά η ποινή δεν εκτελείται χάρις στην παρέμβαση του ιδίου του Παπαδόπουλου. Το 1973, αυτοεξορίζεται στην Ιταλία, όπου διαμένει μαζί με τη δημοσιογράφο-βιογράφο του, Oriana Fallaci. Με τη Μεταπολίτευση, εκλέγεται βουλευτής με την Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις, αλλά παραιτείται. Την 1^η του Μάη 1976, το πράσινο FIAT Mirafiori που οδηγούσε καρφώθηκε σε ένα υπόγειο κατάστημα επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, έχοντας μαζί του έγγραφα που αποδείκνυαν πιθανές διασυνδέσεις πολιτικών με τους συνταγματάρχες. Η κηδεία του, τέσσερις μέρες αργότερα, μετατράπηκε σε πάνδημο δημοκρατικό συλλαλητήριο, το οποίο απαξίωσαν οι πολιτικοί άρχοντες του τόπου εκείνη την εποχή.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Battle of Manila Bay, Britannica, διαθέσιμο εδώ
• Battle of Manila Bay, History.com, διαθέσιμο εδώ
• Battle of Manila Bay – 1 May 1898, Naval History and Heritage Command, διαθέσιμο εδώ
• Empire State Building dedicated, History.com, διαθέσιμο εδώ
• Αλέκος Παναγούλης, Σαν Σημερα.gr, διαθέσιμο εδώ
• Το αυτοκινητιστικό δυστύχημα του Παναγούλη την Πρωτομαγιά του 1976. Σκοτώθηκε πριν αποκαλύψει σχέσεις πολιτικών με τη χούντα, Μηχανή Του Χρόνου, διαθέσιμο εδώ
• Αλέκος Παναγούλης: O περίεργος θάνατος του ήρωα της Αντίστασης, News 24/7.gr, διαθέσιμο εδώ