Της Νίκης Καραχάλιου,
Ανεργία: η «κόλαση» που βιώνουν οι μεγαλύτεροι, ο «εφιάλτης» που φοβούνται ότι θα βιώσουν οι νεότεροι. Κι όταν, μάλιστα, αναφερόμαστε στην Ελλάδα, οι πιθανότητες ο εφιάλτης να γίνει πραγματικότητα είναι πολλές. Ο «τίτλος του ανέργου» κυνηγάει επίμονα πολλούς νέους, ακόμα κι αν αυτοί προσπαθούν να τον ξεγελάσουν, χρησιμοποιώντας ως σωτήρια λέμβο ξένες γλώσσες, μεταπτυχιακά, σπουδές στο εξωτερικό… Κι επειδή μιλάμε για την Ελλάδα, πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν ότι πράγματι η ανεργία έχει «χτυπήσει κόκκινο», με την χώρα να μετράει εκατομμύρια κατοίκους χωρίς δουλειά και ημιαπασχολούμενους.
Συγκεκριμένα, η Ελλάδα κατέγραψε αρνητική πρωτιά ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σημειώνοντας το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας (13,3 τοις εκατό), ενώ ακολουθούν η Ιταλία και η Ισπανία. Και όπως αναφέρθηκε, στο στόχαστρο αυτής της σύγχρονης κοινωνικής μάστιγας βρίσκονται οι νέοι, οι οποίοι παρά την λαχτάρα τους να εργαστούν καταλήγουν είτε να συγκαταλεχθούν στο group των ανέργων είτε να ψάχνουν αλλού λύσεις (μετανάστευση…). Πώς, όμως, η ανεργία κατάφερε να γίνει το πλέον σύγχρονο κοινωνικό πρόβλημα που απασχολεί οικονομικούς και κοινωνικούς αναλυτές;
Εκ πρώτης, στην προσπάθειά μου να αναλύσω το ζήτημα, εντόπισα ότι η «ρίζα» του κακού βρίσκεται κυρίως στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης, ωστόσο το θέμα είναι λίγο πιο σύνθετο από όσο φαίνεται. Κατ’ εμέ η τεχνολογική εξέλιξη δεν είναι αυτή καθ’ αυτή η πηγή των κακών, αλλά το γεγονός ότι η μεταβιομηχανική μας κοινωνία βρίσκεται κατά κάποιο τρόπο στο φάσμα ένταξης σε έναν νέο τύπο κοινωνίας, αυτόν της πληροφορίας και της τεχνολογίας, στον οποίο αν και δεν έχει ενταχθεί ακόμα για τα καλά, εντούτοις αυτός έχει ήδη επηρεάσει την διάρθρωσης της οικονομίας της. Με ποιόν τρόπο;
Καταρχάς, η χρήση της τεχνολογίας γενικεύεται, οι μηχανές κυριαρχούν στις δημόσιες υπηρεσίες, στα εργοστάσια και όπως είναι επόμενο τα ανθρώπινα εργατικά χέρια είναι τουλάχιστον «βάρος» για τον εργοδότη είτε είναι αυτός επιχειρηματίας είτε το ίδιο το κράτος. Την στιγμή που η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα βασίζεται – για τώρα – στις μηχανές και στο μέλλον στα ρομπότ, η αύξηση της ανεργίας είναι φυσικό επακόλουθο. Και είναι φυσικό επακόλουθο σε μία κοινωνία που δεν αντιλαμβάνεται πως τα παραδοσιακά επαγγέλματα – έστω χωρίς την υποστήριξη της τεχνολογίας – δεν έχουν θέση και οδηγούνται στον αφανισμό.
Και για να μιλήσουμε πρακτικώς, ας πάρουμε το παράδειγμα ενός αγρότη, ο οποίος έχει στην κατοχή του μεγάλες αγροτικές εκτάσεις και για να τις καλλιεργήσει απασχολεί έναν σημαντικό αριθμό εργατών. Εν τω μεταξύ, τον ανταγωνίζεται ένας άλλος αγρότης με μικρότερες αγροτικές εκτάσεις, ο οποίος, ωστόσο, δεν έχει εργάτες και χρησιμοποιεί νέες μεθόδους παραγωγής και σύγχρονα μηχανήματα. Σ’ αυτή την κόντρα, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι νικητής είναι ο δεύτερος, καθώς έχει την πολύτιμη αρωγή της τεχνολογίας, η οποία του επιτρέπει όχι μόνο να μην απασχολεί εργάτες, αλλά και να παράγει σε σύντομο χρονικό διάστημα προϊόντα που θα παρέχονται στους ανυπόμονους καταναλωτές. Γιατί εάν τώρα είμαστε απλώς καταναλωτές, στο μέλλον θα είμαστε μόνο καταναλωτές και υπάρχουν πολλοί λόγοι γι’ αυτό.
Ως εκ τούτου, για να καταφέρει κάποιος να βρει μία θέση εργασίας και σήμερα, αλλά κυρίως στο μέλλον απαιτούνται γνώσεις και εξειδίκευση στον τομέα της πληροφορικής, τις οποίες πολλοί δεν διαθέτουν και αρκετοί από αυτούς απολύονται – στο μέλλον δεν θα μπαίνει κανείς στον κόπο να τους προσλάβει. Το αύριο καλώς ή κακώς ανήκει στους τεχνοκράτες. Όπως προαναφέρθηκε και παραπάνω, τα παραδοσιακά επαγγέλματα ή αυτά που άλλοτε διέθεταν κύρος οδηγούνται σταδιακά στην αφάνεια. Πρόσφατα, ανακοινώθηκε ότι στην Ελλάδα θα εφαρμοστεί το σύστημα του ηλεκτρονικού διαζυγίου, το επονομαζόμενο ανώδυνο, το οποίο για να εκδοθεί δεν θα χρειάζεται δικαστική απόφαση και άρα ούτε δικαστή. Από την άλλη, στην Αμερική κατασκευάζονται ρομπότ- δικαστές, τα οποία θα «γνωρίζουν» την νομολογία και θα την εφαρμόζουν αναλόγως σε κάθε περίπτωση. Ουσιαστικά, στο άμεσο μέλλον θα είναι δύσκολο να εργαστείς ως δικαστής, αλλά για να μην απογοητεύεσαι μπορείς να εργαστείς στον τομέα της ρομποτικής.
Για να επικεντρωθούμε, όμως, στο σήμερα μία από τις βασικότερες αιτίες της ανεργίας είναι και το «άνοιγμα» των συνόρων στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Οι οικονομικά και τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης εκμεταλλευόμενες την οικονομική δυσπραγία των ασθενέστερων χωρών, επέτρεψαν την μεταφορά των επιχειρήσεων εκεί όπου οι μισθοί και τα υλικά παραγωγής είναι πολύ χαμηλά, αφήνοντας πίσω τους στην Δύση εκατομμύρια ανέργους.
Βέβαια, σχετικά με την Ελλάδα δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί η οικονομική ύφεση που ταλανίζει τη χώρα ως μία από τις αιτίες. Η κατάρρευση του αγοραστικού ενδιαφέροντος, η έλλειψη κεφαλαίων σε συνδυασμό με την αύξηση της τιμής των πρώτων υλών, συρρικνώνουν την οικονομική δραστηριότητα των πολιτών και ακολούθως την ανάπτυξη του εμπορίου. Τις συνέπειες μπορεί να τις δει κανείς σε όλα τα αστικά κέντρα της χώρας: «λουκέτο» στις περισσότερες επιχειρήσεις και στα καταστήματα. Μερικά από τα θύματα τους είναι η Neoset, η Softex, η Ηλεκτρονική Αθηνών και η λίστα μεγαλώνει…
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα είναι αδύνατον οι νέοι να μην επηρεάζονται αρνητικά, για τους οποίους το μέλλον είναι απρόβλεπτο και σκοτεινό. Κι, όμως, δεν είναι τόσο σκοτεινό όσο θεωρούν. Η τεχνολογική επικράτηση είναι βεβαιότερη ακόμα και από το αν θα ανατείλει αύριο ο ήλιος. Και για το σκότος αυτό των νέων ευθύνη φέρει η Ελληνική Πολιτεία, η οποία δεν έχει φροντίσει να εντάξει τον επαγγελματικό προσανατολισμό ως μάθημα στα σχολεία. Οι Έλληνες νέοι «βυθίζονται», αγχώνονται, απογοητεύονται όταν βλέπουν να απολύονται μαζικά άνθρωποι από το περιβάλλον τους, εξαναγκάζονται να εργαστούν σε επαγγέλματα που αδιαφορούν γι’ αυτά ή απλώς εγκαταλείπουν τη χώρα. Οριστικώς…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ανεργία: Πρωτιά για την Ελλάδα τον Ιανουάριο, σε ιστορικό χαμηλό η Ευρωζώνη, moneyreview.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι 10 πιο γνωστές ελληνικές επιχειρήσεις που έκλεισαν μέσα στην κρίση, menshouse.gr, διαθέσιμο εδώ
