Νησιά Σολομώντα-Κίνα: Η συμφωνία ασφάλειας που ανησυχεί τη Δύση

Της Αννίτας Ελισσαίου,

Ένα κλίμα προβληματισμού φαίνεται να επικρατεί στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού τις τελευταίες ημέρες, μετά την πρόσφατη ανακοίνωσης της νέας συνεργασίας μεταξύ των Νησιών του Σολομώντα και της Κίνας στον τομέα της ασφάλειας. Όταν έγινε γνωστή η έναρξη των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο μερών για τη συμφωνία, οι περιφερειακές δυνάμεις εξέφρασαν την ανησυχία τους για το περιεχόμενο και τους στόχους του κειμένου, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να αποτραπεί η σύναψή της.

Πριν από μερικές μέρες, ο Πρωθυπουργός του αρχιπελαγικού κράτους, Manasseh Sogavare, ανακοίνωσε την υπογραφή της συμφωνίας στο Κοινοβούλιο και επιβεβαίωσε ότι αυτή δεν θα επηρεάσει ούτε θα υπονομεύσει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού. Δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι οι διαπραγματεύσεις και η σύναψη της νέας συνθήκης έγιναν «με τα μάτια μας ανοιχτά», ο Πρωθυπουργός παρουσίασε τη νέα εξέλιξη στον χώρο της διπλωματίας ως τον βασικό τρόπο για την ενδυνάμωση της εσωτερικής ασφάλειας της χώρας, η οποία ταλανίζεται εδώ και χρόνια από κοινωνικές εντάσεις.

Μάλιστα, οι βίαιες διαδηλώσεις του Νοεμβρίου του προηγούμενου έτους είχαν τραβήξει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας, υπογραμμίζοντας τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που το κράτος αντιμετωπίζει. Χαρακτηρίζοντάς την «απαραίτητη» για τη διαχείριση της εύφλεκτης κατάστασης που επικρατεί τώρα στη χώρα, ο Sogavare επεσήμανε ότι η συμφωνία δίνει προτεραιότητα στα εθνικά συμφέροντα των Νησιών του Σολομώντα και συνάδει με το εθνικό και διεθνές δίκαιο.

Το περιεχόμενο της συμφωνίας, καθώς και το πότε αυτή θα τεθεί σε ισχύ, δεν είναι ακόμα γνωστό. Σύμφωνα, όμως, με πληροφορίες που διέρρευσαν, οι προβλέψεις του κειμένου συμπεριλαμβάνουν τη δυνατότητα πρόσδεσης κινεζικών πολεμικών πλοίων στα λιμάνια της χώρας και την αποστολή κινεζικών δυνάμεων ασφαλείας κατόπιν αιτήματος της κυβέρνησης των Νησιών, με σκοπό την επαναφορά της τάξης. Τα παραπάνω έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για τις γείτονες χώρες, κυρίως την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, για το ενδεχόμενο κατασκευής κινεζικής στρατιωτικής βάσης στα Νησιά.

Η ανακοίνωση της συμφωνίας έγινε μόλις μερικές μέρες πριν την άφιξη του Αμερικανού αξιωματούχου του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών, Kurt Campbell, στη χώρα για συνομιλίες με την κυβέρνηση Sogavare. Οι Η.Π.Α. σκοπεύουν να ανοίξουν ξανά την πρεσβεία τους στα Νησιά του Σολομώντα, σε μια προσπάθεια για αναζωπύρωση των διπλωματικών τους δεσμών, ειδικά σε μια περίοδο που η κινεζική επιρροή στην περιοχή φαίνεται να αυξάνεται. Όμως, οι νέες εξελίξεις και η πιθανότητα κινεζικής στρατιωτικής παρουσίας στο κράτος θα τις ωθήσουν να επισπεύσουν τη διαδικασία. Οι αξιωματούχοι των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν κάνει ξεκάθαρο ότι θα υπάρχουν «συνέπειες» για τα Νησιά του Σολομώντα, αν η συμφωνία οδηγήσει στην κατασκευή στρατιωτικής βάσης, αλλά ο Πρωθυπουργός Sogavare αποκλείει αυτό το ενδεχόμενο.

Το ζήτημα της συμφωνίας έχει λάβει ιδιαίτερα μεγάλες διαστάσεις και στην Αυστραλία, η οποία προετοιμάζεται για τις εκλογές του Μαΐου. Ο Αυστραλός Πρωθυπουργός Scott Morrison έχει δεχθεί έντονη κριτική, ειδικά από την αντιπολίτευση, για την αποτυχία αποτροπής της σύναψης της συμφωνίας με την Κίνα. Συγκεκριμένα, το κόμμα των Εργατικών έκανε λόγο για το «μεγαλύτερο λάθος» της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ισχυριζόμενοι ότι η κυβέρνηση Morrison δεν έκανε αρκετά για να στρέψει τα Νησιά του Σολομώντα προς τους παραδοσιακούς τους συμμάχους, οι Εργατικοί αναφέρονται στη συμφωνία ως «καταστροφή» για την Αυστραλία, που δεν κατάφερε να εδραιώσει τη θέση της στην περιφέρεια και επέτρεψε την εξάπλωση της κινεζικής πίεσης.

Ο Αυστραλός Πρωθυπουργός υπερασπίστηκε την κυβέρνησή του λέγοντας ότι ο Sogavare είχε απορρίψει αιτήματα για διακοπή των συνομιλιών με την Κίνα, επισημαίνοντας ότι η κυβέρνησή του δεν είναι σε θέση να ορίζει τις αποφάσεις κυρίαρχων κρατών. Το Υπουργείο Εξωτερικών επέκρινε την έλλειψη διαφάνειας, κατά τη δημιουργία και υπογραφή της συμφωνίας, και το «αόριστο» περιεχόμενό της, το οποίο αφήνει πολλαπλά ερωτήματα αναπάντητα. Ακόμα και στα ίδια τα Νησιά, ορισμένα μέλη της κυβέρνησης εκφράζουν την αβεβαιότητά τους για τη συμφωνία.

Από την πλευρά της, η Κίνα υπερασπίζεται τη συμφωνία με τα Νησιά του Σολομώντα, αποκαλώντας την μια απλή συνεργασία για την ασφάλεια μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών. Το πλαίσιο της συνεργασίας αφορά τη διατήρηση της κοινωνικής τάξης, την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Η κριτική των χωρών που αντιτίθενται στη συμφωνία πρόκειται για «υπερβολές», σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών, Wang Wenbin. Η Κίνα φαίνεται ότι επιθυμεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον σταθερότητας για επενδύσεις και εμπόριο μετά τις περσινές αναταραχές, ειδικά αφότου τα Νησιά του Σολομώντα διέκοψαν τις διπλωματικές τους σχέσεις με την Ταϊβάν, για χάρη του Πεκίνου.

Είναι πιθανώς νωρίς ακόμα να γίνει λόγος για αποσταθεροποίηση και νέες ισορροπίες στον Ειρηνικό Ωκεανό, λόγω της συμφωνίας της Κίνας με τα Νησιά του Σολομώντα. Οι νέες εξελίξεις εύλογα εγείρουν τον προβληματισμό των γειτονικών κρατών, ειδικά όταν το πλήρες περιεχόμενο της συμφωνίας δεν έχει ακόμα δημοσιευθεί. Η συνθήκη συνεργασίας για την ασφάλεια των Νήσων θα απασχολήσει την πολιτική σκηνή της Αυστραλίας και ενδέχεται να την ωθήσει να αναβαθμίσει τους πολιτικούς και οικονομικούς της δεσμούς με τα κράτη του Ειρηνικού.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Why is the Solomon Islands-China security pact causing alarm?, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
• Solomon Islands: China deal in Pacific stokes Australian fears, BBC, διαθέσιμο εδώ
• Solomon Islands: Will the security pact with China hurt regional security?, DW, διαθέσιμο εδώ
• US warns Solomon Islands against China military base as Australian MPs trade blame, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
• Solomon Islands signed China security pact with ‘eyes open’ despite criticism from US, Australia, France 24, διαθέσιμο εδώ