Της Κατερίνας Σφυράκη,
Αν θυμηθούμε τους εαυτούς μας πριν δύο χρόνια, επαναφέρουμε αυτόματα στο μυαλό μας εικόνες χάους, πανικού και απόγνωσης, όχι μόνο εξαιτίας των πρωτοφανών υγειονομικών συνθηκών και του πρώτου διαστήματος της καραντίνας που υφίστατο στην χώρα μας, αλλά και λόγω του γενικότερου χάους που επικρατούσε μέσα στα σπίτια μας. Αναφορικά με το κομμάτι της οικιακής οργάνωσης μάλιστα, άρχισε να παρατηρείται μια διττή στάση ζωής· από την μία η ανάγκη ξεκαθαρίσματος και ξεφορτώματος κάθε παλιού, φθαρμένου αντικειμένου και από την άλλη, μια τάση συνεχών αγορών και επαναφοράς αντικειμένων που σε διαφορετική περίπτωση δεν θα χρησιμοποιούσαμε.
Θα μπορούσαμε εύκολα να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι η επικράτηση της δεύτερης συνθήκης συνέπεσε ή και δημιούργησε, αυτό που αποκαλείται «τέλος του μινιμαλισμού». Η πανδημία είχε μια βαθιά μεταμορφωτική επίδραση στις σχέσεις πολλών ατόμων με τα σπίτια τους, προκαλώντας τόσο μεγάλο όλεθρο στα σπίτια όσο και στην σωματική αλλά και ψυχική υγεία τους. Υπήρχε ιδιαίτερα έντονη ευγνωμοσύνη για το άδυτο των οικιακών χώρων και ταυτόχρονα αναδυόταν το μίσος για το γεγονός ότι έπρεπε να «χωρέσει» όλη η ζωή μας σε τετραγωνικά που νιώθαμε ότι μας περιορίζουν. Τα σπίτια πολλών δεν μετατράπηκαν στις σωστικές λέμβους εντός των οποίων εναποτέθηκαν τα κυριότερα υλικά αγαθά για την επιβίωσή, αλλά προσπαθούσαν να τα αντιμετωπίσουν ως τα υπερπολυτελή σκάφη που έπρεπε να συγκεντρώσουν όλα τους τα αντικείμενα. Δεν αποτελεί, λοιπόν, έκπληξη το γεγονός ότι ο μινιμαλισμός, ο οποίος επικεντρώνεται στην τάξη και την απλότητα, δεν κατάφερε να ανταγωνιστεί με μεγάλη επιτυχία τον COVID-19.
Αδιαμφισβήτητα, δεν συμπεριφερθήκαμε όλοι με τον ίδιο τρόπο στις συνθήκες του lockdown. Υπήρχαν όντως πολλοί από εμάς που αποφάσισαν να ξεφορτωθούν όσο το δυνατόν περισσότερα άχρηστα αντικείμενα με σκοπό να βιώσουμε την αίσθηση ότι τα σπίτια μας «αναπνέουν» χωρίς να τα παρεμποδίζει ένας υπέρμετρος όγκος πραγμάτων. Σας καλώ, ωστόσο, να αναρωτηθείτε, πόσα άτομα γνωρίζετε που αποφάσισαν να αυξήσουν τις ηλεκτρονικές αγορές τους, να ανανεώσουν την γκαρνταρόμπα τους και να αγοράζουν χωρίς δεύτερη σκέψη οτιδήποτε τους εμφανιζόταν στο Διαδίκτυο; Η πλειοψηφία ανήκει μάλλον εκεί, και πώς να μην ανήκει θα σκεφτείτε, από την στιγμή που μέχρι και η Marie Condo, η υπέρτατη ειδικός σε θέματα λιτής, μινιμαλιστικής οργάνωσης, άρχισε να πουλά στην ηλεκτρονική της σελίδα προϊόντα, όπως συσκευές σιλικόνης για μασάζ στο κεφάλι;
Η έννοια του μινιμαλισμού ήρθε να συγκρουστεί με τον μαξιμαλισμό, χωρίς φυσικά η σύγκρουση αυτή να περιορίζεται σε θέματα διακόσμησης και αρχιτεκτονικής. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι, ίσως, η τάση κατά την οποία κυριαρχούσαν οι κατάλευκοι τοίχοι με τις αδρές γωνίες, τα πλεκτά καλάθια και τα μεγάλα βάζα, μπορεί να θεωρηθεί παρωχημένη. Ο μινιμαλισμός, ωστόσο, δεν επικεντρωνόταν ποτέ σε μια απλή διακοσμητική θεωρία, αλλά στην αρχή της απλότητας, της λιτότητας και της καθαρότητας στην οργάνωση και κυρίως στην νοοτροπία. Το «τέλος του μινιμαλισμού» επομένως, μπορεί να υφίσταται συγκεκριμένα στον τομέα της οργάνωσης και της διακόσμησης, καθώς σε περιόδους εγκλεισμού στο σπίτι η ύπαρξη διάσπαρτων αντικειμένων ήταν ένα σημάδι «ζωής», διότι ακόμη και τα σπίτια αποτελούν κατά κάποιον τρόπο, έμβιους οργανισμούς.
Υπάρχει ιδιαίτερη αξία στο να εξετάσει κανείς/καμία και τα λιγότερο πρόδηλα οφέλη του μινιμαλισμού, πέρα δηλαδή από την απόκτηση περισσότερου χώρου εντός ενός σπιτιού που έρχεται με μια διαδικασία ξεκαθαρίσματος. Ο μινιμαλισμός στοχεύει στο να ξεκαθαρίσουμε όχι μόνο τα πράγματά μας, αλλά και τις σκέψεις μας. Διαδικασίες συνεχούς τακτοποίησης επιφέρουν στις ζωές μας την τάξη, τον προγραμματισμό και την προτεραιοποίηση όχι μόνο αντικειμένων, αλλά και δραστηριοτήτων, ανθρώπων, αξιών. Ο μαξιμαλισμός εντούτοις, δεν μπορούμε να εισηγηθούμε ότι ήρθε για να «σκοτώσει» τον μινιμαλισμό αλλά για αν τον αντικρούσει, προσφέροντας τα δικά του, ξεχωριστά οφέλη. Πρόκειται λοιπόν για δύο διακριτές ιδεολογίες που αναμφίβολα έχουν έρθει για να αφήσουν το στίγμα τους και να χρησιμοποιηθούν σε διαφορετικές κατηγορίες ατόμων, καλύπτοντας τις ανάγκες καθενός/καθεμίας που ασπάζεται τον εκάστοτε τρόπο ζωής.
Η έννοια της ανανέωσης επιτυγχάνεται με διαφορετικό τρόπο για τον καθένα και την καθεμία από εμάς. Σίγουρα, οι αγορές είναι πάντα ανανεωτικές και προσφέρουν την αίσθηση του «καινούργιου», καταλήγοντας ωστόσο κάποιες φορές αποπνικτικές και μη συμφέρουσες τόσο οικονομικά όσο και ψυχικά. Μπορεί η εποχή του άκρατου υλισμού να μην τελείωσε με την εμφάνιση του μινιμαλισμού, αλλά και ο μινιμαλισμός δεν τελείωσε με την επαναχάραξη των μαξιμαλιστικών τάσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The End of Minimalism, theatlantic.com, διαθέσιμο εδώ
- More Is More: Τhe End of Minimalism, thewalrus.ca, διαθέσιμο εδώ
- Is this the end of minimalism?, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
