Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Ο πόλεμος στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας έχει διαταράξει τα παγκόσμια δεδομένα κυρίως σε ό,τι αφορά το ενεργειακό κομμάτι, μιας και η Ρωσία είναι από τις χώρες-κολοσσούς στον ενεργειακό τομέα. Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως έμμεσα εμπλεκόμενα, συνδυαστικά με το μπαράζ κυρώσεων, προσπαθούν να αμβλύνουν τους δεσμούς εξάρτησής τους με τη Ρωσία και αναζητούν πρόσφορο έδαφος σε άλλες αγορές που δεν αποτελούσαν μέχρι πρότινος την πρώτη τους επιλογή.
Ο λόγος φυσικά για την Ιταλία, η οποία πρωτοπόρησε στην ενεργειακή αγορά, αποφασίζοντας να επεκτείνει τις διαπραγματεύσεις της στο κομμάτι της Αφρικής. Έτσι λοιπόν, έως τώρα έχει μπει σε διαδικασία συμφωνιών με τρεις χώρες τις Αφρικής: την Ανγκόλα, την Αλγερία και το Κονγκό.
Γιατί, όμως, επιλέχθηκε η αφρικανική ήπειρος ως η πλέον κατάλληλη επιλογή εφοδιασμού; Η Αφρική αποτελείται από αναπτυσσόμενες χώρες, των οποίων οι απαιτήσεις μπορούν να χαρακτηρισθούν μικρής ισχύος στην παγκόσμια αγορά. Οπωσδήποτε, το φθηνό προϊόν, σε συνδυασμό με το φθηνό εργατικό δυναμικό, καθώς, επίσης, και η γεωγραφική καταλληλόλητα της περιοχής (είναι η πιο κοντινή ήπειρος προς την Ευρώπη, όπως και η Ασία), την καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστικό επενδυτικό προορισμό.
Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικός χαρακτηρίζεται ο ρόλος που διαδραματίζει η ιταλική πολυεθνική Eni Spa. Πρόκειται για μία εταιρεία μεταφοράς και διαλογής πετρελαίου, φυσικού αερίου και ποικίλων ακόμη καυσίμων ανά τον πλανήτη. Η εταιρεία έχει βάσεις σε πάνω από 10 χώρες της Αφρικής (συμπεριλαμβανομένων και των τριών άνωθεν), ενώ το 30% των μετοχών της ανήκει στο ιταλικό δημόσιο. Ουσιαστικά, μέσα από το παιχνίδι των επενδύσεων και των κεφαλαίων το ιταλικό δημόσιο αργά ή γρήγορα θα βγει κερδισμένο, ενώ σταδιακά θα έχει πετύχει και την πολυπόθητη απομάκρυνση από τις ρωσικές πηγές ενέργειας.
Αν και οι προβλέψεις είναι ευοίωνες και υπάρχει διάθεση συνεργασίας και από τις δύο μεριές, υπάρχουν κάποια ζητήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Σε πρώτο στάδιο, εφόσον οι βασικές υποδομές προϋπάρχουν, αυτό που πρέπει απαραιτήτως να γίνει είναι να μπορέσουν να μεγιστοποιηθούν οι ποσότητες που θα μπορούν να διανεμηθούν. Μην ξεχνάμε πως η Ιταλία κάθε χρόνο κάλυπτε το 40-45% της ετήσιας κατανάλωσής της από τη Ρωσία. Επιπροσθέτως, πέρα από τη συντήρηση των υπαρχόντων αλλά και την κατασκευή νέων μεγαλύτερων αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, απαραίτητη είναι και η κατασκευή ενός επαναεριοποιητή, (ο μηχανισμός που μετατρέπει το υγροποιημένο φυσικό αέριο σε ατμοσφαιρική θερμοκρασία). Και αυτό είναι μόνο ένα ενδεικτικό παράδειγμα από τις επενδύσεις και τις αναθεωρήσεις που πρέπει να λάβουν χώρα εφόσον μιλάμε για στροφή 360 μοιρών. Η Ιταλία, από μεριάς της, δήλωσε έτοιμη να μπει στον νέο αυτό κύκλο επενδύσεων, γνωρίζοντας πως οι προσπάθειες των επενδυτών της δεν θα καρποφορήσουν στο εγγύς μέλλον.
Σε πρώτο στάδιο υπεγράφη η συμφωνία με την Ανγκόλα, όπου με το πέρας της ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας, Mario Draghi, δήλωσε αναφορικά με τη Ρωσία: «Δεν θέλουμε να εξαρτόμαστε πλέον από το ρωσικό αέριο, γιατί η οικονομική εξάρτηση δεν πρέπει να γίνει πολιτική υποταγή», γεγονός που δηλώνει πως ανεξαρτήτως της κατάληξης της ρωσο-ουκρανικής κρίσης, η Ιταλία θέλει να απομακρύνει το πεδίο δράσης της από τη ρωσική σφαίρα επιρροής. Την επόμενη μέρα, στις 21 Απριλίου, ο Ιταλός Υπουργός Εξωτερικών Luigi Di Maio ανακοίνωσε τη συμφωνία μαζί με τον Υπουργό Εξωτερικών του Κονγκό, Jean Claude Gakosso, λέγοντας ότι η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία υποχρέωσε την Ιταλία να διαφοροποιήσει τις πηγές ενέργειάς της. Νωρίτερα τον Απρίλιο, η ιταλική αποστολή πέτυχε συμφωνία με την Αλγερία, τη γεωγραφικά κοντινότερή της. Η συμφωνία για παράδοση του φυσικού αερίου εκτυλίσσεται μέχρι το 2027, ενώ η Ιταλία δεν απορρίπτει το ενδεχόμενο στενότερης συνεργασίας και με χώρες, όπως το Κατάρ ή το Αζερμπαιτζάν.
Η δυναμική συμμετοχή της Αφρικής στο ενεργειακό παιχνίδι οπωσδήποτε αποτελεί μία θετική εξέλιξη για την ίδια αλλά και για τους αρχηγούς των κρατών, καθώς, λόγω της αστάθειας, προσπαθούν να βρίσκουν συνεχώς νέες πηγές και αγορές. Ο ανταγωνισμός θα βελτιώσει τη συνολική οικονομική εικόνα και ενδεχομένως να επιτρέψει στην Αφρική να διεκδικήσει αυτό που της έλειπε τόσα χρόνια: το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην αγορά εργασίας και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Italy signs gas deal with Angola in a bid to boycott Russia, Africa News, διαθέσιμο εδώ
- Italy consolidates gas deal with Congo as it boycotts Russian imports, Africa News, διαθέσιμο εδώ
- Italy signs deal with Algeria to increase gas imports, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Italy Signs Gas Deals in Angola, Congo to Cut Russia Ties, Bloomberg, διαθέσιμο εδώ
- Who we are, Eni, διαθέσιμο εδώ
