Της Ζαφειρίας Πολυχρονιάδου,
Σὰ βγεῖς στὸν πηγαιμὸ γιὰ τὴν Ἰθάκη,
νὰ εὔχεσαι νἆναι μακρὺς ὁ δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
~ «Ιθάκη», Καβάφης
Η ιστορία του ελληνισμού έχει συνδεθεί άρρηκτα με τη ναυσιπλοΐα, το εμπόριο και την εξερεύνηση νέων τόπων. Η σύνδεση αυτή είναι τόσο άμεση, που ενυπάρχει στον πυρήνα του έθνους μας. Από την Αρχαϊκή Εποχή μέχρι και τον 20ό αιώνα, οι Έλληνες υπήρξαν θαλασσοπόροι, ναύτες, περιηγητές και εξερευνητές, ξεπερνώντας τα γεωγραφικά όρια του ελλαδικού χώρου και φτάνοντας μέχρι την Ιταλία, τη Μικρά Ασία, τον Πόντο, την Αίγυπτο, την Αμερική και την Ωκεανία.
Μέχρι και σήμερα στην Αυστραλία, και, συγκεκριμένα, στην περιφέρεια της Βικτώριας, εδρεύει μία από τις μεγαλύτερες ελληνικές κοινότητες παγκοσμίως. Από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και την τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα, πολλοί νεαροί Έλληνες μετανάστευαν προς την Αυστραλία, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας από αυτές που επικρατούσαν στον ελλαδικό χώρο εκείνη την εποχή.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο, λοιπόν, που επιλέχθηκε η συγκεκριμένη περιοχή, αυτή της Βικτώρια, για να πραγματοποιηθεί η παρουσίαση 44 εκθεμάτων από τη μόνιμη συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στο Μουσείο της Μελβούρνης, στο πλαίσιο της νέας περιοδικής έκθεσης «Ανοιχτοί Ορίζοντες: Αρχαία Ελληνικά Ταξίδια και Επαφές».
Για την επιτέλεση της προαναφερθείσας έκθεσης χρειάστηκε η συνεργασία του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με το Μουσείο της Μελβούρνης, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και των Μουσείων της Βικτώριας της Αυστραλίας και τη χρηματοδότηση της Κυβέρνησης της Αυστραλίας. Η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 23 Απριλίου, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, Κας Λίνας Μενδώνη και θα διαρκέσει μέχρι τις 14 Αυγούστου.
«Σε όλες τις περιόδους της Ιστορίας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι Έλληνες ταξιδεύουν σε κάθε άκρη του κόσμου, ακολουθώντας και εξερευνώντας τους ανοιχτούς ορίζοντες των θαλασσών. Τα στοιχεία που έφεραν, όπου κι αν έφτασαν, είναι ο κοσμοπολιτισμός και η εξωστρέφεια, μαζί με τη δυνατότητα της προσαρμογής, της δημιουργικής αξιοποίησης των ξένων επιρροών. Αυτά τα αναπόσπαστα στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού που φέρουν οι Έλληνες σε όλον τον κόσμο, φέρουν και οι Έλληνες της Αυστραλίας».
Τη διοργάνωση της έκθεσης και το στήσιμο των εκθεμάτων στον χώρο του Μουσείου της Μελβούρνης ανέλαβαν τόσο η υπεύθυνη των εκθέσεων και των δρώμενων του Μουσείου της Βικτώρια, Κα Linda Sproul, όσο και τρία μέλη του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, η Κα Χριστίνα Αβρονιδάκη, η Κα Κατερίνα Βουτσά και ο Κος Ιωάννης Παναγάκος, που ταξίδεψαν από κοινού στη Μελβούρνη.
Το πνεύμα της έκθεσης συνίσταται στην παρουσίαση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, όπως αυτό διαμορφώθηκε από το κράμα των πολιτισμικών στοιχείων των διαφόρων λαών με τους οποίους ήρθαν οι Έλληνες σε επαφή, καθώς όπως υποστήριξε και η Κα Sproul «Θέλαμε μια αφήγηση που να συνδέει την ελληνική παροικία της Μελβούρνης με την ελληνική αρχαιότητα. Θέλαμε μια σύγχρονη αφήγηση και θεωρήσαμε ότι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αποτελεί την καλύτερη σύγχρονη αναπαράσταση του παρελθόντος. Συνεργαστήκαμε στενά και βγάλαμε ένα πολύπλευρο πρόγραμμα».
Η εγκαινίαση της έκθεσης ξεκίνησε με διάφορες εκδηλώσεις. Μία από αυτές θα αφορά τη διήγηση μυθολογικών ιστοριών, θρησκευτικών πεποιθήσεων και εκφάνσεων του θείου από διάφορους πολιτισμούς της αρχαιότητας, με βάση την τέχνη της αφηγηματολογίας και της παραμυθίας. Παράλληλα, θα πραγματοποιηθεί και μια δραστηριότητα κατά την οποία οι επισκέπτες θα δημιουργήσουν τη δική τους ανάγλυφη καρτ ποστάλ, η οποία θα διαπνέεται από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία της ισορροπίας ανάμεσα στον χρηστικό χαρακτήρα ενός αντικειμένου και την αισθητική τελειότητά του. Ακόμη, η νέα διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, η Κα Άννα-Βασιλική Καραπαναγιώτου θα παραστεί στο Μουσείο της Μελβούρνης, ώστε να πραγματοποιήσει μια διάλεξη στην οποία θα εκφωνεί τις ιδέες, τη θεματική και τη φιλοσοφία της συγκεκριμένης έκθεσης, όπως, επίσης, θα εκθειάσει την ακμάζουσα συνεργατική σχέση ανάμεσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στα Μουσεία της Βικτώρια, την οποία σχέση διανθίζει, επιβεβαιώνει και συντηρεί η επιτέλεση εκθέσεων που διατηρούν τον πολιτισμικό κρίκο που ενώνει τις δύο χώρες.
Τα εκθέματα που θα αναπαρίστανται διανύουν ένα ευρύ χρονικό φάσμα, ξεκινώντας από την Εποχή του Χαλκού και φτάνοντας μέχρι τη Ρωμαϊκή Εποχή, το τέλος της οποίας θα σημάνει και το τέλος της Ύστερης Αρχαιότητας. Τα εκθέματα θα παρουσιαστούν σε τρεις άξονες και οχτώ θεματικούς σταθμούς. Θα υπάρξουν δοχεία, κύπελα, κρατήρες, κάνθαροι (αγγεία), ειδώλια, επιτύμβιες στήλες και αγάλματα που θα απεικονίζουν τον παροικιακό ελληνισμό, τις εμπορικές δραστηριότητες με άλλους λαούς, τις λατρευτικές τελετές, τους κατά τόπους μύθους, τον θρησκευτικό και πολιτισμικό συγκρητισμό, όπως και τις πολεμικές συρράξεις. Κοινός τόπος και η συνισταμένη των εκθεμάτων αποτελεί η Μεσόγειος Θάλασσα, γύρω από την οποία οι αρχαίοι Έλληνες μετακινούνταν διαρκώς και ερχόμενοι σε επαφή με ξένους λαούς τη μετέτρεψαν σε ένα χωνευτήρι εμπορικών σχέσεων, πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων, αλλά και βίαιων συγκρούσεων.
«Οι αρχαίοι Έλληνες δεν ήταν όπως οι σύγχρονοι αποικιοκράτες, δεν άρπαξαν και έφυγαν, παρά έμειναν για πάντα στον τόπο και αποτέλεσαν κράμα του, όπως και οι Έλληνες στην Αυστραλία».
Ειδικότερα, ανάμεσα στα εκθέματα που θα δοθούν στο Μουσείο της Μελβούρνης ξεχωρίζουν, από την περίοδο του Μυκηναϊκού πολιτισμού, το χρυσό ανάγλυφο κύπελο, το σχέδιο του οποίου θυμίζει θαλάσσιο τοπίο, ενώ από την Αρχαϊκή περίοδο το εντυπωσιακό άγαλμα της μυθικής και αινιγματικής Σφίγγας από πεντελικό μάρμαρο, από τις πρωιμότερες αρχαϊκές σφίγγες και το ειδώλιο του αιγυπτιακού θεού – νάνου Μπες, προστάτη και φύλακα του σπιτιών.
Από την Κλασική Εποχή, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο θα παραχωρήσει τον αττικό ερυθρόμορφο κρατήρα στον οποίο αναπαρίσταται ο σπουδαιότερος ήρωας των Ελλήνων, ο Ηρακλής, να επιτίθεται στον βασιλιά της Αιγύπτου, τον Βούσιρι, καθώς, επίσης, και έναν αμφιπρόσωπο κάνθαρο στον οποίο αντιπαραβάλλονται δύο πρόσωπα, εκ των οποίων το ένα αποτελεί πρόσωπο Αιθιόπισσας γυναίκας, ενώ το άλλο λευκής γυναίκας.
Τέλος, η Ελληνιστική Εποχή θα μοιραστεί δύο εξαίσια εκθέματα, την κολοσσιαία μαρμάρινη κεφαλή του Διός, υπερφυσικού μεγέθους από την αρχαία Αιγείρα και την επιτύμβια στήλη της Αλεξάνδρας, ενδεδυμένη όπως και η αιγυπτιακή θεότητα της γονιμότητας, η Ίσιδα.
Τα ίδια τα εκθέματα προδίδουν αυτήν την αμοιβαία ανταλλαγή λατρευτικών και θρησκευτικών στοιχείων που συνέβαινε καθ’ όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας με ποικίλους λαούς, τα πολιτισμικά στοιχεία των οποίων αποτέλεσαν τις χρωματιστές πινελιές πάνω στον καμβά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.
Πέραν των αρχαίων εκθεμάτων, η Κα Sproul ανακοίνωσε πως θα παρουσιαστεί στην έκθεση και υλικό από το σύγχρονο ελληνικό μεταναστευτικό κύμα, ώστε να επιτευχθεί η σύνδεση ανάμεσα στις μεταναστευτικές ροές της αρχαιότητας με αυτές του 20ού αιώνα.
«Η Ελλάδα έχασε περίπου πεντακόσιες χιλιάδες κατοίκους της μεσαίας τάξης, δημιουργικούς και καταρτισμένους ανθρώπους. Πολλοί από αυτούς μετανάστευσαν εδώ στην Αυστραλία. Γνωρίζουμε πολλούς φίλους στην Ελλάδα που έχουν συγγενείς και φίλους στην Αυστραλία».
Πριν ολοκληρωθεί το παρόν άρθρο, αξίζει να αφιερωθεί μια ειδική μνεία στους Dan Andrews και Τζένη Μικάκου, Πρωθυπουργός της Βικτώρια και πρώην Υπουργός Υγείας της Βικτώρια αντίστοιχα, που οραματίστηκαν ήδη από το 2017 την ιδέα της έκθεσης και έκτοτε συνέβαλαν στη μετεξέλιξή της από ένα απλό όραμα σε μια έκθεση διεθνούς βεληνεκούς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Open Horizons: Ancient Greek Journeys and Connections, museumsvictoria.com.au, διαθέσιμο εδώ.
- «Ανοικτοί Ορίζοντες. Αρχαία ελληνικά ταξίδια και επαφές» Μελβούρνη Αυστραλίας, namuseum.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Εγκαινιάζεται στη Μελβούρνη η έκθεση «Ανοικτοί Ορίζοντες. Αρχαία ελληνικά ταξίδια και επαφές», neoskosmos.com, διαθέσιμο εδώ.
- Στη Μελβούρνη για τα εγκαίνια της έκθεσης «Ανοικτοί Ορίζοντες. Αρχαία ελληνικά ταξίδια και επαφές» η Λίνα Μενδώνη, ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Στη Μελβούρνη της Αυστραλίας εγκαινιάζεται η έκθεση «Ανοικτοί Ορίζοντες. Αρχαία ελληνικά ταξίδια και επαφές», digitalculture.gov.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Στη Μελβούρνη της Αυστραλίας εγκαινιάζεται η έκθεση «Ανοικτοί Ορίζοντες. Αρχαία ελληνικά ταξίδια και επαφές», ellinondiktyo.blogspot.com, διαθέσιμο εδώ.
